Χαλκίδα. Ένα μικρό κέντρο του κόσμου την Εποχή του Σιδήρου

Αλάβαστρο από το Λευκαντί, Ξηρόπολη. Σώμα κυλινδρικό, βάση επίπεδη, τρεις οριζόντιες λαβές στον ώμο, λαιμός χαμηλός με έξω νεύον χείλος. Εικ...

Αλάβαστρο από το Λευκαντί, Ξηρόπολη. Σώμα κυλινδρικό, βάση επίπεδη, τρεις οριζόντιες λαβές στον ώμο, λαιμός χαμηλός με έξω νεύον χείλος. Εικονίζονται γρύπες που τρέφουν τα νεογνά τους σε φωλιά, σφίγγα απέναντι σε ελάφι, το οποίο φέρει το μικρό του στην πλάτη, και τρεις αίγαγροι. Εντυπωσιάζει η τεχνική του λευκού επιχρίσματος πάνω σε σκοτεινό βάθος (light on dark). Μουσείο Ερέτριας, 12ος αι.π.Χ. [Credit: Από την έκδοση Αρεθούσα, Το αρχαιολογικό μουσείο Χαλκίδας, Lamda Development 2022 (copyright: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας)]

Στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, η Χαλκίδα και τα γειτονικά της κέντρα –το Λευκαντί, η Ερέτρια, η Αμάρυνθος– σχημάτισαν ένα ζωντανό δίκτυο ανταλλαγών γύρω από τον Ευβοϊκό Κόλπο. Ο στενός Εύριπος δεν χώριζε αλλά ένωνε κοινότητες που μοιράζονταν τεχνογνωσία, εμπορική δραστηριότητα και κοινωνικές δομές που θα καθόριζαν τον ελληνικό κόσμο των αρχών της πρώιμης αρχαιότητας.

Ποια ήταν η θέση της Χαλκίδας στο δίκτυο επικοινωνίας και εμπορίου του Ευβοϊκού Κόλπου μετά την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων; Πώς τα ταφικά ευρήματα και τα εργαστήρια στο Λευκαντί αποκαλύπτουν κοινωνικές ιεραρχίες, τεχνική δεξιοτεχνία και πρώιμες μορφές αστικοποίησης; Και πώς οι Ευβοείς, μέσα από τη ναυτική τους δραστηριότητα, άνοιξαν τον δρόμο για τη μεγάλη διασπορά προς την Ιταλία και τη Σικελία;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ξένια Χαραλαμπίδου, απόφοιτη του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και μαζί αναζητούν την ταυτότητα μιας περιοχής που υπήρξε κοιτίδα καινοτομίας, θαλάσσιων διαδρομών και πρώιμης πόλης.

Ακούστε το podcast εδώ.

Η Ξένια Χαραλαμπίδου είναι αρχαιολόγος και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ, καθώς και υποψήφια υφηγεσίας στο Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne. Απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και διδακτορικό με Άριστα από το ΕΚΠΑ, έχει πραγματοποιήσει μεταδιδακτορική έρευνα σε πανεπιστήμια της Ελλάδας, της Πολωνίας και της Ολλανδίας – στο ΕΚΠΑ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, τη Βαρσοβία και το Vrije Universiteit Amsterdam.

Έχει συνεργαστεί με το Εργαστήριο Fitch της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και το Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας του «Δημόκριτου», ενώ συνδυάζει τη μακροσκοπική με την αρχαιομετρική προσέγγιση στην έρευνά της. Το έργο της εστιάζει στις σχέσεις ανάμεσα σε ελληνικές μητροπόλεις, αποικίες και αυτόχθονες πληθυσμούς στην Κάτω Ιταλία και Σικελία (8ος–6ος αι. π.Χ.), καθώς και στην τεχνολογία, παραγωγή και χρήση της κεραμικής.

Διευθύνει την ανασκαφή στο Τσικαλαριό Νάξου και συνδιευθύνει το πρόγραμμα στη Μητρόπολη–Γρόττα, ενώ συμμετέχει σε διεπιστημονικά ερευνητικά έργα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας, Βαρσοβίας, Κύπρου και στο Vrije Universiteit Amsterdam, ενώ το 2026 θα διδάξει ως επισκέπτρια καθηγήτρια στο Université Paris 1.

Στις δημοσιεύσεις της περιλαμβάνονται τρεις συλλογικοί τόμοι (και ένας υπό έκδοση), καθώς και πολυάριθμα επιστημονικά άρθρα για την αρχαιολογία και την υλική κουλτούρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Ακούστε το podcast εδώ.

Πηγή: Αγ. Μπενάρδου, LiFO