Ο ενεπίγραφος πίθος in situ σε ένα κατεστραμμένο κτίριο της ΕΣ περιόδου, Abel Beth Maacah Οι αρχαιολόγοι έκπληκτοι βρήκαν την εβρα...
 |
| Ο ενεπίγραφος πίθος in situ σε ένα κατεστραμμένο κτίριο της ΕΣ περιόδου, Abel Beth Maacah |
Οι αρχαιολόγοι έκπληκτοι βρήκαν την εβραϊκή γραφή στο Abel Beth Maacah, το οποίο κάποιοι δεν πιστεύουν ότι ήταν μέρος του αρχαίου βασιλείου.
Σχεδόν πριν από 3.000 χρόνια, ένας γραφέας έγραψε με μελάνι μια εβραϊκή λέξη σε ένα μεγάλο αγγείο γεμάτο με κρασί ή κάτι άλλο, που είχε αποθηκευτεί σε ένα κτίριο στο Abel Beth Maacah, έναν αρχαίο οικισμό στο βόρειο άκρο του σύγχρονου Ισραήλ. Τώρα οι αρχαιολόγοι το ανακάλυψαν. Αυτή η λέξη σε ένα «απροσδόκητο» μέρος θα μπορούσε να επανασχεδιάσει τον χάρτη του αρχαίου βασιλείου του Ισραήλ τον 10ο-9ο αιώνα π.Χ., δείχνοντας ότι μπορεί να είχε επεκταθεί πιο βόρεια από ό,τι θεωρείται σήμερα.
Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση μεταξύ των αρχαιολόγων σχετικά με το αν το Abel Beth Maacah, που αναφέρεται στη Βίβλο τρεις φορές, βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Ισραήλ, των Φοίνικων και των Αραμαίων ή ήταν ανεξάρτητο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αυτή η συζήτηση και τα ζητήματα που προέκυψαν από την ανακάλυψη αυτής της λέξης σε ένα αγγείο, αγγίζουν επίσης τις ευρύτερες συζητήσεις σχετικά με την ιστορικότητα της Βίβλου, ιδιαιτέρως την πραγματική έκταση της επικράτειας του βασιλείου του Ισραήλ και το σύστημα των θρησκευτικών πεποιθήσεων των αρχαίων Ισραηλιτών.
 |
| Η επιγραφή με τη λέξη «leBenayau” πάνω στον πίθο |
Η εβραϊκή λέξη ήρθε στο φως το περασμένο καλοκαίρι, αφού οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πέντε σπασμένα αποθηκευτικά αγγεία σε ένα μεγάλο κτίριο της εποχής του Σιδήρου, λένε η Δρ. Naama Yahalom-Mack και η Δρ. Nava Panitz-Cohen του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, που διευθύνουν την ανασκαφή σε συνεργασία με τον καθηγητή Robert Mullins του Azusa Pacific University στο Λος Άντζελες.
«Θα παραδεχτώ ότι δεν είδαμε την επιγραφή, όταν πλέναμε τα ευρήματα», λέει η Yahalom-Mack στη Haaretz, ανατριχιάζοντας και μόνο στη σκέψη του να είχε σβηστεί. Αλλά όταν η συντηρήτρια Adrianne Ganor άρχισε να συναρμολογεί τα όστρακα, παρατήρησε αμυδρά ίχνη μελάνης σε ένα από αυτά. Οι πολυφασματικές εικόνες που ελήφθησαν στο ίδιο εργαστήριο του Israel Museum που μελετά τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, έδωσαν στους ειδικούς μια σαφέστερη εικόνα του κειμένου, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να αποκρυπτογραφήσουν μία λέξη πέντε γραμμάτων γραμμένη σε αρχαία εβραϊκή γραφή, λέει η Yahalom-Mack. Στην επιγραφή διαβάζουμε "leBenayau", που απλά σημαίνει ότι το αποθηκευτικό αγγείο και το περιεχόμενό του "(ανήκουν) στον Benayau". Και ενώ το αγγείο με την επιγραφή βρέθηκε άδειο, ένα από τα θρυμματισμένα αγγεία που είχαν ανακαλυφθεί δίπλα του περιείχε πιθανά υπολείμματα κρασιού, οδηγώντας τους αρχαιολόγους να υποψιάζονται ότι μπορεί να έχουν σκοντάψει πάνω στο κελάρι του Benayau.
Η επισήμανση των προϊόντων με την πρόθεση "le" (που σημαίνει "στο" στα εβραϊκά) που ακολουθείται από το όνομα του ιδιοκτήτη, ήταν μια τυπική διοικητική πρακτική στην αρχαία Εγγύς Ανατολή. Αυτή είναι η πρώτη επιγραφή που ανακαλύφθηκε στο Abel Beth Maacah, λέει η Panitz-Cohen. Οι αρχαιολόγοι χρονολογούν τη γραφή περισσότερο από 2.900 χρόνια πριν την εποχή μας. Αυτή ήταν μία ταραχώδης εποχή για την ιστορία των πρώιμων Ισραηλιτών και ιδιαίτερα για τις βόρειες περιοχές του βασιλείου του Ισραήλ, που άλλαξαν χέρια πολλές φορές, εξ ου και η αβεβαιότητα για τον έλεγχο της πόλης.
Μαντική με οστά
Το Abel Beth Maacah είναι ένας λοφώδης τόπος, ένα tell που περιέχει τα λείψανα πολλαπλών οικισμών που κατοικήθηκαν για χιλιετίες. Από το 2013 έχει ανασκαφεί με άδεια της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ και της Αρχής Φύσης και Πάρκων του Ισραήλ, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Επιστήμης του Ισραήλ και των ιδιωτών δωρητών. Ο οικισμός βρίσκεται στην άκρη της Γαλιλαίας, κοντά στη σημερινή πόλη Metula και στα σύνορα του Ισραήλ με το Λίβανο και τη Συρία.
 |
| Χάρτης του Ισραήλ κατά την ΕΣΙΙα περίοδο |
Πριν από περίπου 3.000 χρόνια, η κατάστασή του ήταν παρόμοια και η τότε πολύβουη εμπορική πόλη μοιραζόταν ανάμεσα στην Τύρο και τη Σιδώνα, ευημερούσες παραθαλάσσιες φοινικικές πόλεις-κράτη, το ισχυρό βασίλειο του Αράμ με κέντρο τη Δαμασκό και το βασίλειο του Ισραήλ με την πρωτεύουσά του στη Σαμάρεια. Λόγω της θέσης του, οι ερευνητές εδώ και πολύ καιρό συζητούν την ταυτότητα των κατοίκων του Abel Beth Maacah και τη γεωπολιτική υπαγωγή της πόλης και των περιχώρων της κατά τη διάρκεια διαφόρων εποχών.
«Το πού ανήκε αυτή η πόλη και η ταυτότητα του πληθυσμού της τον 10ο – 9ο αιώνα π.Χ. είναι μια μεγάλη συζήτηση», λέει η Yahalom-Mack. «Ποια ήταν η σύνδεσή της με το Ισραήλ; Ήταν η θρησκεία, η γλώσσα και ο πολιτισμός της ίδια με του Ισραήλ; Ψάχνουμε για αποδείξεις ότι το Abel ανήκε πολιτικά στη μία ή την άλλη πολιτική ενότητα, ενώ είναι επίσης πιθανό ότι ήταν μία ανεξάρτητη πόλη-κράτος».
Όταν η Βίβλος αναφέρει για πρώτη φορά το Abel Beth Maacah, στο Β΄ Σαμ. 20, το κάνει σε σχέση με το βασιλιά Δαβίδ και καθιστά σαφές ότι η πόλη ήταν μέρος του Ισραήλ εκείνη την εποχή, δηλ. περίπου στα μέσα του 10ου αιώνα π.Χ. Αλλά οι περισσότεροι μελετητές σήμερα συμφωνούν ότι η Αγία Γραφή συντάχτηκε αιώνες μετά την εποχή του βασιλιά Δαβίδ και δεν πρέπει να ληφθεί κυριολεκτικά αυτή η πληροφορία, ιδιαίτερα όταν περιγράφει την ενωμένη μοναρχία του Δαβίδ και του Σολομώντος, της οποίας η ύπαρξη και η έκταση εξακολουθούν να αποτελούν το αντικείμενο σφοδρής συζήτησης.
Η ανασκαφή στο Abel Beth Maacah έχει μέχρι στιγμής αποτυπώσει μια σύνθετη εικόνα της πολιτιστικής ταυτότητας της πόλης. Οι αρχαιολόγοι έχουν αποκαλύψει μία πολύ όμορφη γραπτή φοινικική κεραμική μαζί με αγγεία που είναι τυπικά των περιοχών του νότου. Επίσης αποκαλύφθηκαν κότσια ζώων (που είναι επίσης γνωστά ως αστράγαλοι) που χρησιμοποιήθηκαν για μαντεία και ένα μοναδικό κεφάλι ειδωλίου, που ενδεχομένως απεικονίζει το κεφάλι ενός βασιλιά.
Μέσα σε όλο αυτό το πολιτισμικό υλικό εισέρχεται και η πρόσφατα ανακαλυφθείσα επιγραφή «leBenayau». Μια ερώτηση που οι αρχαιολόγοι θέλουν να διευκρινίσουν είναι εάν το αγγείο ήταν εισηγμένο ή προϊόν τοπικού εργαστηρίου. Γι’ αυτό διεξάγουν μια πετρογραφική ανάλυση, που θα μπορούσε να τους βοηθήσει να καθορίσουν την προέλευση του πηλού. «Όταν βρίσκουμε αποθηκευτικά αγγεία σε χώρους όπως αυτός, πρόκειται συνήθως για τοπικά προϊόντα, αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ότι αυτό ήταν ένα από τα αποθηκευτικά αγγεία που έφτασαν στον οικισμό μέσω του εμπορίου», λέει η Panitz-Cohen. Ενώ η αρχαιολόγος προειδοποιεί ότι μια μόνο επιγραφή δεν καθιστά μία πόλη ισραηλιτική, εντούτοις εξακολουθεί να συνδέει το Abel Beth Maacah με τη σφαίρα επιρροής του Ισραήλ.
Από τη Δαν στη Βηρσαβεέ
Το αγγείο του Benayau και άλλα ευρήματα του οικισμού μπορούν να αποδείξουν ότι τα συμπεράσματα του αρχαιολόγου Aviram Biran, ο οποίος από τη δεκαετία του 1960 έψαξε την αρχαία πόλη Δαν - μόλις έξι χιλιόμετρα από το Abel Beth Maacah - ήταν σωστά.
Ο Biran κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η περιοχή της Δαν κατοικούνταν πλήρως πριν από σχεδόν 3.000 χρόνια. Αυτό, σε κάποιο βαθμό, επιβεβαίωσε τη βιβλική αφήγηση που περιγράφει επανειλημμένα το ισραηλιτικό έδαφος να εκτείνεται «από τη Δαν στη Βηρσαβεέ» (βλ. Α΄ Βασ. 4,25) ήδη από την εποχή του Δαβίδ και του Σολομώντα, δηλαδή πριν περίπου 3.000 χρόνια.
Αργότερα οι ερευνητές το αμφισβήτησαν, βρίσκοντας λίγα αποδεικτικά στοιχεία κατοίκησης σε αυτή τη συνοριακή πόλη μέχρι την κατάκτησή της από τον Αραμαίο βασιλιά, Αζαήλ περίπου πριν από 2.850 χρόνια. Με άλλα λόγια, η πιο πρόσφατη σκέψη ήταν ότι, όχι μόνο δεν ήταν το βόρειο Ισραήλ «ισραηλιτικό», αλλά ως επί το πλείστον ήταν άδειο και ο έλεγχος των Ισραηλιτών «από τη Δαν στη Βηρσαβεέ» ήταν μια μεταγενέστερη επινόηση.
 |
| Η μορφή του ονόματος, αν προερχόταν από το νότιο βασίλειο του Ιούδα |
Αυτή η ασυμφωνία βιβλικού κειμένου και αρχαιολογικού υλικού έχει οδηγήσει μερικούς μελετητές, όπως τον σπουδαίο Ισραηλινό αρχαιολόγο Israel Finkelstein, να θεωρήσουν ότι οι βιβλικές περιγραφές της ενιαίας Μοναρχίας ήταν ιστορικοί αναχρονισμοί και πηγή έμπνευσής τους ήταν η μεταγενέστερη επέκταση του βόρειου βασιλείου του Ισραήλ τον 8ο αιώνα π.Χ.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, κυρίως υπό τον Ισραηλίτη βασιλιά Ιεροβοάμ Β΄, το Ισραήλ κατέστρεψε τους Αραμαίους και κατάφερε να ελέγξει την περιοχή Δαν-Abel, μέσα σε μία τεράστια εδαφική κυριαρχία που εκτεινόταν από τη Συρία μέχρι την έρημο του Σινά, συμπεριλαμβανομένου και του Βασιλείου του Ιούδα και της πρωτεύουσας του, Ιερουσαλήμ. Αλλά πριν από αυτό το γεγονός, οι Ισραηλίτες δεν κατοικούσαν κοντά στη Δαν και το Abel.
Τώρα όλα τα στοιχεία δείχνουν να συγκλίνουν υπέρ των απόψεων του Biran. Στο Abel Beth Maacah, τα τελευταία δύο χρόνια η συνεχιζόμενη ανασκαφή αποκάλυψε όχι μόνο την επιγραφή "leBenayau" αλλά και μια σειρά από άλλα ευρήματα που χρονολογούνται στην εποχή που η περιοχή υποτίθεται ότι ήταν κενή πληθυσμού. Τουλάχιστον δύο μεγάλα δημόσια κτίρια, συμπεριλαμβανομένου εκείνου, όπου βρίσκονταν τα αγγεία, καθώς και μία τεράστια οχύρωση τύπου casemate, έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα, ενώ και τα οργανικά κατάλοιπα έχουν χρονολογηθεί στον 10ο – 9ο αιώνα π.Χ. Έτσι, το Abel Beth Maacah δεν ήταν σίγουρα ακατοίκητο εκείνη την εποχή, στοιχείο που μπορεί να είναι ενδεικτικό για την περιοχή γενικότερα.
 |
| Ο πίθος από το Abel Beth Maacah |
O Δρ. Eran Arie, επιμελητής αρχαιολογίας της εποχής του Σιδήρου και της περσικής περιόδου στο Μουσείο του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, αν και δε συμμετείχε στην ανασκαφή του Abel, εντούτοις γνωρίζει έντονα το ζήτημα, δεδομένου ότι το 2008 δημοσίευσε ένα άρθρο ορόσημο για το ζήτημα της κατοίκησης στην κοντινή Δαν. «Αν η επιγραφή προέρχεται από τον 8ο αιώνα π.Χ. τότε εξακολουθεί να είναι σημαντική, αλλά δεν αποτελεί μεγάλη έκπληξη, διότι γνωρίζουμε ότι κατά την περίοδο αυτή, το βασίλειο του Ισραήλ έφτανε μέχρι τη Δαν», λέει. «Αλλά, αν προέρχεται πραγματικά από τον 9ο αιώνα π.Χ., αυτό επαναφέρει ερωτήματα σχετικά με τη σύνδεση αυτής της περιοχής με το Ισραήλ και μπορεί να μας αναγκάσει να επανεξετάσουμε κάποια από τα συμπεράσματά μας. Αυτό δεν είναι κακό: είναι πάντα σημαντικό να προσαρμόζουμε την ερμηνεία μας, όταν προκύψουν νέα στοιχεία».
Η ίδια η επιγραφή δεν μπορεί να χρονολογηθεί με τη μέθοδο του Άνθρακα-14 , αλλά η Panitz-Cohen είναι πεπεισμένη πως «αυτοί οι τύποι αγγείων χρονολογούνται τον 9ο αιώνα, το αργότερο στις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ.». Η επιγραφή "Benayau" αναλύθηκε επίσης από τον καθηγητή Shmuel Ahituv του Πανεπιστημίου Ben Gurion και τον καθηγητή Christopher Rollston, διάσημο επιγραφολόγο από το πανεπιστήμιο George Washington, ο οποίος έδωσε το ίδιο εύρος χρονολόγησης για τον τύπο γραφής που χρησιμοποιείται.
Οι ανασκαφείς εφιστούν την προσοχή στο ότι η ανακάλυψη της επιγραφής και άλλων καταλοίπων δεν αρκεί για να πούμε ότι αυτό ήταν ισραηλιτικό έδαφος ήδη από περίπου 3.000 χρόνια πριν, αλλά προτείνουν ότι οι αρχαιολόγοι ίσως χρειαστεί να επανεξετάσουν τη θεωρία τους για τη Γαλιλαία, πως δηλαδή η περιοχή ήταν πλήρως ακατοίκητη εκείνη τη εποχή. Σαφώς, χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν στο Abel Beth Maacah, συμπεριλαμβανομένου, ενδεχομένως, τουλάχιστον ενός Εβραίου άντρα που ονομαζόταν Benayau.
Τι περιλαμβάνει ένα Γιαχβιστικό όνομα;
Μιλώντας για τον Benayau, τι μπορεί άραγε να ειπωθεί για τον ήρωα αυτής της ιστορίας; Προκειμένου να αποκτήσει ή να δεχθεί μεγάλες ποσότητες αγαθών, σημαίνει πως ήταν πιθανό να επρόκειτο για κάποιον που διέθετε τα μέσα ή την εξουσία, αλλά το όνομά του δεν είναι γνωστό από άλλες πηγές. Ωστόσο, ορισμένες επιπλέον σημαντικές πληροφορίες μπορούν να εξαχθούν από το ίδιο το εύρημα.
Το αγγείο που φέρει το όνομά του είναι ασυνήθιστο στο ότι η λαβή του φέρει ένα σφράγισμα στο σχήμα ενός σταυρού ή αστεριού. Η σφράγιση ενός πήλινου αγγείου ήταν ένας κοινός τρόπος χαρακτηρισμού του ως ιδιοκτησίας στον αρχαίο κόσμο. Πολλά διαφορετικά είδη σφραγισμάτων έχουν βρεθεί σε ολόκληρη την Εγγύς Ανατολή. Αλλά αυτή η συγκεκριμένη εικόνα δεν έχει γνωστά παράλληλα, λέει η Yahalom-Mack. Είναι επίσης ασυνήθιστο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου τα κείμενα να γράφονται με μελάνι αντί να εγχαράσσονται στον πηλό, λέει η αρχαιολόγος. Αυτές οι πτυχές του ευρήματος είναι σίγουρα ενδιαφέρουσες για τους ερευνητές, αλλά το πιο ενδιαφέρον και εύγλωττο σημείο της υπόθεσης είναι το όνομα του ίδιου του ανθρώπου.
Το όνομα Benayau σημαίνει «ο Θεός έχει χτίσει» και προέρχεται από τη ρίζα του εβραϊκού ρήματος banah (να οικοδομήσει) και τη λέξη yod-waw (יו), που αναφέρεται στον Γιαχβέ, τον Θεό της Βίβλου. Αυτό το κάνει ένα θεοφορικό όνομα, επειδή ένα όνομα που περιλαμβάνει το όνομα της θεότητας που λατρεύεται από τον φέροντα ή, τουλάχιστον, από την οικογένειά του. Τα θεοφορικά ονόματα ήταν κοινά στην αρχαία Εγγύς Ανατολή και επικαλούνταν την προστασία πολλών θεοτήτων, όπως ο Βάαλ, ο Χαντάντ, ο Χεμώς και ούτω καθεξής. Το Benayau είναι αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν γιαχβιστικό όνομα και που σηματοδοτεί τον άνθρωπο που το φέρει ως Ισραηλίτη και λατρευτή του Γιαχβέ.
