Η πρώτη έκθεση του μουσείου Ashmolean το 2023 εξερευνά έναν από τους πιο διαβόητους κλασικούς μύθους και μια από τις πιο διάσημες ιστορίες τ...
Η πρώτη έκθεση του μουσείου Ashmolean το 2023 εξερευνά έναν από τους πιο διαβόητους κλασικούς μύθους και μια από τις πιο διάσημες ιστορίες της σύγχρονης αρχαιολογίας: τον μύθο του Λαβύρινθου και του Μινώταυρου και την ανακάλυψη του παλατιού της Κνωσού. Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 200 αντικείμενα, εκ των οποίων πάνω από 100 είναι δάνεια από την Αθήνα και την Κρήτη και ταξιδεύουν εκτός Ελλάδας για πρώτη φορά.
Θα παρουσιαστούν μαζί με τις απαράμιλλες συλλογές του Ashmolean και το αρχείο φωτογραφιών και εγγράφων που απεικονίζουν τις συναρπαστικές στιγμές κατά την αποκάλυψη του παλατιού της Κνωσού μεταξύ 1900-1905.
Σύμφωνα με τον μύθο, ο Λαβύρινθος της Κνωσού φιλοξενούσε τον Μινώταυρο, ένα μυθικό τέρας με σώμα ανθρώπου, κεφάλι και ουρά ταύρου, το οποίο περίμενε μέσα σε αυτόν τα θύματά του. Παραμένει ένας από τους πιο ανθεκτικούς κλασικούς μύθους και, όπως είναι φυσικό, η Κνωσός είναι σήμερα ένας από τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα.
Η έκθεση παρακολουθεί την ιστορία της ανασκαφής της Κνωσού στην Κρήτη. Για αιώνες, οι ταξιδιώτες έψαχναν στο νησί για τον μυθικό Λαβύρινθο, μέχρι το 1878, όταν τα ερείπια ενός αρχαίου κτιρίου στην Κνωσό ανακαλύφθηκαν από έναν Κρητικό επιχειρηματία και λόγιο, τον Μίνωα Καλοκαιρινό. Οι τοπικές αρχές τον εμπόδισαν να ανασκάψει σωστά τον χώρο, καθώς η Κρήτη βρισκόταν υπό τον μερικό έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μέχρι να αποκτήσει την ανεξαρτησία της οποιαδήποτε σημαντικά ευρήματα κινδύνευαν να μεταφερθούν στην Κωνσταντινούπολη. Οι ανακαλύψεις του Καλοκαιρινού προσέλκυσαν τη διεθνή προσοχή και αρχαιολόγοι από διάφορες χώρες άρχισαν να ανταγωνίζονται για τα μελλοντικά δικαιώματα ανασκαφής. Το 1900 ο Βρετανός αρχαιολόγος και διευθυντής του Ashmolean, Σερ Άρθουρ Έβανς (1851-1841), πήρε άδεια ανασκαφής από τις κρητικές αρχές.
 |
| Ο Σερ Άρθουρ Έβανς φωτογραφίζεται στο παλάτι της Κνωσού, 1901. |
Ο Έβανς ξεκίνησε την ανασκαφή του πεπεισμένος ότι το κτίριο αυτό ήταν ο Λαβύρινθος του μύθου. Βρήκε γρήγορα πολύχρωμες τοιχογραφίες, πήλινες πινακίδες που έδειχναν ένα πρώιμο σύστημα γραφής και ένα δωμάτιο με έναν άθικτο πέτρινο θρόνο στον οποίο φανταζόταν ότι κάθονταν οι ηγεμόνες. Αποκαλούσε αυτό το λαβυρινθώδες κτίριο «Παλάτι του Μίνωα» και κατάφερε να διαπιστώσει ότι ήταν ηλικίας περίπου 4.000 ετών και χτίστηκε κατά την Εποχή του Χαλκού. Επινόησε τον όρο «μινωικός» για να περιγράψει τον πολιτισμό της Κρήτης κατά την περίοδο αυτή.
Στην έκθεση παρουσιάζονται μερικά από τα ωραιότερα μινωικά αντικείμενα που αποκάλυψε ο Έβανς, από καθημερινά αντικείμενα, όπως διακοσμημένα κεραμικά, μέχρι περίτεχνα γλυπτά, πολλά από τα οποία είναι δάνεια από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Συνδυάζονται με σχέδια που έγιναν κατά τη διάρκεια της ανασκαφής, από το αρχείο «Sir Arthur Evans» του Ashmolean. Ορισμένα από τα σχέδια δείχνουν τη διαδικασία ανακατασκευής του χώρου και των ευρημάτων του, παρέχοντας μια εικόνα των αμφιλεγόμενων αναστηλώσεων από σκυρόδεμα που πραγματοποίησε ο Έβανς στο παλάτι στα μέσα του 20ού αιώνα.
 |
| Μαρμάρινο όστρακο. © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. |
Ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της έκθεσης είναι ένα λεπτοδουλεμένο μαρμάρινο όστρακο, το οποίο δείχνει τη δεξιοτεχνία των Μινωιτών τεχνιτών και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους για τα θαλάσσια ζώα. Άλλα αντικείμενα απεικονίζουν χταπόδια και Αργοναύτες στα βάθη της θάλασσας, ή ταύρους, μερικές φορές με ανθρώπους να ακροβατούν πάνω τους. Ο Έβανς είδε σε αυτά την προέλευση του μύθου του Μινώταυρου.
Η έκθεση προσφέρει επίσης δύο καθηλωτικές εμπειρίες εμπνευσμένες από την Κνωσό. Θα παρουσιαστεί το έργο «A Restoration» (2016) της βραβευμένης με το βραβείο Turner καλλιτέχνιδας Elizabeth Price. Το 15λεπτο ψηφιακό βίντεο είναι μια μυθοπλασία, με αφήγηση από μια «χορωδία διαχειριστών του μουσείου», οι οποίοι χρησιμοποιούν το αρχείο του Έβανς για να ανακατασκευάσουν εικονικά το παλάτι της Κνωσού μέσα στον υπολογιστή του μουσείου. Στη δεύτερη αίθουσα, οι επισκέπτες ξεναγούνται σε μια μοναδική εικονική περιήγηση στο ανάκτορο της Κνωσού, όπως αυτό αναπαρίσταται τον 5ο αιώνα π.Χ., την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου, χάρη στην ψηφιακή αναπαράσταση του χώρου στο βιντεοπαιχνίδι «Assassin's Creed Odyssey». Η Ubisoft δημιούργησε την ταινία ειδικά για την έκθεση, για να παρουσιάσει την έρευνα πίσω από το παιχνίδι.
 |
| Ασημένιο νόμισμα της Κνωσού με απεικόνιση του Λαβύρινθου, περ. 300-270 π. Χ. © Ashmolean Museum, University of Oxford |
 |
| Θραύσμα τοιχογραφίας με σχέδιο λαβύρινθου, 1700-1600 π.Χ. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου |
Το μέγεθος και η κλίμακα του χώρου της Κνωσού επέτρεψε να συνεχιστούν σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα οι ανασκαφές, οι οποίες συνεχίζονται και σήμερα. Στην τελευταία αίθουσα της έκθεσης παρουσιάζονται οι ανακαλύψεις που έγιναν κατά τη μεταπολεμική περίοδο, καθώς και πολλά πρόσφατα ευρήματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται αντικείμενα που επαληθεύουν ότι η Κνωσός είναι η τοποθεσία του αρχαιότερου γνωστού γεωργικού οικισμού στην Ευρώπη, που ιδρύθηκε γύρω στο 7000 π.Χ., καθώς και απίστευτα αντικείμενα που αποκαλύφθηκαν σε νεκροταφεία και θρησκευτικά ιερά στις γύρω περιοχές, δείχνοντας ότι η Κνωσός άκμασε για χιλιάδες χρόνια πριν εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό γύρω στο 800 π.Χ. Μεταξύ των πρόσφατων ευρημάτων που εκτίθενται είναι ένα εντυπωσιακό στιλέτο της Εποχής του Χαλκού με ένθετους χρυσούς και ασημένιους γρύπες, το πρώτο του είδους του που βρέθηκε στην Κρήτη.
Η έκθεση ολοκληρώνεται με μια ανακάλυψη στοιχείων που παραπέμπουν σε μια τελετουργική ανθρωποθυσία. Πρόκειται για την αποκάλυψη της ανθρωποθυσίας στα Ανεμόσπηλια από τον διαπρεπή αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη το 1979, ο οποίος μίλησε ανοιχτά για μια ανθρωποθυσία στη μινωική εποχή, ξεσηκώνοντας θύελλα στην επιστημονική κοινότητα.
 |
| Hieronymus Cock (1518–1570) after Matthijs Cock, The Cretan Labyrinth, περ.1558 © Ashmolean Museum, University of Oxford |
 |
| Ρυτό κεφάλι ταύρου, 1450–1375 π.Χ. © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. |
 |
| Αρχαίο κύπελο, περ. 1800–1750 π. Χ. © Ashmolean Museum, University of Oxford |
 |
| Αγγείο σε σχήμα κόκορα, 670-600 π.Χ. Βρέθηκε στο βόρειο νεκροταφείο της Κνωσού. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου |
 |
| Χρυσό δαχτυλίδι, 1450-1375 π.Χ. © Ashmolean Museum, University of Oxford |
 |
| Ειδώλιο θεάς με υψωμένα χέρια, 1375-1300 π.Χ. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου |
 |
| Θραύσμα πέτρινου ρυτού με ανάγλυφα πλοκάμια χταποδιού, 1600-1450 π.Χ. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου |
 |
| Δοχείο αρώματος σε σχήμα πουλιού. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου |
 |
| Αντίγραφο της τοιχογραφίας κεφαλής ταύρου από τη βόρεια είσοδο του ανακτόρου της Κνωσού, αρχές 20ού αιώνα. © Ashmolean Museum, University of Oxford |
 |
| Μινώταυρος, άγαλμα ρωμαϊκής περιόδου. © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. |
 |
| Μαρμάρινη προτομή του Δία, 1-300 μ. Χ. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου |
 |
| Αγγείο, 1500-1450 π.Χ. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. |
 |
| Cristoforo Buondelmonti, Χάρτης της Κρήτης από το Tractatus Insulari Archipelagi, περ. 1420. © National Maritime Museum, Greenwich, London |
 |
| Ο Μινώταυρος, concept art από τον Guang Yu Tan, 2018 © Assassin's Creed™ & Ubisoft Entertainment. All rights reserved |
 |
| Στιλέτο με ένθετο γρύπα, 1450–1375 π.Χ. © Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου |
 |
| Emile Gillieron père (1850–1924), Αποκατάσταση της τοιχογραφίας Ladies in Blue. © Ashmolean Museum, University of Oxford |
 |
| Πλάνο από το "Assassin's Creed Odyssey" © Assassin's Creed™ & © Ubisoft Entertainment. |
 |
| Πλάνο από το "Assassin's Creed Odyssey" © Assassin's Creed™ & © Ubisoft Entertainment. |
 |
| Elizabeth Price (1966–), A Restoration, 2016. © Ashmolean Museum, University of Oxford, (Presented by the Contemporary Art Society, 2016) |
Ο Έβανς προικοδότησε το μουσείο Ashmolean με τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη συλλογή μινωικής αρχαιολογίας εκτός Κρήτης, ενώ το αρχείο του έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην κατανόηση του χώρου της Κνωσού.
Η έκθεση προσφέρει τόσο μια εξερεύνηση του μινωικού πολιτισμού και του ελληνικού μύθου, όσο και μια βαθύτερη ματιά στη βρετανική αρχαιολογική ιστορία, και μια επανεξέταση των επεμβάσεων του Έβανς μέσα στο ιστορικό τους πλαίσιο.
Πηγή: Αργ. Μποζώνη, LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια