Αρχαιολογικές επισκέψεις στις Κυκλάδες: Αφιέρωμα στη Μύκονο - Μέρος 3ο

Γενική άποψη του όρμου της Φτελιάς. Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στην Μύκονο. Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφ...

Γενική άποψη του όρμου της Φτελιάς.

Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στην Μύκονο.

Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στην Μύκονο.

Ο Νεολιθικός οικισμός της Φτελιάς στη Μύκονο

Ο χαμηλός λοφίσκος στο κέντρο της παραλίας της Φτελιάς αποτελούσε από τα παλαιότερα χρόνια τοπόσημο στο γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής και είχε αρχικά ταυτιστεί με τον τύμβο του Αίαντα του Λοκρού που, σύμφωνα με τα έπη του Τρωϊκού κύκλου, βρήκε τραγικό θάνατο στα ανοικτά της Μύκονου από την εκδικητική μανία του Ποσειδώνα για το ανοσιούργημα του βιασμού της Τρωάδας πριγκίπισσας Κασσάνδρας. 

Στην πραγματικότητα όμως ο γήλοφος κάλυπτε τα ερείπια ενός οργανωμένου οικισμού της Νεώτερης Νεολιθικής ΙΙ περιόδου (5000-4500π.Χ.) με ορθογώνιους και αψιδωτούς στην κάτοψη χώρους ενδιαίτησης με εστίες, που σποραδικά σὠζουν και πασσαλότρυπες στήριξης της στέγασης των κτηρίων. Η ανασκαφική έρευνα, που διενεργήθηκε από τον αρχαιολόγο Αδ. Σάμψων κατά τα έτη 1995-2003, έφερε στο φως κτήρια τεσσάρων χρονολογικών φάσεων, με συνολική διάρκεια ζωής 200-300 χρόνια. Στο νότιο τμήμα του οικισμού, στη σημερινή επίπεδη αμμώδη έκταση, εκτεινόταν πιθανώς λιμνοθάλασσα η στάθμη της οποίας αυξομειωνόταν ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Όπως μαρτυρούν τα ανασκαφικά ευρήματα, ο πληθυσμός του οικισμού της Φτελιάς επιβίωνε μέσω ενός μεικτού οικονομικού μοντέλου που περιλάμβανε καλλιέργεια, κτηνοτροφία και τροφοσυλλογή/ψάρεμα. 

Ακέραιο πήλινο αγγείο από τον οικισμό.

Ρομβοειδές Περίαπτο από μελανό λίθο.

Μακρόστενο-κομβίο-περίαπτο από πράσινο λίθο.

Η κυρά της Μυκόνου, (πήλινο ειδώλιο από τον οικισμό).

Στα πολυάριθμα ευρήματα της Φτελιάς περιλαμβάνονται αγγεία καθημερινής-αποθηκευτικής χρήσης, διακοσμημένα αγγεία με δίχρωμη, πολύχρωμη ή επίθετη ανάγλυφη ή εγχάρακτη διακόσμηση, περίαπτα (δηλαδή μενταγιόν για το λαιμό ή τον καρπό) από τοπικά υλικά (κοχύλια, κόκκαλα, ειδικά πετρώματα ή βότσαλα που αποκτούν στιλπνή επιφάνεια μετά από επεξεργασία). Επίσης βρέθηκαν εργαλεία από οστά, λίθινα τριβεία, πελέκεις και αιχμές βελών από οψιανό. Εντύπωση προκαλεί η εύρεση θραυσμάτων από χάλκινες περόνες (για στήριξη των ρούχων) καθώς και χάλκινων εργαλείων, που μαρτυρούν τα πρώτα βήματα ανάπτυξης της μεταλλουργίας στο Αιγαίο. Μοναδικό ανάμεσα στα ευρήματα είναι το πήλινο στεατοπυγικό νεολιθικό ειδώλιο ύψους 18εκ. που ανήκει στη νεώτερη φάση του οικισμού και είναι γνωστό ως “H κυρά της Μυκόνου”.

Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στην Μύκονο.

Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στην Μύκονο.

Βιβλιογραφία 

-Sampson, A. (2002) The Neolithic Settlement at Ftelia, Mykonos. Rhodes: University of the Aegean.

-Sampson, A.  and Tsourouni, T. (eds) (2018) Ftelia on Mykonos, Neolithic networks in the southern Αegean basin. Vol. II. Athens: University of the Aegean, Laboratory of Environmental Archaeology, Monograph Series 7.

-Belmont J. S. and Renfrew C. (1964) “Two Prehistoric sites on Mykonos”, AJA 68, VoI. 10 (Isuue 4), pp. 395-400.

Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων