Μουσείο Ακρόπολης: Εκθεση για το αρχαίο ελληνικό φως

Ιστορίες που μιλούν για το φως. Το φως του ήλιου που εντυπωσίασε τους αρχαίους ώστε να το θεοποιήσουν, αλλά και το φως που οι ίδιοι οι άνθρ...

Ιστορίες που μιλούν για το φως. Το φως του ήλιου που εντυπωσίασε τους αρχαίους ώστε να το θεοποιήσουν, αλλά και το φως που οι ίδιοι οι άνθρωποι δημιούργησαν. Το καθημερινό φως που διέλυε το σκοτάδι, το ιερό φως που έκαιγε στους ναούς των θεών και το τελετουργικό φως που συνόδευε κάθε σημαντική στιγμή. 



Για αυτό το αρχαίο φως και τις μικρές αρχαιολογικές ιστορίες που συνδέονται μαζί του θα μάθουν οι επισκέπτες του Μουσείου Ακρόπολης στη δράση που αρχίζει από την Τετάρτη 27 Ιουνίου και θα διαρκέσει έως τις 9 Σεπτεμβρίου. 


Τα εκθέματα που αφηγούνται τις ιστορίες έχουν ήδη επιλεγεί και οι επισκέπτες καλούνται να τα ανακαλύψουν ανάμεσα σε όλα τα άλλα έργα του μουσείου.


Ενας μαρμάρινος, πολύφωτος λύχνος του Μουσείου Ακρόπολης με εναλλασσόμενα κεφάλια γυναικών, κριών και αιγών αποτελεί ένα από αυτά τα εκθέματα. Το ίδιο και ο περίτεχνος λύχνος από χαλκό, που είχε βρεθεί στο Ερέχθειο και έχει τη μορφή πολεμικού πλοίου και φέρει χαραγμένη την επιγραφή «ιερόν της Αθηνάς», δηλαδή ιερό αντικείμενο που ανήκε στη θεά. 


Πρόκειται για ιδιαίτερα περίτεχνα σκεύη, ακριβώς διότι προορίζονταν να αφιερωθούν στη θεά, σε αντίθεση με τα απλά λυχνάρια – το πιο διαδεδομένο μέσο τεχνητού φωτισμού – που κατασκευάζονταν σε διάφορα σχήματα, μεγέθη και υλικά για να φωτίσουν σπίτια, καταστήματα, εργαστήρια και δημόσιους χώρους, ενώ ήταν απαραίτητα επίσης σε θρησκευτικές γιορτές, νυχτερινές ιεροτελεστίες και νεκρικές τελετές.


Για τους εξωτερικούς χώρους εξάλλου οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν κυρίως δάδες, όπως βλέπουμε και στις παραστάσεις των λουτροφόρων (νυφικά αγγεία) του Μουσείου Ακρόπολης, που βρέθηκαν στο ιερό της Νύμφης του Γάμου. Οι δάδες απεικονίζονται στη νυχτερινή πομπή μεταφοράς του νερού για το γαμήλιο λουτρό αλλά και στην πομπή μετά τον γάμο, όταν ο γαμπρός οδηγεί τη νύφη στο πατρικό του.


Ορισμένα λυχνάρια είχαν τη μορφή αγαλματίων που παρίσταναν θεούς, ανθρώπους, ζώα κ.ά.. Οπως αυτό που απεικονίζει τον Τελεσφόρο, έναν δαίμονα με μορφή μικρού παιδιού που θεωρούνταν συνοδός του θεού-θεραπευτή Ασκληπιού και προστάτης των ασθενών που βρίσκονταν στο στάδιο της ανάρρωσης. Αλλες φορές τα λυχνάρια κοσμούνταν με παραστάσεις που είχαν θέματα από τη λατρεία, τη μυθολογία, τη δημόσια και ιδιωτική ζωή. Ορισμένες σκηνές μάλιστα ήταν ιδιαίτερα τολμηρές, όπως αυτή που εικονίζεται η ερωτική συνεύρεση ζευγαριού σε κρεβάτι με ουρανό.


Η λατρεία του φωτός για τους αρχαίους Ελληνες άρχιζε άλλωστε από τον ίδιο τον Ηλιο, που ήταν ένας νεαρός θεός, ντυμένος με ρούχα φτιαγμένα από φως, είχε αστραφτερό φωτοστέφανο στο κεφάλι και οδηγούσε στον ουρανό το πύρινο άρμα του επιβλέποντας τα πάντα από ψηλά. Στις αίθουσες του Μουσείου Ακρόπολης η παρουσία του, όπως και της αδελφής του Σελήνης είναι σημαντική:


Στο ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα τα άρματα του Ηλιου και της Σελήνης πλαισιώνουν τη σκηνή της γέννησης της θεάς Αθηνάς – τα χαράματα της 28ης του μηνός Εκατομβαιώνος (περί τα μέσα Αυγούστου). Και στην ανατολική πλευρά του Παρθενώνα (μετόπη 14) το τέθριππο του Ηλιου μόλις έχει αναδυθεί από τη θάλασσα, όπως δείχνουν τα ψάρια που αναπηδούν ανάμεσα στους τροχούς του άρματος και το νεροπούλι, κάτω από τα πόδια των αλόγων. Αλλά και στη μαρμάρινη σφαίρα με τα μαγικά σύμβολα, τις αλληγορικές παραστάσεις και τις ακατανόητες επιγραφές, που είχε βρεθεί στο θέατρο Διονύσου εικονίζεται ο Ηλιος, στα μεταγενέστερα όμως χρόνια όταν πια είχε συγχωνευθεί και με αιγυπτιακές θεότητες.

Πηγή: Μαρία Θερμού, Εφημερίδα "Το Βήμα"