Είναι γνωστό ότι η δημόσια γλυπτική στην Αθήνα είναι πολύπαθη και οι ταλαιπωρίες της ξεκινούν από τα γκράφιτι στην επιφάνεια μαρμάρινων προτ...
Είναι γνωστό ότι η δημόσια γλυπτική στην Αθήνα είναι πολύπαθη και οι ταλαιπωρίες της ξεκινούν από τα γκράφιτι στην επιφάνεια μαρμάρινων προτομών και ανδριάντων, έως την κλοπή και την ολοσχερή καταστροφή τους, εάν είναι φτιαγμένα από μπρούντζο.
Ενα νέο περιστατικό βανδαλισμού σημειώθηκε στις 12 Αυγούστου στο μνημείο του Ιωνος Δραγούμη, που βρίσκεται στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας 75. Σύμφωνα με μαρτυρίες, άγνωστοι έριξαν μολότοφ πάνω σε στεφάνια που είχαν κατατεθεί για την επέτειο της δολοφονίας του πολιτικού, με αποτέλεσμα να προκληθεί πυρκαγιά στον χώρο.
Η στήλη, ένα κομψό βυζαντινότροπο μαρμάρινο μνημείο, φιλοτεχνήθηκε το 1921 από τον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο, φίλο του Δραγούμη. Τοποθετήθηκε στο σημείο όπου ο Ιων Δραγούμης δολοφονήθηκε στις 31 Ιουλίου/13 Αυγούστου 1920. Από τα πρώτα χρόνια το μνημείο υπήρξε στόχος επιθέσεων. Το 1923 καθαιρέθηκε και κατά την αναστήλωσή του διαπιστώθηκε πως η αρχική επιγραφή είχε σχεδόν σβηστεί με σμίλη.
Νέες φθορές ακολούθησαν το 1924, ενώ για δεκαετίες παρέμεινε σε κακή κατάσταση. Στις αρχές της Μεταπολίτευσης καλύφθηκε με νέα πλάκα, όπου χαράχθηκαν οι τελευταίοι στίχοι της «Νεκρικής ωδής» του Κωστή Παλαμά. Σήμερα, το μνημείο παραμένει παραμελημένο. Παρά τη θέση του σε κεντρικό σημείο της Αθήνας και τη σαφή ιστορική του αξία, δεν έχουν ληφθεί μέτρα για συστηματική συντήρηση, κάτι που άλλωστε αποτελεί πάγια συνθήκη για την πλειονότητα των γλυπτών που εκτίθενται σε δημόσιους χώρους.
Χθες δημοσιεύθηκε επιστολή που υπογράφουν 73 ιστορικοί, επιστήμονες και πολίτες για τη διάσωση του μνημείου. Με τη σχετική πρωτοβουλία ζητούν από τον Δήμο Αθηναίων και τους αρμόδιους φορείς να συγκροτήσουν επιτροπή ειδικών, ώστε να ξεκινήσει η αναγκαία διαδικασία ελέγχου, αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημείου.
 |
| Η στήλη του Ίωνα Δραγούμη, στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας στην Αθήνα, που βανδαλίστηκε και κάηκε με μολότοφ τον περασμένο Αύγουστο. Φωτογραφία Αρχείου. |
Η επιστολή
Με πρωτοβουλία του ιστορικού Ιωάννη Β. Δασκαρόλη και του συγγραφέα Νώντα Τσίγκα, κυκλοφορεί ένα κείμενο συλλογής υπογραφών (παρατίθεται ολόκληρο στη συνέχεια) για την αποκατάσταση του μνημείου του αφιερωμένου στον Ίωνα Δραγούμη, σε κεντρικό σημείο της Αθήνας, στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας, που τον προηγούμενο Αύγουστο πυρπολήθηκε με βόμβες μολότοφ. Είναι μια έκκληση σεβασμού της ιστορικής μνήμης και προστασίας του δημόσιου χώρου, που κακοποιείται ανεξέλεγκτα από αδιαφορία ή από κακοποιά πρόθεση.
