[Credit: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO] Μεγάλη είναι η απώλεια της ιστορικού Χρύσας Μαλτέζου (1941-2025), τα ερευνητικά ενδιαφέροντα της οποίας αφορού...
 |
| [Credit: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO] |
Μεγάλη είναι η απώλεια της ιστορικού Χρύσας Μαλτέζου (1941-2025), τα ερευνητικά ενδιαφέροντα της οποίας αφορούν τη βενετική περίοδο της ελληνικής ιστορίας: σχέσεις του Ελληνισμού με τη Δύση (φραγκοκρατούμενος και βενετοκρατούμενος ελληνισμός) από τον 13ο ώς τον 18ο αιώνα και στις αρχειακές, παλαιογραφικές και διπλωματικές έρευνες. Η εκλιπούσα ήταν μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ σημαντική ήταν η θητεία της στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας του οποίου διατέλεσε διευθύντρια.
Η απώλειά της σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής για την ιστορική έρευνα της βενετοκρατίας και των σχέσεων της Ελλάδας με τη Βενετία, ενώ το έργο της παραμένει σημείο αναφοράς για τη μελέτη του βυζαντινού και μεταβυζαντινού πολιτισμού.
Η συμβολή της στη διεύθυνση του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στη Βενετία και η επιστημονική της δράση καθιστούν την απώλειά της ιδιαίτερα σημαντική για την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Η Χρύσα Μαλτέζου είχε γεννηθεί στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1941, όπου και έκανε τις βασικές σπουδές – αποφοίτησε από το Αβερώφειο Γυμνάσιο. Με υποτροφία σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε, πάλι με υποτροφία του γαλλικού κράτους, στο Πανεπιστήμιο Μεσογειακών Σπουδών του Aix-en-Provence και, στη συνέχεια, ως υπότροφος της Ακαδημίας Αθηνών μετεκπαιδεύτηκε στο Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Έλαβε δίπλωμα από το Corso di Perfezionamento του Πανεπιστημίου της Πάντοβας και πτυχίο από τη Σχολή Παλαιογραφίας, Αρχειονομίας και Διπλωματικής των Κρατικών Αρχείων της Βενετίας.
Από το 1969 έως το 1979 διετέλεσε ερευνήτρια του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Υπήρξε διευθύντρια του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το διάστημα 1980 - 1994. Εργάστηκε ως ειδική επιστήμων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης με αντικείμενο τη Βυζαντινή Ιστορία και Ιστορία της λατινοκρατίας στον ελληνικό χώρο, το διάστημα 1977 - 1982. Από το 1982 έως το 1994 διετέλεσε καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, διευθύντρια του Τομέα Αρχαίας και Μεσαιωνικής Ιστορίας και πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Το 1987 υπηρέτησε ως Fellow του Dumbarton Oaks Centre for Byzantine Studies της Ουάσινγκτον. Το 1995 διορίστηκε καθηγήτρια ιστορίας της περιόδου της Βενετοκρατίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1998 εξελέγη από την Ακαδημία Αθηνών διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας.
Υπήρξε μέλος ελληνικών και ξένων επιστημονικών συλλόγων και εταιρειών, ξένος εταίρος του Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, αντεπιστέλλον μέλος του Ateneo Veneto, ξένος εταίρος της Deputazione di Storia Patria per le Venezie, αντεπιστέλλον μέλος του Istituto Siciliano di Studi Bizantini e Neoellenici “Bruno Lavagnini”, επίτιμο μέλος της Ρωσικής Ένωσης των Μεσαιωνολόγων (Associetas Historicorum Russorum Medii Aevi), μέλος της Société Internationale des Historiens de la Méditerranée, μέλος της διεθνούς συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Mediterranean Historical Review, μέλος της Διεθνούς Επιτροπής του Istituto Internazionale di Storia Economica F. Datini (Prato) κ.ά.
Ως διευθύντρια του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών έκανε ερευνητικές αποστολές σε αρχεία της Ιταλίας, στα αρχεία της Μονής Αγίου Ιωάννου Θεολόγου της Πάτμου, της Μονής Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων, στα αρχεία της Κέρκυρας, των Κυθήρων και των πατριαρχείων Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων.
Η Χρύσα Μαλτέζου άφησε σημαντικό έργο με κύριο αντικείμενο την ιστορία των Ελλήνων στη διάρκεια της λατινοκρατίας, και ιδίως για πτυχές των σχέσεων μεταξύ του βυζαντινού και του μεταβυζαντινού κόσμου και της Βενετίας.
Βιβλία της:
Ο θεσμός του εν Κωνσταντινουπόλει Βενετού βαΐλου (1268 - 1453) (1970),
Η Κρήτη στη διάρκεια της περιόδου της βενετοκρατίας (1211 - 1669) (1988),
Βενετική παρουσία στα Κύθηρα (1991),
Όψεις της ιστορίας του βενετοκρατούμενου Ελληνισμού (επιμ.) (1993),
Η Βενετία των Ελλήνων (1999),
Χαρακτικά του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας (2000),
ire debeas in rettorem Caneae. Η εντολή του δόγη Βενετίας προς τον ρέκτορα Χανίων 1589 (2002),
«Stradioti»: Οι προστάτες των συνόρων (2003),
Άννα Παλαιολογίνα Νοταρά. Μια τραγική μορφή ανάμεσα στον βυζαντινό και τον νέο ελληνικό κόσμο (2004),
Venezia e le isole ionie (επιμ., με τον G. Ortalli) (2005), Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Πενήντα χρόνια επιστημονικής διαδρομής 1955-2005 (2005),
Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Oδηγός του Aρχείου (2008),
Τα Κύθηρα τον καιρό που κυριαρχούσαν οι Βενετοί (2008),
Η δική μου Βενετία ή Το χρονικό της δίωξης του Ινστιτούτου Βενετίας (2016).
Το 2023, μιλώντας στη LiFO, είχε δηλώσει: «Για μένα, η Βενετία αποτελεί μια πόλη-σταθμό στη διάρκεια του βίου μου. Την πρώτη φορά που την επισκέφθηκα, στις αρχές της δεκαετίας του '60, το βλέμμα μου στράφηκε στο έντονο χρώμα που έλουζε τα κτίρια και τον ουρανό της. Ήταν ένα καλοκαιρινό σούρουπο, όταν με μια παρέα φοιτητών έφτασα με το τρένο από την Αθήνα, μέσω των τότε γιουγκοσλαβικών εδαφών, στον σταθμό της Santa Lucia κι από κει με το βαπορέτο στη μικρή υδάτινη λεκάνη που σχηματίζεται μπροστά στην πλατεία του Αγίου Μάρκου. Θυμάμαι τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος που χρωμάτιζαν τα παλάτια στις όχθες των καναλιών και τις ακτές του Lido. Ήμουν είκοσι χρονών, ενθουσιασμένη από την περιπέτεια της εκδρομής και ανυπόμονη να δω από κοντά όσα μνημεία και έργα τέχνης είχα καταχωρίσει στη μνήμη μου, μέσα από τις σελίδες των βιβλίων που είχα διαβάσει. Δεν θεωρείται τυχαία η πόλη του έρωτα και του θανάτου, της χαράς και της μελαγχολίας».
Στην ίδια συνέντευξη είχε εκφράσει την αποδοκιμασία της για την νεοελληνική νοοτροπία: «Στην Ελλάδα οι περισσότεροι δεν είναι ευχαριστημένοι με τη δουλειά που κάνουν και όλο αυτό τους γεμίζει με μιζέρια και κακομοιριά. Γενικά, η ελληνική κοινωνία είναι απείθαρχη και εχθρεύεται καθετί που εμπεριέχει κανόνες ή νόμους. Ναι μεν είμαστε καλοσυνάτοι, έχουμε φιλότιμο, αλλά μας ελκύει αφάνταστα το ραχάτι, το βόλεμα, η οκνηρία και η τεμπελιά. Και δεν είμαστε ο πιο έξυπνος λαός του κόσμου, όπως συνηθίζουμε να διατυμπανίζουμε. Μπορεί η Γιουρσενάρ να έγραφε ότι η παγκόσμια ιστορία αρχίζει από τότε που το ελληνικό πνεύμα εξύπνησε, αλλά προφανώς και δεν αποτελούμε βιολογική συνέχεια των αρχαίων Ελλήνων. Για τον Θεό, δεν ρέει το αίμα του Περικλή στις φλέβες μας. Το μεγαλείο του ελληνισμού έγκειται στο ότι είναι μπολιασμένο από διαφορετικές επιρροές. Η μόνη αδιάκοπη συνέχεια αφορά την πολιτισμική μας παράδοση».
Η Ακαδημία Αθηνών αποχαιρετά την Χρύσα Μαλτέζου
Ανακοίνωση - αποχαιρετισμό εξέδωσε η Ακαδημία Αθηνών, μετά την είδηση για τον θάνατο της Ιστορικού - Ακαδημαϊκού, Χρύσας Μαλτέζου, την Παρασκευή 10 Ιανουαρίου.
Με βαθύτατη θλίψη η Ακαδημία Αθηνών έλαβε γνώση της απώλειας της διακεκριμένης ιστορικού και τακτικού μέλους της, Χρύσας Μαλτέζου.
Η Χρύσα Μαλτέζου γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1941 και τελείωσε το Αβερώφειο Γυμνάσιο. Ήταν πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ του ίδιου πανεπιστημίου. Υπήρξε Καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1982-1995), Καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (1995-1998) και Ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών (2009). Το 1998 εξελέγη από την Ακαδημία Αθηνών Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας της αγωνίσθηκε με σθένος για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της ελληνικής παροικίας της Βενετίας και εν γένει για την επιστημοσύνη του μοναδικού αυτού ελληνικού ερευνητικού κέντρου που δραστηριοποιείται εκτός Ελλάδας.
Συνέγραψε περισσότερες από 150 μελέτες που αφορούν την Ιστορία των Ελλήνων στη διάρκεια της Λατινοκρατίας, διερευνώντας ποικίλες όψεις των σχέσεων μεταξύ της Δύσης και του μεταβυζαντινού ελληνισμού. Αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένα από τα κυριότερα έργα της όπως: Βενετική παρουσία στα Κύθηρα (Αθήνα 1991), Η Βενετία των Ελλήνων (Αθήνα 1999), Βενετοκρατούμενη Ελλάδα. Προσεγγίζοντας την ιστορία της, επιστημονική διεύθυνση, τ. 1-2, Αθήνα-Βενετία 2010, Τέχνη, πίστη και ιστορική συνάφεια: Εικόνες της Παναγίας με δική τους ιστορία, Μνήμη Μανόλη Χατζηδάκη, Ακαδημία Αθηνών, 2020.
Ως αναγνώριση του σπουδαίου έργου της έλαβε σημαντικές τιμητικές διακρίσεις: το 1982 το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για την ταξινόμηση και επιστημονική αξιοποίηση του Ιστορικού Αρχείου Κυθήρων, το 2003 τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος Τιμής, το 2007 το Βραβείο Dante Aligheri από το Πανεπιστήμιο της Bologna.
Υπήρξε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 2012 στην έδρα της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού [1453-1821]. Από το 2024 έως και σήμερα υπήρξε Πρόεδρος του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη.
Τα τακτικά μέλη, το ερευνητικό και διοικητικό προσωπικό της Ακαδημίας Αθηνών εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας προς τους οικείους και συνεργάτες της. Η Χρύσα Μαλτέζου υπήρξε μία ακούραστη εργάτρια του πνεύματος με εξέχουσα προσφορά στο επιστημονικό πεδίο της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, στην αρχειακή έρευνα και στη συνθετική επεξεργασία του υλικού. Το κενό που αφήνει στην Ακαδημία Αθηνών την οποία υπηρέτησε επί σειρά ετών με δυναμισμό και αφοσίωση, αλλά και στον πνευματικό χώρο εν γένει, είναι δυσαναπλήρωτο.
Η Ακαδημία Αθηνών αναρτά μεσίστιο τη σημαία του Μεγάρου της επί τρεις ημέρες από σήμερα.
Πηγή: The Book's Journal, CretaLive News, LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια