Κύπρος: Νέα ευρήματα για αρχιτεκτονική οργάνωση-υλικό πολιτισμό σε ανασκαφές στον Κοκκινόκρεμο

 Χώρος 7.1.10. Βαρίδια αργαλιού, βαρίδια ψαρέματος, τμήματα λίθινης λεκάνης, κεραμικά και πελεκητές πέτρες πάνω στο δάπεδο (φωτ.: J. Bretsch...

 Χώρος 7.1.10. Βαρίδια αργαλιού, βαρίδια ψαρέματος, τμήματα λίθινης λεκάνης, κεραμικά και πελεκητές πέτρες πάνω στο δάπεδο (φωτ.: J. Bretschneider).
[Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού της Κύπρου ανακοίνωσε τη λήξη της φετινής ανασκαφής στη θέση Πύλα-Κοκκινόκρεμος. Η ανασκαφή διεξήχθη από τις 27 Μαρτίου μέχρι τις 23 Απριλίου 2025 από διεθνή αρχαιολογική ομάδα υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Joachim Bretschneider (Ghent University), σε συνεργασία με τον Καθηγητή Sorin Hermon (Ινστιτούτο Κύπρου) και τον δρα Reinhard Jung (Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών).

Οι ανασκαφές επικεντρώθηκαν σε δύο τομείς –τον Τομέα 5 και τον Τομέα 7– που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα του υψώματος του οικισμού. Και οι δύο τομείς έφεραν στο φως νέες σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την αρχιτεκτονική οργάνωση, τον υλικό πολιτισμό και την καθημερινή ζωή σε αυτόν τον στρατηγικά τοποθετημένο οικισμό, ο οποίος ήταν κατοικημένος μόνο κατά τα τελευταία στάδια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.

Στον Τομέα 5, η ομάδα ανακάλυψε ένα νέο σύνολο διασυνδεδεμένων δωματίων. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως χώρους με δάπεδα διαμορφωμένα πάνω στον φυσικό βράχο, δάπεδα από πατημένο χώμα και ασβεστολιθικά υλικά, κεραμικά –μεταξύ των οποίων θραύσμα πίθου, χαναναϊκός αμφορέας και διακοσμημένα αγγεία λεπτής κεραμικής– καθώς και μια πιθανή εστία. Ο χώρος 5.61 έδωσε ένα ιδιαίτερο εύρημα: μια λίθινη στήλη ύψους πάνω από ένα μέτρο, σπασμένη σε τρία κομμάτια (εικ. 1-2). Το κυπελλοειδές άνω μέρος της πιθανόν να είχε λατρευτική χρήση.

Εικ. 1: Χώρος 5.61. Η λίθινη στήλη σε τμήματα κατά την ανασκαφή της (φωτ.: J. Bretschneider). [Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Εικ. 2: Αποκατάσταση της λίθινης στήλης (φωτ.: J. Bretschneider).
 [Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Αντίθετα, ο Τομέας 7 χαρακτηρίζεται από πιο ανοιχτή και ανεξάρτητη αρχιτεκτονική, αποκαλύπτοντας πτυχές οικιακών, βιοτεχνικών και πιθανόν ναυτικών δραστηριοτήτων. Το μεγαλύτερο κτιριακό συγκρότημα, ονομαζόμενο Τομέας 7.1, περιλάμβανε δέκα διασυνδεδεμένους χώρους, κτισμένους πάνω στον φυσικό βράχο. Στον χώρο 7.1.10 βρέθηκε μια ιδιαίτερα πλούσια συλλογή (εικ. 3): εννέα κεραμικά αγγεία –ανάμεσά τους αγγεία τύπου Base Ring, ακόσμητη κεραμική, ένας διακοσμημένος κρατήρας και χαναναϊκοί αμφορείς (εικ. 4)– καθώς και λίθινα εργαλεία, θραύσματα λίθινων λεκανών, βάρη αργαλειού (μερικά ακόμη σε ημιτελή μορφή) (εικ. 5), σφοντύλι και πάνω από είκοσι τρυπημένες πέτρες τοποθετημένες κατά μήκος ενός τοίχου. Οι πέτρες αυτές πιθανώς αποτελούσαν μέρος αλιευτικού δικτύου. Επιπλέον, ένα μπρούντζινο αγκίστρι ψαρέματος που βρέθηκε στον ίδιο χώρο ενισχύει την ερμηνεία ότι πρόκειται για έναν πολυλειτουργικό χώρο εργασίας, όπου πιθανόν διεξάγονταν τόσο υφαντουργικές όσο και ναυτικές δραστηριότητες.

Εικ. 3: Χώρος 7.1.10. Βαρίδια αργαλιού, βαρίδια ψαρέματος, τμήματα λίθινης λεκάνης, κεραμικά και πελεκητές πέτρες πάνω στο δάπεδο (φωτ.: J. Bretschneider).
[Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Εικ. 4: Χώρος 7.1.10. Χαναανίτικος αμφορέας κατά την ανασκαφή του (φωτ.: J. Bretschneider). [Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Εικ. 5: Αποκαλύπτοντας το δάπεδο με τα κινητά ευρήματα στο χώρο 7.1.10 (φωτ.: J. Bretschneider). [Credit: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου]

Σε άλλη περιοχή του Τομέα 7 (7.2), τα υπολείμματα τοίχων χωρίς σαφή δάπεδα ή συνδεδεμένη αρχιτεκτονική αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να πρόκειται για θεμέλια, τοιχία υποστήριξης ή τμήματα κατεδάφισης από την αρχαιότητα. Εντωμεταξύ, στον πρόσφατα εξερευνημένο Τομέα 7.5, μια κατασκευή τριών δωματίων παρουσίασε σημάδια διάβρωσης, αλλά διατήρησε ορισμένα αρχιτεκτονικά περιγράμματα.

Συνολικά, η ανασκαφική περίοδος του 2025 παρείχε πλούσιο νέο υλικό. Ο Τομέας 5 βοήθησε να γίνει κατανοητή η έντονη, διαμερισματική δόμηση κοντά στην άκρη του υψώματος, ενώ ο Τομέας 7 αποκάλυψε πιο ποικίλα και ανοιχτά μοτίβα κατοίκησης, με στοιχεία οικιακής ζωής και οικονομικών δραστηριοτήτων. Ο υλικός πολιτισμός υποδηλώνει μια κοινότητα που συμμετείχε τόσο σε τοπική παραγωγή όσο και σε ευρύτερα εμπορικά δίκτυα. Αυτά τα ευρήματα εμπλουτίζουν την κατανόησή μας για την Πύλα-Κοκκινοκρέμο ως έναν πολύπλοκο και ζωντανό οικισμό σε μια κρίσιμη περίοδο για την Ανατολική Μεσόγειο. Περαιτέρω αναλύσεις και μελλοντικές ανασκαφές θα συνεχίσουν να διευρύνουν αυτές τις ερμηνείες και να συμβάλλουν στη συνολική μελέτη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Κύπρο.

Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου