Ο αρτιότερα διατηρημένος ναός της Ύστερης Αρχαιότητας στην πόλη αποκτά καλύτερη θέαση από τους περαστικούς. Στο ΚΑΣ η μελέτη της Εφορείας Αρ...
Ο αρτιότερα διατηρημένος ναός της Ύστερης Αρχαιότητας στην πόλη αποκτά καλύτερη θέαση από τους περαστικούς. Στο ΚΑΣ η μελέτη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης.
Δεσπόζει στο κέντρο της Θεσσαλονίκης πάνω από την οδό Αγίας Σοφίας στο ύψος της Εγνατίας και αποτελεί την αρτιότερα διατηρούμενη αρχιτεκτονική σύνθεση της Ύστερης Αρχαιότητας στην πόλη. Οφείλει δε το όνομά της στην εικόνα της Θεοτόκου Δεομένης, που σύμφωνα με την παράδοση δεν την είχε ζωγραφίσει ανθρώπινο χέρι.
Η Παναγία Αχειροποίητος είναι ένα εξαίσιο αρχιτεκτόνημα, πρωτοβυζαντινής τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, ελληνιστικού τύπου με νάρθηκα και υπερώα του τέλους του 5ου αιώνα μ.Χ., πάνω στα ερείπια ρωμαϊκών λουτρών.
Και πλέον αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο για τους περαστικούς, καθώς αποκαθίσταται ο λιθόκτιστος περίβολος και αντικαθιστούνται οι μεταλλικές περιφράξεις.
Σύμφωνα μάλιστα με την αρχιτεκτονική μελέτη, η οποία συζητήθηκε χθες στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ο λιθόκτιστος αναλημματικός περίβολος θα αντικατασταθεί στο σύνολό του και θα απομακρυνθεί το μαρμάρινο υλικό, που τοποθετήθηκε τη δεκαετία του 1950 και προερχόταν από μνημεία του εβραϊκού νεκροταφείου. Επιπλέον θα αντικατασταθούν και τα μεταλλικά κιγκλιδώματα της περίφραξης κι έτσι θα επιτρέπεται η απρόσκοπτη θέαση του μνημείου σε όλη την περίμετρό του από τους διερχόμενους στις πλευρικές οδούς.
Την αρχιτεκτονική μελέτη παρουσίασε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, τα στελέχη της οποίας θα έχουν και την επίβλεψη του μεγάλου αυτού έργου.
Η ιστορία ενός σπουδαίου μνημείου
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες η Αχειροποίητος ανεγέρθηκε χωρίς υπερώα στα τέλη του 5ου ή τις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ.. Τα υπερώα, καθώς και άλλα μέρη προστέθηκαν στο κτήριο στα μέσα του 7ου αιώνα, ενώ εκτεταμένες επεμβάσεις στην ανωδομή επαναλήφθηκαν στο πρώτο μισό του 9ου αιώνα. Τον πρώιμο 13ο αιώνα προστέθηκε στο νότιο κλίτος μνημειακή τοιχογραφία των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων.
Ήταν η πρώτη εκκλησία που οι Οθωμανοί μετέτρεψαν σε ισλαμικό ευκτήριο (χώρος προσευχής) το 1430, όταν εισέβαλαν και κατέκτησαν τη Θεσσαλονίκη. Τοιχογραφίες και ψηφιδωτά καταστράφηκαν και χρειάστηκε περάσουν αιώνες για να λάβει το κτήριο την οριστική του μορφή κατά την αναστήλωσή του την περίοδο 1909-1914, ενώ μέχρι σήμερα είναι ορατά τα σύνθετα ιωνικά κιονόκρανα της πρώτης φάσης, του 5ου αιώνα.
Εκείνη την περίοδο ωστόσο, 1914-1915, στην εκκλησία φιλοξενούνται εκτοπισμένοι πληθυσμοί των εμπόλεμων περιοχών. Ήταν ο μόνος από τους βυζαντινούς ναούς της πόλης που δεν είχε ως τότε καθαγιαστεί, καθώς είχε διαμορφωθεί κατάλληλα και επρόκειτο να στεγάσει το «Κεντρικόν Βυζαντινόν Μουσείον». Το 1917 φιλοξένησε και άστεγους από την μεγάλη πυρκαγιά και στη συνέχεια το 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οικογένειες προσφύγων για τέσσερα χρόνια, αλλά το 1926 έπειτα από ενέργειες της Μητρόπολης και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, έγινε ο καθαγιασμός και αποκαταστάθηκε ο Ναός.
Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Voria
Δεν υπάρχουν σχόλια