Μια μυστηριώδης μάσκα ενσωματωμένη στους τοίχους μιας δεξαμενής βρέθηκε στην αρχαία Πτολεμαΐδα στη Λιβύη

Η μυστηριώδης μάσκα που βρέθηκε στην αρχαία πόλη της Πτολεμαΐδας στη Λιβύη. [Credit: Anna Tomkowska / Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας] Στις ακτές...

Η μυστηριώδης μάσκα που βρέθηκε στην αρχαία πόλη της Πτολεμαΐδας στη Λιβύη. [Credit: Anna Tomkowska / Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας]

Στις ακτές της περιοχής της Κυρηναϊκής στη σημερινή Λιβύη βρίσκεται η αρχαία πόλη της Πτολεμαΐδας, που ιδρύθηκε από τους Αιγύπτιους φαραώ της δυναστείας των Πτολεμαίων τον 4ο ή 3ο αιώνα π.Χ.. Η πόλη αυτή άκμασε ως ένα ευημερούν αστικό κέντρο μέχρι την αραβική κατάκτηση τον 7ο αιώνα μ.Χ. Σήμερα, χάρη στις προσπάθειες των αρχαιολόγων του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας, τα κατάλοιπά της αναδύονται και πάλι, προσφέροντας ένα παράθυρο στον ελληνιστικό και ρωμαϊκό κόσμο.

Κατά τη διάρκεια ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο του 2024, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως τμήμα αστικής κατοικίας που ανήκε σε υψηλόβαθμο αξιωματούχο. Η ανακάλυψη αυτή περιλαμβάνει ένα κεντρικό περιστύλιο που περιβάλλεται από λειτουργικά δωμάτια, όπως μια κουζίνα, μια σκάλα που οδηγεί στον επάνω όροφο και ένα δωμάτιο διακοσμημένο με ψηφιδωτά. Η τελευταία λεπτομέρεια ξεχωρίζει λόγω των πολλαπλών επισκευών που υπέστη, αντανακλώντας τη μακροβιότητα και τη σημασία του ακινήτου.

Ένα από τα πιο συναρπαστικά χαρακτηριστικά αυτής της κατοικίας είναι το προηγμένο σύστημα συλλογής πόσιμου νερού. Το impluvium του περιστυλίου συγκέντρωνε το νερό της βροχής, το οποίο στη συνέχεια αποθηκευόταν σε δύο υπόγειες δεξαμενές. Ωστόσο, η κατοικία δεν γλίτωσε από την τραγωδία- οι σεισμοί που έπληξαν την Κυρηναϊκή τον 3ο αιώνα μ.Χ. προκάλεσαν σοβαρές ζημιές.

Ερείπια της αρχαίας πόλης της Πτολεμαΐδας στη Λιβύη.
[Credit: Libyan Studies / Wikimedia Commons]

Παρ' όλα αυτά, ανακατασκευάστηκε κατά την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο, προσαρμοζόμενη στις νέες λειτουργικές και κοινωνικές ανάγκες, όπως αποδεικνύεται από τα λίθινα δοχεία που πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση φόρων ή φόρων σε είδος.

Ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα είναι μια μυστηριώδης μάσκα που έχει φιλοτεχνηθεί με υδραυλικό κονίαμα, ενσωματωμένη στα τοιχώματα μιας εκ των δεξαμενών. Η έλλειψη συγκεκριμένων χαρακτηριστικών και η μοναδικότητά της στο αρχαιολογικό πλαίσιο εγείρουν διάφορες υποθέσεις. Ορισμένες υποδηλώνουν σύνδεση με τοπικές παραδόσεις της Λιβύης, όπως τα σκαλιστά πρόσωπα στο ιερό του Slonta νότια της Κυρήνης.

Αυτή η σύνδεση θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι ο ιδιοκτήτης της κατοικίας, ή τουλάχιστον όσοι συμμετείχαν στη δημιουργία της μάσκας, είχαν Λιβυκές ρίζες. Αν και οι ιδέες αυτές παραμένουν εικασίες, αντικατοπτρίζουν τον πολυπολιτισμικό πλούτο της Πτολεμαΐδας.

Αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας εργάζονται στην Πτολεμαΐδα. [Credit: Piotr Jaworski / Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας]

Τον Δεκέμβριο του 2024, οι αρχαιολόγοι συνεχίζουν την εξερεύνηση της ακρόπολης, μιας στρατηγικής σημασίας περιοχής που βρίσκεται 285 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτός ο θύλακας, οριοθετημένος από ισχυρά τείχη και αμυντικούς πύργους, ξεχωρίζει όχι μόνο για τη στρατιωτική του λειτουργία αλλά και για τη φιλοξενία ενός εξελιγμένου συστήματος ύδρευσης που αποτελείται από δεξαμενές και πηγάδια. Επιπλέον, κατασκευές όπως ένα θέατρο στη βόρεια πλαγιά και ένας ιππόδρομος στη βάση του αποκαλύπτουν τον πολυλειτουργικό χαρακτήρα του.

Η τρέχουσα έρευνα αποσκοπεί στην καλύτερη κατανόηση των αρχιτεκτονικών δομών που εντοπίστηκαν μέσω μη επεμβατικών τεχνικών, όπως τρισδιάστατα μοντέλα και ορθοφωτογραφικοί χάρτες. Τα εργαλεία αυτά έχουν αποκαλύψει ενδείξεις κτηρίων που μπορεί να εξυπηρετούσαν οικιστικούς, αμυντικούς ή θρησκευτικούς σκοπούς. Το έργο αυτό υπόσχεται να ρίξει φως στον πολεοδομικό σχεδιασμό και τη ζωή στην Ακρόπολη, μια περιοχή που μέχρι σήμερα έχει ελάχιστα διερευνηθεί.

Οι αρχαιολογικές μελέτες στην Πτολεμαΐδα, που ξεκίνησαν το 2001 από τον καθηγητή Tomasz Mikocki, διακόπηκαν από τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη το 2010. Μόλις το 2023 οι έρευνες μπόρεσαν να συνεχιστούν, σηματοδοτώντας ένα νέο στάδιο στην κατανόηση αυτής της συναρπαστικής πόλης. Χάρη στη χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών και της διεθνούς συνεργασίας, η Πτολεμαΐδα αναδεικνύεται εκ νέου ως απόδειξη της ανθεκτικότητας και της δημιουργικότητας των αρχαίων πολιτισμών.

Πηγή: LBV Magazine