Στο σημείο όπου, στις 31 Ιουλίου/13 Αυγούστου 1920, δολοφονήθηκε ο Ίων Δραγούμης, στήθηκε το επόμενο έτος μια κομψή βυζαντινότροπη, μαρμάρινη αναθηματική στήλη, φιλοτεχνημένη από τον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο, φίλο του νεκρού πολιτικού, λογοτέχνη και οραματιστή. Το 1923, το μνημείο καθαιρέθηκε από φανατικούς. Κατά την αναστήλωσή του την ίδια χρονιά, διαπιστώθηκε πως η επιγραφή της κύριας επιφάνειας, είχε εξαλειφθεί σχεδόν ολόκληρη με σμίλη. Ύστερα από μερικές ακόμα επιθέσεις που συνεχίστηκαν κατά το 1924 και είχαν μικρότερες συνέπειες, η στήλη αφέθηκε για μισόν αιώνα να περιμένει την «αποκατάστασή» της, στις αρχές της Μεταπολίτευσης. Το καθολικά σβησμένο αρχικό της επίγραμμα καλύφθηκε έκτοτε με μαρμάρινη πλάκα, όπου πάνω της είναι γραμμένοι οι τέσσερις τελευταίοι στίχοι της «Νεκρικής Ωδής», του ποιήματος που ο Κωστής Παλαμάς ολοκλήρωσε στις 8 Αυγούστου 1920 και αφιέρωσε στη μνήμη του Ίωνος Δραγούμη.
Τα επόμενα χρόνια, μέχρι και σήμερα, η στήλη παρέμεινε παραμελημένη, χωρίς να έχει ποτέ ληφθεί κάποια μέριμνα συντήρησής της από τους αρμόδιους φορείς, ενώ η φυτεμένη βλάστηση γύρω της είχε αφεθεί να καλύπτει το μισό σχεδόν ύψος του μνημείου κρύβοντάς το αντί να το αναδεικνύει.
Στις 12 Αυγούστου 2025, το μνημείο πυρπολήθηκε με μολότοφ που έριξαν «άγνωστοι» πάνω σε στεφάνια που είχαν κατατεθεί τις προηγούμενες μέρες για την επέτειο της δολοφονίας του. Περιέργως, στο γεγονός δεν δόθηκε η παραμικρή δημοσιότητα από τα ΜΜΕ. Δεν υπήρξε καμία μέριμνα να κληθεί η πυροσβεστική, δεν έγινε καμιά προσπάθεια να σβηστεί η φωτιά, απ' όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Καμιά απόπειρα να εξασφαλισθεί υλικό από κάμερες γειτονικών οικιών ή γραφείων δεν έγινε για την ταυτοποίηση των δραστών και πλέον είναι αργά να αναζητηθεί και να ανακτηθεί τέτοιο υλικό. Δεν λήφθηκε καμιά πρωτοβουλία ούτε μέριμνα να κληθούν ειδικοί συντηρητές για να αποκαταστήσουν το μνημείο.
Και όμως, το μνημείο αυτό, που στέκει εδώ και έναν αιώνα στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας 75, σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της Αθήνας, δείχνει τη θέση όπου διαπράχθηκε μια ειδεχθής πολιτική δολοφονία, και αποτελεί αδιαμφισβήτητα ιστορικό τοπόσημο της πόλης των Αθηνών. Θα έπρεπε να αποτελεί εδώ και δεκαετίες, αντίθετα με αυτό που έχει καθιερωθεί και επιτραπεί να συμβαίνει, επίκεντρο εκδηλώσεων κατά της πολιτικής βίας, του μίσους, του δίχως όρια φατριασμού, του τυφλού φανατισμού, της κρατικής αυθαιρεσίας. Θα έπρεπε να αποτελεί σημείο διακήρυξης εκ μέρους των ζωντανών κυττάρων της κοινωνίας πως ο υπεραιωνόβιος πια Εθνικός Διχασμός, που μόνον δεινά επέφερε στον τόπο, έπρεπε να έχει προ πολλού εκλείψει. Άλλωστε, πίσω από την πρωτοβουλία μας δεν υποκρύπτεται απολύτως καμία κομματική σκοπιμότητα και αυτή έχει ως αποκλειστικό στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης γύρω από την συλλογική μας ιστορική μνήμη.
Όσες και όσοι συνυπογράφουμε το κείμενο αυτό, κάνουμε έκκληση προς τον Δήμο Αθηναίων, προς όλους τους ιθύνοντες και τους εμπλεκόμενους φορείς, να καταρτίσουν άμεσα επιτροπή ειδικών εμπειρογνωμόνων και συντηρητών που θα ελέγξουν την σημερινή κατάσταση του μνημείου ώστε να ξεκινήσει άμεσα η διαδικασία της αναγκαίας διάσωσης, προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξής του.
Το κείμενο αρχικά υπογράφουν οι εξής:
- Ραϋμόνδος Αλβανός, πολιτικός επιστήμονας, ιστορικός
- Στρατής Αναγνώστου, ιστορικός, Πρόεδρος Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών
- Φανή Βαβύλη, ομότιμος καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ
- Χρόνης Βάρσος, φιλόλογος, ιστορικός, ΜΑ Νεότερης & Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου
- Σάββας Βλάσης, εκδότης, ιστορικός
- Κωνσταντίνος Βλάσσης, ιστορικός
- Αντώνιος Γ. Βογιατζής, Πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου - Ευταξία
- Σταύρος Σ. Γεωργίου, ιστορικός
- Νίκος Γιαννόπουλος, ιστορικός, εκπαιδευτικός
- Ιωάννης Β. Δασκαρόλης, ιστορικός, διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου
- Χαρίκλεια Δημακοπούλου, ιστορικός των Θεσμών
- Θανάσης Διαμαντόπουλος, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου, πολιτειολόγος, συγγραφέας
- Ειρήνη – Δανάη Μ. Δραγούμη
- Ελένη Μ. Δραγούμη, εικαστικός, υφάντρια
- Ναταλία Δραγούμη, ηθοποιός
- Φίλιππος Μ. Δραγούμης
- Τάσος Ζαφειριάδης, διδάκτωρ Οδοντιατρικής ΑΠΘ
- Σοφία Ηλιάδου-Τάχου, καθηγήτρια Νέας ελληνικής Ιστορίας και Ιστορίας της Εκπαίδευσης, Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
- Κυριάκος Ιακωβίδης, επίκουρος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου
- Αλέξανδρος Κακαβάς, πρόεδρος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος, ιστοριοδίφης
- Αθηνά Κακούρη, συγγραφέας
- Εύα Καραϊτίδη, εκδότρια
- Δημήτριος Θ. Καραμήτσος, ομότιμος καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, συγγραφέας
- Μυρτώ Κατσίγερα, φιλόλογος, συντάκτρια ειδικού τύπου της Καθημερινής
- Αντώνης Κλάψης, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
- Βασίλειος Κολλάρος, διδάκτωρ διπλωματικής ιστορίας ΕΚΠΑ, εκπαιδευτικός.
- Νίκος Α Κούκης, φιλόλογος -ιστορικός
- Βαγγέλης Κούμπουλης, ιστορικός, υποψήφιος διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ
- Κωνσταντίνος Δ. Κούτρας, Αναπληρωτής Καθηγητής, American University of the Middle East, Kuwait, ιστοριοδίφης
- Σπύρος Κουτρούλης, συγγραφέας
- John A. Mazis, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, Hamline University, ΗΠΑ
- Βασίλειος Μάντζιος, πολ. Μηχανικός, Μs Νεότερης Ιστορίας
- Κυριάκος Μαργαρίτης, συγγραφέας
- Πέτρος Μεχτίδης, ιστορικός, αρχαιολόγος
- Στέφανος Μίλεσης, Συγγραφέας, Πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς
- Ιάκωβος Μιχαηλίδης, αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Διά Βίου Μάθησης και Φοιτητικής Μέριμνας, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ΑΠΘ
- Γιάννης Μουρέλος, ομότιμος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, ΑΠΘ
- Διονύσης Μουσμούτης, επίτιμος διδάκτωρ πανεπιστημίου Αθηνών, ιστορικός, εκδότης του περιοδικού Ιστορία Εικονογραφημένη
- Ελίνα Μουσταΐρα, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής, ΕΚΠΑ
- Αικατερίνη Μπούρα, Πρέσβης ε.τ.
- Νίκος Νικολούδης, ιστορικός, διδάκτωρ Ιστορίας Πανεπιστημίου Λονδίνου
- Ηρώ Νικοπούλου, συγγραφέας, εικαστικός
- Θεόδωρος Παντούλας, συγγραφέας, εκδότης
- Νικόλαος Ε. Παπαδογιαννάκης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης
- Γεώργιος Κ. Παπαδόπουλος, συντ. καθηγητής Γεωργικής Χημείας και Φυσικής, ΤΕΙ Ηπείρου
- Ιωάννης Παπακωνσταντίνου, ιστορικός, αντιπρόεδρος Ακαδημαϊκής Έρευνας ΟΠΕΔ (Ολιστικής Παιδείας Ενόπλων Δυνάμεων)
- Νίκος Παπακωνσταντίνου, ιστορικός, συγγραφέας
- Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου, διδάκτωρ Ιστορίας ΑΠΘ, επιστημονικός συνεργάτης Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας
- Πέτρος Παπασαραντόπουλος, διδάκτωρ βαλκανικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, εκδότης, συγγραφέας
- Ιωάννης Παπαφλωράτος, νομικός - διεθνολόγος, καθηγητής Στρατιωτικών Σχολών
- Μίλτος Παρλάτζας, ιστορικός, υποψήφιος διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ
- Πέτρος Παπαπολυβίου, Αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Κοσμήτορας Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κύπρου
- Γιάννης Πατίλης, συγγραφέας
- Τερέζα Πεσμαζόγλου, διδάκτωρ 3em cycle Paris ΙV, Sorbonne
- Μαρία-Χριστίνα Ράλλη, φιλόλογος σανσκριτικής γλώσσας και λογοτεχνίας.
- Παναγιώτης Ριζόπουλος, αντιπρόεδρος «Φίλων Πολεμικού Μουσείου», συγγραφέας
- Ιωάννης Σαλαβράκος, ιστορικός, καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας Σχολής Ευελπίδων
- Ειρήνη Σαρίογλου, γ.γ. ΙΔΙΣΜΕ, επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης
- Ιωάννης Σίμος, αρχιτέκτων, πρώην έφορος Φιλολογικού Πειραϊκού Συνδέσμου, μέλος του Δ.Σ. Φιλολογικής Στέγης Πειραιά
- Νικόλαος Σιώκης, διδάκτωρ Ιστορίας του Ελληνισμού, ΑΠΘ
- Ελένη Σπηλιώτη, εκπαιδευτικός, ερευνήτρια ιστορίας, συγγραφέας
- Κώστας Σταματόπουλος, ιστορικός
- Πιέρρος Τζανετάκος, υποψήφιος διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ
- Αρετή Τούντα-Φεργάδη, ομότιμη καθηγήτρια Ελληνικής Διπλωματικής Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
- Νώντας Τσίγκας, συγγραφέας, επιμελητής των αδημοσίευτων τετραδίων του Ίωνος Δραγούμη
- Θεόδωρος Τσομίδης, νομικός, διδάσκωνLeiden University, Ολλανδία
- Παναγιώτης Τσούκας, Σύμβουλος της Επικρατείας
- Γιάννης Χαραλαμπίδης, ιστορικός, δημοσιογράφος
- Στρατής Χαραλάμπους, ιστορικός ερευνητής
- Κωνσταντίνος Χολέβας, ιστορικός, πολιτικός επιστήμων
- Ανδρονίκη Π. Χρυσάφη, διδάκτωρ, μέλος ΕΔΙΠ, Τμ. Φιλολογίας Πανεπιστημίου Πατρών
- Χρυσόστομος Φουντούλης, συγγραφέας, ιστορικός ερευνητής
- Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ομότιμος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, ΑΠΘ
Το κείμενο κυκλοφορεί και δέχεται υπογραφές στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ipetitions.com/petition/dragoumis
Πηγή: Μ. Βασιλειάδου, Καθημερινή, Books Journal
Δεν υπάρχουν σχόλια