Ο Bebayau αναγνωρίζεται επίσης ως υπήκοος του βόρειου βασιλείου του Ισραήλ, σε αντίθεση με το νότιο βασίλειο του Ιούδα. Αυτό συμβαίνει, καθώς τα ιουδαϊκά γιαχβιστικά ονόματα χρησιμοποιούσαν τη λέξη yod-hey-waw (יהו) ως θεοφορικό στοιχείο. Δηλαδή, αν υποθετικά ο Benayau προερχόταν από την Ιερουσαλήμ, το όνομά του θα ήταν Benayahu.
Αν πράγματι η επιγραφή χρονολογείται πριν από 2.900 έως 3.000 χρόνια, είναι μια από τις πρώτες εμφανίσεις ενός γιαχβιστικού ονόματος στο αρχαιολογικό αρχείο, λέει η Δρ Mitka Golub-Ratzaby, μία αρχαιολόγος από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο και ειδική στα αρχαία εβραϊκά ονόματα. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως γιαχβιστικά ονόματα εντοπίστηκαν επίσης σε επιγραφές που βρέθηκαν στο Kuntillet Ajrud στο Σινά και χρονολογούνται περίπου την ίδια χρονική περίοδο.
 |
| Σχέδια και επιγραφή από το Kuntillet ‘Ajrud (Σινά), μέσα 8ου αι. π.Χ. |
Σε αυτό το σημείο η ιστορία του Benayau διασταυρώνεται με μια άλλη δύσκολη ερώτηση στην ιστορία του Ιουδαϊσμού: πότε και πώς έφτασαν οι αρχαίοι Ισραηλίτες να εγκαταλείψουν την ειδωλολατρία και να γίνουν πιστοί του Γιαχβέ; Η Βίβλος υποδηλώνει ότι οι δώδεκα φυλές του Ισραήλ μετατράπηκαν σε λαό του Γιαχβέ, σχεδόν εν μία νυκτί, αφού διέφυγαν από τη δουλεία στην Αίγυπτο και έλαβαν το Νόμο στο όρος Σινά. Φυσικά, συχνά αμάρτησαν κατασκευάζοντας είδωλα ή στρεφόμενοι σε παγανιστικές θεότητες, αλλά συνολικά περιγράφονται ως μονοθεϊστικός λαός από την εποχή του Μωυσή, αιώνες πριν από τη γέννηση των βασιλείων του Ισραήλ και του Ιούδα.
Ήταν μονοθεϊστές οι πρώτοι Ιουδαίοι;
Ωστόσο, η αρχαιολογία και η βιβλική επιστήμη λένε μια πολύ διαφορετική ιστορία. Η ίδια η λέξη Ισραήλ, η οποία είναι και η ίδια θεοφορικό όνομα, δείχνει ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν αρχικά λατρευτές του Ελ, της κύριας θεότητας στο χαναανιτικό πάνθεον. Επίσης, υπάρχουν πολύ λίγα γιαχβιστικά ονόματα στις βιβλικές ιστορίες των πρώτων Ισραηλιτών: σκεφτείτε τον Σαούλ, τον Δαβίδ, τον Σολομώντα ή τον προφήτη Σαμουήλ (πάλι ο θεός Ελ): κανένα από αυτά τα ονόματα δεν είναι γιαχβιστικό.
Μόνο σε βιβλικά κείμενα που ανάγονται στον 9ο αιώνα π.Χ., τα γιαχβιστικά ονόματα γίνονται ένα κοινό μοτίβο. Οι πρώτοι Ισραηλίτες βασιλιάδες που έφεραν γιαχβιστικά ονόματα ήταν οι Ιωσαφάτ του Ιούδα και Οχοζίας του Ισραήλ, που και οι δύο υποτίθεται ότι είχαν βασιλέψει τον 9ο αιώνα π.Χ.
Αρχαιολογικά, η πρώτη εξωβιβλική αναφορά του ίδιου του θεού Γιαχβέ απαντάται στη στήλη του Μεσά, μια μωαβιτική επιγραφή που χρονολογείται στα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ. Και μάλιστα, μόνο στα τέλη αυτού του αιώνα τα γιαχβιστικά ονόματα αρχίζουν να εμφανίζονται στις αρχαίες εβραϊκές επιγραφές, ακόμα κι όταν τα θεοφορικά ονόματα που επικαλούνται άλλους θεούς παραμένουν συνηθισμένα, εξηγεί η Golub-Ratzaby. Έως τα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ., μόνο περίπου τα μισά από τα θεοφορικά εβραϊκά ονόματα αναφέρονται στοn Γιαχβέ. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 70% τον 7ο-6ο αιώνα π.Χ., λέει η αρχαιολόγος, η οποία δημιούργησε μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων με εβραϊκά ονόματα από την Εποχή του Σιδήρου που βρίσκονται σε επιγραφές σε όλη την Παλαιστίνη.
Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι η εξάπλωση του Γιαχβισμού ήταν μια αργή διαδικασία που χρειάστηκε αιώνες, κατά την οποία ο Γιαχβέ έλαβε προοδευτικά μεγαλύτερη σημασία στο εθνικό πάνθεον, αλλά συνέχισε να λατρεύεται παράλληλα με άλλες θεότητες, όπως η Ασερά, που πιθανότατα θεωρούνταν η σύζυγος του Γιαχβέ.
Με άλλα λόγια, μέχρι την καταστροφή του πρώτου Ναού από τους Βαβυλωνίους το 586 π.Χ., οι Εβραίοι δεν ήταν μονοθεϊστές. Υιοθέτησαν ένα σύστημα πεποιθήσεων επικεντρωμένο σε έναν μοναδικό, παγκόσμιο θεό μόνο μετά την εξορία στη Βαβυλώνα κατά τη διάρκεια της περιόδου του δεύτερου Ναού.
Όλα αυτά βέβαια συνέβησαν αιώνες μετά τον θάνατο του Benayau, αλλά η ανακάλυψη του ονόματός του στο Abel Beth Maacah, τόσο μακριά από την καρδιά του ισραηλιτικού έθνους, είναι σίγουρα ισχυρή μαρτυρία για την αργή, αλλά αμετάκλητη εξάπλωση του Γιαχβισμού. Το θεοφορικό στοιχείο του ονόματος του Benayau ενισχύει περαιτέρω τη σύνδεση μεταξύ του Abel Beth Maacah και του αρχαίου Ισραήλ. Εντούτοις, δεν αρκεί για να επιβεβαιώσει το επιχείρημα ότι αυτή ήταν μια ισραηλινή πόλη, λένε οι αρχαιολόγοι. «Αυτή η επιγραφή θα μπορούσε να είναι απόδειξη ότι η διοίκηση της πόλης ήταν στα χέρια ανθρώπων με γιαχβιστικά ονόματα που μιλούσαν εβραϊκά», καταλήγει ηYahalom-Mack. «Βρέθηκε σε μια αποθήκη που προφανώς ανήκε σε έναν ντόπιο, ο οποίος είχε ένα γιαχβιστικό, ισραηλιτικό όνομα: αυτό μπορεί να μας δώσει έναν υπαινιγμό για το πού ανήκε αυτή η πόλη εκείνη τη στιγμή».
Μετάφραση και επιμέλεια κειμένου
Βάλια Παπαναστασοπούλου, Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ-Αρχαιολόγος
Μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΑΠΘ
Πηγή: Haaretz
Δεν υπάρχουν σχόλια