Η Ακαδημίας του Μεσοπολέμου, η Αθήνα του αύριο

Τη γωνιακή πολυκατοικία σχεδίασε ένας λαμπρός αρχιτέκτων του Μεσοπολέμου, ο Εμμανουήλ Λαζαρίδης (1894-1961). [Credit: ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ] Με τ...

Τη γωνιακή πολυκατοικία σχεδίασε ένας λαμπρός αρχιτέκτων του Μεσοπολέμου, ο Εμμανουήλ Λαζαρίδης (1894-1961). [Credit: ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ]

Με την ημικυκλική της γωνία, η παλιά πολυκατοικία της οδού Ακαδημίας, στη συμβολή της με την Αμερικής, μοιάζει να είναι εκεί από πάντα. Είναι κομμάτι της εικόνας του δρόμου και σύμβολο εκείνου του ρεύματος ανανέωσης που άλλαξε την Ακαδημίας μετά το 1930. Αυτή η πολυκατοικία που μας απασχολεί σήμερα είναι ένα κτίριο που σχεδίασε ένας λαμπρός αρχιτέκτων του Μεσοπολέμου, ο Εμμανουήλ Λαζαρίδης (1894-1961) και ξεχωρίζει λόγω της γωνίας προβολής αλλά και λόγω της γεμάτης αυτοπεποίθηση μορφολογίας της. Είναι ένα κτίριο που εκπροσωπούσε στην εποχή του τα ανώτερα στρώματα της κοινωνικής κλίμακας.

Η αναφορά σε αυτήν την πολυκατοικία, που πλησιάζει τα 90 έτη ζωής, γίνεται με αφορμή την εξαγγελία μετατροπής της σε ξενοδοχείο. Είναι μια κίνηση που προστίθεται σε μια σειρά αλλαγών στο πρόσωπο της οδού Ακαδημίας που αποκτά τα τελευταία χρόνια και ξενοδοχειακές μονάδες. H μετατροπή πολυκατοικίας σε ξενοδοχείο δεν είναι ασφαλώς απλή υπόθεση, αλλά στα θετικά για τους επενδυτές προστίθεται η αισθητική των υλικών στο εσωτερικό του κτιρίου όπως και η εν γένει ατμόσφαιρα Μεσοπολέμου που αναδύεται και από την πρόσοψη. Ας θυμηθούμε πώς πρόσφατα μία ακόμη πολυκατοικία της δεκαετίας του ’30, στην οδό Ζαλοκώστα, αποκαταστάθηκε και μετασκευάστηκε σε ξενοδοχείο από τον όμιλο Λάμψα (Athens Capital MGallery). Είναι πιθανόν αυτή η τάση να συνεχιστεί. Και συμβαίνει βεβαίως το παράλογο, ένα πρώην ξενοδοχείο, που μόνο τυχαίο δεν ήταν, το Ακροπόλ Παλάς στην Πατησίων, να μετασκευάζεται σαν το γεφύρι της Αρτας σε κρατικό χώρο πολιτισμού με ασαφή χαρακτήρα και εξοργιστική καθυστέρηση.

Ας επανέλθουμε όμως στην οδό Ακαδημίας. Οι παλιές της πολυκατοικίες, εκείνες δηλαδή της πρώτης γενιάς, στη δεκαετία του 1930, είχαν χτιστεί τότε ως προπύργια μοντέρνας ζωής για την ανώτερη μεσαία τάξη στη θέση νεοκλασικών αρχοντικών με προαύλιο. Αυτά τα παλιά αρχοντόσπιτα ξεχάστηκαν καθώς λίγα τεκμήρια υπάρχουν για τα περισσότερα που γκρεμίστηκαν πριν από το 1935. Είχα δει ονειρικές φωτογραφίες της οδού Ακαδημίας το 1910-15 στο Αρχείο Κωνσταντίνου Τρίπου στο Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη.

Η πολυκατοικία στην Ακαδημίας 31 και Αμερικής, γνωστή ως πολυκατοικία Κ. Κοσμάτου, πήρε άδεια κατασκευής το 1936 και ανήκει στο Ταμείο Εθνικής Αμύνης-ΤΕΘΑ ως κληροδότημα. Ο Εμμανουήλ Λαζαρίδης που σχεδίασε την πολυκατοικία είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη, έφερε όλον εκείνον τον αστικό πολιτισμό και είχε σπουδάσει στο Παρίσι. Ηταν ιδιαίτερα δραστήριος σε μια περίοδο αναγέννησης της Αθήνας και ίσως ένα από τα πιο γνωστά έργα του είναι η διαμόρφωση του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτου στην πλατεία Συντάγματος την εποχή που τα Παλιά Ανάκτορα μετατρέπονταν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο σε Βουλή των Ελλήνων (η μετατροπή ήταν έργο του αρχιτέκτονα Ανδρέα Κριεζή). Εργο του Λαζαρίδη ήταν και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους όπως και πολλές αξιόλογες πολυκατοικίες. Ο άοκνος μελετητής της Αθήνας, αρχιτέκτων Νίκος Καβαδάς, που πρόσφατα τιμήθηκε από τη Monumenta, αναφέρει πως τα κάγκελα που ο Λαζαρίδης χρησιμοποίησε στην Ακαδημίας 31, τα επέλεξε και για τις πολυκατοικίες που σχεδίασε στην Κανάρη 5, στη Θήρας 23 και στη Σπάρτης 13 και Μοσχονησίων.

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή