Μια υδρία με ανάγλυφο της Μέδουσας που βρέθηκε στη νεκρόπολη του Palazzone αποκαλύπτει ένα ετρουσκικό τελετουργικό αίνιγμα

Η υδρία με το ανάγλυφο της Μέδουσας. [Credit: Ipogeo dei Volumni e Necropoli del Palazzone] Μια υδρία από τράβερτινη διακοσμημένη με ένα εντ...

Η υδρία με το ανάγλυφο της Μέδουσας.
[Credit: Ipogeo dei Volumni e Necropoli del Palazzone]

Μια υδρία από τράβερτινη διακοσμημένη με ένα εντυπωσιακό ανάγλυφο της Μέδουσας αποκάλυψε ένα ασυνήθιστο ταφικό κατάλοιπο στη νεκρόπολη Palazzone στην Περούτζια της Ιταλίας. Η ανακάλυψη, που έγινε κατά τη διάρκεια των συνήθων εργασιών συντήρησης, έφερε στο φως ένα τελετουργικό αίνιγμα που αμφισβητεί τις συμβατικές ερμηνείες των ετρουσκικών ταφικών πρακτικών.

Η υδρία, που ανήκει στο άτομο arnθ της οικογένειας acsi, ξεχωρίζει για την εξαιρετική της γλυπτική. Το πρόσωπο της Γοργόνας, σκαλισμένο σε υψηλό ανάγλυφο στην κύρια πλευρά του αγγείου, αποτελεί το κεντρικό στοιχείο του εικονογραφικού προγράμματος.

Η Μέδουσα εμφανίζεται πλαισιωμένη από ένα χαραγμένο τετράγωνο με επιγραφές σε ετρουσκική γραφή, των οποίων οι γραμμές —ρευστές και γωνιώδεις— τοποθετούν το έργο γύρω στον 3ο αιώνα π.Χ. Το έργο είναι διακοσμημένο με μοτίβα λουλουδιών και τελετουργικών δίσκων (paterae), τυπικά στοιχεία των ελίτ ταφικών αντικειμένων.

Η ανοιχτή τεφροδόχος με το περιεχόμενό της.
[Credit: Ipogeo dei Volumni e Necropoli del Palazzone]

Αλλά η πραγματική ανακάλυψη έγινε όταν οι αρχαιολόγοι άνοιξαν το πώμα της υδρίας. Σε αντίθεση με όσα αναφέρονταν σε ένα μικρό μολύβδινο φύλλο που είχε βρεθεί προηγουμένως στον τάφο, το οποίο αναφερόταν στα λείψανα του arnθ και πιθανώς του larθi caprti—, δεν βρέθηκαν θραύσματα οστών ή στάχτες.

Αντ' αυτού, στο εσωτερικό υπήρχαν τρία άθικτα πήλινα αγγεία: ένα bicchiere (κύπελλο) και δύο brocchette (κανάτες), τακτοποιημένα με τάξη. Τα αντικείμενα, από πορτοκαλί πηλό και απλής κατασκευής, δεν παρουσιάζουν εμφανή διακόσμηση.

Η απουσία ανθρώπινων λειψάνων και η παρουσία αυτού του ταπεινού τάφου εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τις ταφικές τελετουργίες. Η κύρια υπόθεση υποδηλώνει μια συμβολική ταφή ή κενοτάφιο, ίσως λόγω της απώλειας ή της ταφής του σώματος του νεκρού.

Λεπτομέρεια του ανάγλυφου της Μέδουσας.
 [Credit: Ipogeo dei Volumni e Necropoli del Palazzone]

Η Μέδουσα, το αποτροπαϊκό στοιχείο στον ετρουσκικό-ιταλικό κόσμο, θα είχε εδώ μια διπλή λειτουργία: να προστατεύει συμβολικά το περιεχόμενο της τεφροδόχου – στην περίπτωση αυτή, τις προσφορές – και να λειτουργεί ως φύλακας του ταφικού χώρου.

Η ανακάλυψη έγινε στο υπόγειο της οικογένειας acsi, εντός της νεκρόπολης Palazzone. Το συγκρότημα αυτό, που ανακαλύφθηκε το 1840 και αποτελείται από περίπου 200 θαλαμωτούς τάφους, τελεί υπό τη διαχείριση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων της Ούμπρια και είναι ανοιχτό στο κοινό. Η τεφροδόχος βρίσκεται προσωρινά υπό μελέτη, όπου θα υποβληθεί σε ανάλυση υλικών και οργανικών υπολειμμάτων.

Η διευθύντρια συντήρησης του χώρου, Δρ. Silvia Rossi, δήλωσε σχετικά: «Αυτό μας υπενθυμίζει ότι οι Ετρούσκοι εξακολουθούν να μας εκπλήσσουν. Το εύρημα είναι αξιοσημείωτο όχι μόνο για τη γλυπτική του, αλλά και για την τελετουργική πολυπλοκότητα που υποδηλώνει. Η Μέδουσα δεν ήταν απλώς διακοσμητικό στοιχείο, αλλά είχε ενεργή παρουσία στον τάφο».

Η τεφροδόχος και το περιεχόμενό της θα εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ούμπριας μόλις ολοκληρωθούν οι αναλύσεις. Εν τω μεταξύ, το πέτρινο βλέμμα της Μέδουσας συνεχίζει να μας κοιτάζει, φύλακας ενός μυστικού που διαρκεί πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια.

Πηγή: LBV Magazine