Αυγά για προστασία από δαίμονες και καταστροφές

Οι κάτοικοι των Σάρδεων χρειάστηκαν δεκαετίες για την ανοικοδόμηση της πόλης τους μετά τον καταστροφικό σεισμό που συνέβη μία νύχτα ...

Οι κάτοικοι των Σάρδεων χρειάστηκαν δεκαετίες για την ανοικοδόμηση της πόλης τους μετά τον καταστροφικό σεισμό που συνέβη μία νύχτα του έτους 17 μ.Χ.. Για να ξορκίσουν τους δαίμονες και τις μελλοντικές καταστροφές, κάποιοι κάτοικοι σφράγισαν κελύφη αυγών και τα τοποθέτησαν κάτω από τα δάπεδα των νέων σπιτιών τους. Αυτά τα είδη γουριών ανακάλυψαν πρόσφατα οι αρχαιολόγοι σε ανασκαφές στις Σάρδεις.

Το καλοκαίρι του 2013 οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν τις ανασκαφές σε ένα αρχαίο κτίριο των Σάρδεων, που κατασκευάστηκε μετά το σεισμό. Κάτω από το δάπεδο, βρήκαν δύο περίεργα αγγεία, το καθένα από τα οποία περιείχε μικρά χάλκινα εργαλεία, ένα τσόφλι αυγού και ένα νόμισμα, τοποθετημένα ακριβώς πάνω από τα ερείπια ενός προγενέστερου κτιρίου που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του σεισμού.

Τέτοια αντικείμενα ήταν σημαντικά στα αρχαία τελετουργικά και χρησίμευαν για να απωθήσουν τις δυνάμεις του κακού. Οι αρχαιολόγοι που τα ανακάλυψαν πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να αποτελούν σπάνια παραδείγματα για το πώς ο σεισμός έπληξε τους αρχαίους ανθρώπους σε προσωπικό επίπεδο.

Περπατώντας πάνω σε τσόφλια αυγών

Ένα από τα κελύφη των αυγών που βρέθηκαν κάτω από το δάπεδο του κτιρίου στις Σάρδεις ήταν, κατά εκπληκτικό τρόπο, άθικτο όταν οι αρχαιολόγοι άνοιξαν το καπάκι του αγγείου το περασμένο καλοκαίρι.

«Αυτό ήταν πραγματικά φανταστικό», δήλωσε στο LiveScience η Elizabeth Raubolt του πανεπιστημίου του Missouri: «Μπορείτε να δείτε ότι σχεδόν έχει πελεκηθεί ένας τέλειος κύκλος και στη συνέχεια αφαίρεσαν το περιεχόμενο».

Το δάπεδο του κτιρίου πριν την ανακάλυψη των αγγείων.

Η ανακάλυψη του αγγείου.

Η Raubolt έχει εργαστεί στις ανασκαφές των Σάρδεων (με επικεφαλείς τον Nick Cahill του πανεπιστημίου του Wisconsin-Madison) ως ειδική στη ρωμαϊκή κεραμική για τις τέσσερις τελευταίες ανασκαφικές περιόδους. Όταν παρουσίασε τα ευρήματά της στην ετήσια συνάντηση του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο Σικάγο, επισήμανε ότι σε πολλές προλήψεις στον αρχαίο κόσμο συναντώνται αυγά.

Ο Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος έγραψε για το πώς οι άνθρωποι έσπαγαν αμέσως ή διαπερνούσαν το κέλυφος των αυγών με ένα κουτάλι μετά το φαγητό τους για να ξορκίσουν τα κακά ξόρκια. Όπως εξηγεί η Raubolt, τα κελύφη των αυγών τοποθετούνταν επίσης μέσα σε «παγίδες δαιμόνων» θαμμένα στο σημερινό Ιράκ και Ιράν για να δελεάσουν και να αφοπλίσουν τις κακόβουλες δυνάμεις. Και μερικές φορές, ολόκληρα αυγά θάφτηκαν στην πόρτα κάποιου προκειμένου να ενεργοποιήσει μια κατάρα για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο της κατοικίας.

«Μπορείτε να φανταστείτε πόσο ωραία μύριζε μετά από λίγο», δήλωσε η Raubolt.

Με αυτά τα στοιχεία στο μυαλό, η Raubolt πιστεύει ότι τα κελύφη των αυγών στις Σάρδεις λειτουργούσαν προστατευτικά για τους ανθρώπους στο κτίριο από τις δυνάμεις του κακού, συμπεριλαμβανομένων και των μελλοντικών σεισμών καθώς επίσης και από κατάρες άλλων.

Ο Λύδιος Ζευς και η Κυβέλη αποτελούσαν τους προστάτες θεούς της περιοχής, που συνδέεται με καταιγίδες και βουνά - ίσως ήταν οι κατάλληλες θεότητες για να προσευχηθούν προκειμένου να αποτρέψουν έναν μελλοντικό σεισμό. Μια νομισματολόγος, η Jane Evans του πανεπιστημίου Temple χρονολόγησε αυτά τα δύο νομίσματα από την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα, ο οποίος κυβέρνησε από το 54-68 μ.Χ., δείχνοντας ότι οι προσφορές αυτές τοποθετήθηκαν στο έδαφος τουλάχιστον μερικές δεκαετίες μετά την καταστροφή.

Το νόμισμα φέρει απεικόνιση ενός λιονταριού
που αποτελεί το σύμβολο της θεάς Κυβέλης.

Σχεδόν ταυτόσημες τελετουργικές αποθέσεις που χρονολογούνται από την Πρώιμη Αυτοκρατορική εποχή βρέθηκαν γύρω από το ναό της Αρτέμιδος στις Σάρδεις κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στις αρχές του 20ου αιώνα, όπως αναφέρει η Raubolt. Αλλά και οι κάτοικοι της αρχαίας πόλης φαίνεται να έχουν ξεθάψει αρκετά παράξενα αντικείμενα κάτω από τα δάπεδα των κατοικιών τους πολύ πριν από τον σεισμό.

Σε ένα φρικιαστικό παράδειγμα, το 1960 οι αρχαιολόγοι βρήκαν 30 αγγεία και πιθάρια που χρονολογούνται από την Λυδιακή περίοδο, περίπου 500 χρόνια νωρίτερα, και που το καθένα περιέχει ένα σιδερένιο μαχαίρι και τον σκελετό ενός κουταβιού με φανερά τα σημάδια σφαγής του. Δεν είναι σαφές αν οι εν λόγω «ταφές κουταβιών» συνδέονται με τις μεταγενέστερες ταφές των αυγών της ρωμαϊκής εποχής, αλλά τουλάχιστον μαρτυρούν μια μακραίωνη παράδοση τελετουργικής πρακτικής στην περιοχή, δηλώνει η Raubolt.

Είναι δύσκολο για τους ερευνητές να βρουν άμεσες αποδείξεις για τον σεισμό του 17 μ.Χ.. Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει κάποια μεγάλες συσσωρεύσεις συντριμμιών του σεισμού που είχαν χρησιμοποιηθεί για την ανύψωση του εδάφους. Μπορούν να βρουν αποδείξεις για την ανοικοδόμηση του ναού της Αρτέμιδος. Από τις φιλολογικές πηγές και τους δημόσιους καταλόγους των προσπαθειών ανοικοδόμησης, γνωρίζουν ότι υπήρξε αυτοκρατορική οικονομική ενίσχυση από τη Ρώμη προς τις Σάρδεις. Για να ευχαριστήσουν τους αυτοκράτορες, οι κάτοικοι των Σάρδεων μετονομάστηκαν οι ίδιοι σε «Σαρδιανούς των Καισάρων».

«Αυτό είναι που κάνει αυτή την απόθεση τόσο ενδιαφέρουσα», είπε η Raubolt. «Είναι ο τρόπος ενός ατόμου να αντιμετωπίσει τις αβεβαιότητες και τα θυελλώδη γεγονότα εκείνης της περιόδου». 

Οι περαιτέρω ανασκαφικές εργασίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό τους είδους του κτιρίου που κατασκευάστηκε πάνω από αυτές τις προσφορές. Η ομάδα βρίσκει πολλές γυάλινες χάντρες στο χώρο αυτό, σημειώνει η Raubolt, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να ήταν κατάστημα, αλλά η χρήση του δεν είναι ακόμη σαφής.

Πηγή: M. Cannon, LiveScience