Σπάνια μαρμάρινη μάσκα Φοινικικής γυναίκας του 4ου αιώνα π.Χ. ανακαλύφθηκε στην Καρχηδόνα

[Credit: Υπουργείο Πολιτισμού της Τυνησίας] Αρχαιολόγοι στην Τυνησία ανακάλυψαν μια μαρμάρινη μάσκα που απεικονίζει μια γυναίκα με χτένισμα ...

[Credit: Υπουργείο Πολιτισμού της Τυνησίας]

Αρχαιολόγοι στην Τυνησία ανακάλυψαν μια μαρμάρινη μάσκα που απεικονίζει μια γυναίκα με χτένισμα φοινικικού στιλ, η οποία περιγράφεται ως «μοναδική σε μορφή και συμβολισμό» και χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Η ανακάλυψη, που έγινε στο ιερό Tophet της αρχαίας Καρχηδόνας, προσφέρει νέα στοιχεία για τον καλλιτεχνικό και πνευματικό κόσμο το πολιτισμού της Καρχηδόνας και την αφοσίωσή του στις θεότητες Tanit και Baal Hammon.

Η ανακάλυψη, που ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού της Τυνησίας, προσθέτει μια νέα διάσταση στην καλλιτεχνική και πνευματική ζωή του πολιτισμού των Καρχηδονίων, η κουλτούρα του οποίου συνδύαζε φοινικικές, βερβερικές και μεσογειακές επιρροές. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η μάσκα μπορεί να χρησίμευε ως αναθηματικό — ένα ex-voto — αφιερωμένη στους Καρχηδονιακούς θεούς Tanit και Baal Hammon.

Ένα εξαιρετικό έργο της καρχηδινιακής τέχνης

Σκαλισμένη από ένα ενιαίο κομμάτι λευκού μαρμάρου, η μάσκα απεικονίζει ένα γαλήνιο γυναικείο πρόσωπο πλαισιωμένο από ένα περίτεχνο φοινικικό χτένισμα που αποτελείται από πλεγμένες τούφες και μπούκλες. Τέτοια χτενίσματα, συνηθισμένα στη φοινικική γλυπτική και στα είδη πολυτελείας, ήταν σύμβολα κοινωνικής θέσης και θρησκευτικής αφοσίωσης μεταξύ των ελίτ της Καρχηδόνας.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Imed Ben Jerbania, διευθυντή της ομάδας ανασκαφών στο Εθνικό Ινστιτούτο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Τυνησίας (INP), η δεξιοτεχνία και η στιλιστική καθαρότητα της μάσκας την καθιστούν «ένα από τα σπανιότερα παραδείγματα καρχηδονιακής τέχνης που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ». Το αντικείμενο πιθανότατα κρεμόταν κάποτε στον τοίχο ενός ιερού ή βρισκόταν πάνω σε ένα βωμό ως μέρος μιας τελετουργικής έκθεσης προς τιμήν της θεϊκής γυναικείας δύναμης.

Προκαταρκτικές εργαστηριακές αναλύσεις θα προσδιορίσουν την προέλευση του μαρμάρου και τα ίχνη αρχαίων χρωστικών ουσιών που είναι ακόμη ορατά στην επιφάνειά του. Τα πρώτα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι προέρχεται από λατομείο στην Ανατολική Μεσόγειο, υποστηρίζοντας τη θεωρία της διαρκούς εμπορικής συναλλαγής μεταξύ της Καρχηδόνας και φοινικικών πόλεων όπως η Τύρος και η Σιδώνα.

Το Tophet: Η Ιερή Καρδιά της αρχαίας Καρχηδόνας

Το Tophet της Καρχηδόνας, που βρίσκεται κοντά στα αρχαία πολεμικά λιμάνια, λειτουργούσε ως υπαίθριος ιερός χώρος από τον 8ο έως τον 2ο αιώνα π.Χ. Χιλιάδες τεφροδόχοι, στήλες και επιγραφές έχουν ανακαλυφθεί εκεί, αποκαλύπτοντας ένα σύνθετο τελετουργικό τοπίο αφιερωμένο στις θεότητες Tanit —σύμβολο της γονιμότητας και της σελήνης— και Baal Hammon, άρχοντα του ουρανού και της γεωργικής αφθονίας.

Η πρόσφατα ανακαλυφθείσα μάσκα εμβαθύνει την κατανόησή μας για αυτό το πνευματικό κέντρο. Ενώ πολλές προσφορές στο Tophet ήταν μικρά πήλινα ειδώλια ή επιγραφές, ένα μαρμάρινο αφιερωματικό δώρο τέτοιας φινέτσας υποδηλώνει μια παραγγελία από μια αριστοκρατική οικογένεια που ζητούσε θεϊκή προστασία ή εξέφραζε ευγνωμοσύνη για την ευημερία.

Η ανασκαφή αποτελεί μέρος μιας τετραετούς συνεργασίας (2024-2028) μεταξύ του INP και της Υπηρεσίας Προώθησης της Κληρονομιάς και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (AMVPPC), με στόχο την επιστημονική τεκμηρίωση του χώρου και την επέκταση της πρόσβασης του κοινού μέσω εκθέσεων σε μουσεία και ψηφιακών αρχείων.

Αρχαιολόγοι στην Τυνησία ανακάλυψαν μια μαρμάρινη μάσκα που απεικονίζει μια γυναίκα με χτένισμα φοινικικού στιλ, η οποία περιγράφεται ως «μοναδική σε μορφή και συμβολισμό» και χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.
[Credit: Υπουργείο Πολιτισμού της Τυνησίας]

Η πίστη και ο συμβολισμός των Καρχηδονίων

Στη θρησκεία των Καρχηδονίων, η Tanit λατρευόταν ως το «Πρόσωπο του Baal», που ενσάρκωνε τις ζωογόνες δυνάμεις της φύσης και τη μητρική προστασία. Το έμβλημά της —ένα τρίγωνο με έναν κύκλο και μια οριζόντια γραμμή στην κορυφή— εμφανίζεται σε αμέτρητες πουνικές στήλες. Ο Baal Hammon, ο θεϊκός της σύντροφος, κυβερνούσε τον ήλιο και την εποχιακή ανανέωση. Μαζί αντιπροσώπευαν την ισορροπία μεταξύ δημιουργίας και καταστροφής, μια ιδέα κεντρική στην κοσμολογία των Καρχηδονίων.

Το μαρμάρινο πρόσωπο της γυναίκας μπορεί να συμβόλιζε μια ιέρεια ή μια πιστή που επικαλείται την ευλογία της Tanit. Οι ιστορικοί της τέχνης σημειώνουν ότι η ήρεμη έκφραση, τα λεπτά χείλη και τα στυλιζαρισμένα μαλλιά συνάδουν με μοτίβα που βρίσκονται σε ανατολικούς φοινικικούς ναούς, υποδηλώνοντας ότι οι Καρχηδονιακοί γλύπτες προσαρμόζονταν συνειδητά την εικονογραφία του Λεβάντε στο τοπικό θρησκευτικό πλαίσιο.

Συνεχείς ανακαλύψεις στην Καρχηδόνα

Αυτή η ανακάλυψη ακολουθεί άλλες σημαντικές ανακαλύψεις στο Tophet: επιγραφές των Καρχηδονίων που ανακαλύφθηκαν το 2014 και εννέα χρυσά νομίσματα που σχετίζονται με ελίτ οικογένειες το 2023. Μαζί, αυτά τα αντικείμενα αποκαλύπτουν ένα ακμάζον πολιτιστικό και θρησκευτικό δίκτυο που κατέστησε την Καρχηδόνα μια μεσογειακή υπερδύναμη πριν από την πτώση της από τη Ρώμη το 146 π.Χ.

Το Υπουργείο Πολιτισμού εξήρε τη μάσκα ως «απτή μαρτυρία της δημιουργικότητας και του πνευματικού βάθους της Καρχηδόνας των Καρχηδονίων». Μετά την αποκατάστασή της, θα εκτίθεται στο Μουσείο της Καρχηδόνας, όπου αναμένεται να προσελκύσει μελετητές και επισκέπτες που επιθυμούν να εξερευνήσουν την αρχαία κληρονομιά της Τυνησίας.

Η διαχρονική κληρονομιά της Καρχηδόνας

Η μαρμάρινη μάσκα δεν αναδεικνύει μόνο την καλλιτεχνική δεξιοτεχνία των Καρχηδονίων, αλλά και τον ρόλο της Καρχηδόνας ως γέφυρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η εξαιρετική της κατασκευή αντικατοπτρίζει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα μιας πόλης που πραγματοποιούσε εμπορικές συναλλαγές σε τρεις ηπείρους και συνδύαζε παραδόσεις από τη Φοινίκη, την Ελλάδα και τη Βόρεια Αφρική.

Όπως σημειώνει ο καθηγητής Ben Jerbania, «Κάθε ανακάλυψη από το Tophet μας φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση του πώς οι Καρχηδονιανοί έβλεπαν τους εαυτούς τους: ευσεβείς, εκλεπτυσμένους και βαθιά συνδεδεμένους με τους θεούς τους».

Το γαλήνιο μαρμάρινο πρόσωπο, που διατηρήθηκε μέσα από 2.300 χρόνια ιστορίας, επανεμφανίζεται τώρα ως σύμβολο του διαρκούς διαλόγου της Καρχηδόνας μεταξύ τέχνης, πίστης και ταυτότητας — ενός διαλόγου που εξακολουθεί να αντηχεί σε ολόκληρο τον μεσογειακό κόσμο.

Πηγή: ArkeoNews