Άγγελος Δεληβορριάς: Προικισμένος απλόχερα από Μούσες

Στην οργάνωση της μόνιμης έκθεσης στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης. «Αυθόρμητος, γενναιόδωρος σε κάθε επίπεδο, χωρίς φειδώ μοιραζόταν με τον συν...

Στην οργάνωση της μόνιμης έκθεσης στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης.

«Αυθόρμητος, γενναιόδωρος σε κάθε επίπεδο, χωρίς φειδώ μοιραζόταν με τον συνομιλητή του τον πλούτο των γνώσεών του, τη βαθιά σκέψη του και τον έντονο συναισθηματισμό του. Ηταν από τους ανθρώπους που όχι μόνο σε ενέπνεε όταν τον άκουγες, αλλά διδασκόσουν από αυτόν συμπεριφορά και ήθος – και κυρίως διδασκόσουν ότι η σιγουριά που σου δίνει η πληρότητα της βαθιάς γνώσης είναι αυτό που σε κάνει δυνατό και σε απαλλάσσει από μισαλλοδοξίες και κακεντρέχειες».

Ετσι σκιαγράφησε τον Αγγελο Δεληβορριά ο επίτιμος διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, σήμερα διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Νικόλαος Καλτσάς, στο συνέδριο «Αρχαιολογία και Μουσεία, η ενότητα της ελληνικής μνημειακής παράδοσης» που πραγματοποιήθηκε πριν από δύο χρόνια και αφιερώθηκε στη μνήμη του πρωτοπόρου αρχαιολόγου. «Τον μακροβιότερο διευθυντή μουσείου στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς», ο οποίος «σημάδεψε την εποχή του και όσους είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν», όπως είχε τονίσει στον χαιρετισμό της τότε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Και να τώρα, τέσσερα χρόνια από τον θάνατό του δημοσιεύονται σε μια φροντισμένη έκδοση τα πρακτικά του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε το 2020 και έθεσαν υπό την αιγίδα τους η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία και η Ακαδημία Αθηνών.

Ενα συγκινητικό βιβλίο 327 σελίδων που επιμελήθηκε ο Σταύρος Βλίζος και έχει την εγγύηση των εκδόσεων Καπόν που ανέλαβαν την παραγωγή. Ακαδημαϊκοί, καθηγητές πανεπιστημίων, διευθυντές μουσείων, αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, μουσειολόγοι, 23 συνολικά επιστήμονες αναφέρονται στο πολυδιάστατο έργο του παθιασμένου οραματιστή, κοσμοπολίτη αρχαιολόγου και αναμορφωτή του Μουσείου Μπενάκη, ο οποίος ενέπνευσε και παρακίνησε πολλές γενιές συναδέλφων του.

Γελαστός στη γιορτή για την απόκτηση του διδακτορικού του διπλώματος στο Tübingen το 1972, παρουσία του καθηγητή U. Hausman.

Μουσειολογία

Εδώ συγκεντρώνονται απόψεις για τη συμβολή του στην αρχαιολογία και μουσειολογία, απόψεις για την επιστήμη της μουσειολογίας στη χώρα μας, θέσεις για ζητήματα ανάδειξης – διαχείρισης αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, ανακοινώσεις για την αναστήλωση των μνημείων, επιστημονικές προκλήσεις και διλήμματα που διατυπώθηκαν από τους Μ. Κορρέ, Μ. Μαγνήσαλη, Θ. Μπιλή, αλλά και προβληματισμοί όπως του Τ. Τανούλα «για τον τρόπο που ενίοτε αναστηλώνονται μνημεία, χωρίς επαρκές αρχαίο υλικό».

Ο αναγνώστης της έκδοσης παρακολουθεί την ιστορική αναδρομή του ακαδημαϊκού και Γ.Γ. της Αρχαιολογικής Εταιρείας, Βασίλειου Πετράκου, για τις αρχαιολογικές συλλογές και τα μουσεία που δημιουργήθηκαν με τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους, όσους πάλεψαν να φυλάξουν τα αρχαία, φτάνοντας στον Αγγελο Δεληβορριά, «του οποίου το μουσειακό έργο αποτελεί σταθμό στον σχηματισμό νέας άποψης στην αντιμετώπιση των μουσειακών προβλημάτων χωρίς να εξοβελίζει τις παλιές αντιλήψεις των προκατόχων του και των διδασκάλων του».

Ο Δεληβορριάς, θυμίζει η αρχαιολόγος και ειδική σύμβουλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας Ντόρα Βασιλικού, πίστευε «ότι τα μουσεία χτίζονται από αρχιτέκτονες αλλά δημιουργούνται από αρχαιολόγους» και ο Σταύρος Βλίζος, αναπληρωτής καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και διευθυντής του Ερευνητικού Προγράμματος Αμυκλών, σημειώνει ότι μέσα από την προσωπικότητα και το έργο του Αγγ. Δεληβορριά «δόθηκε έμφαση στη διάσταση του αρχαιολόγου, του ανθρώπου των μουσείων και γενικότερα του διαχειριστή της πολιτιστικής κληρονομιάς που πετυχαίνει να συνδέσει το ειδικό πολιτιστικό περιβάλλον με το κοινωνικό σύνολο».

Εκδήλωση της Φοιτητικής Εβδομάδας στο ΑΠΘ. Σε πρώτο πλάνο οι καθηγητές της Φιλοσοφικής Ιωάννης Κακριδής και Στυλιανός Καψωμένος και της Ιατρικής Αλέξανδρος Συμεωνίδης στη Θεσσαλονίκη το 1958.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενότητα για τη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων όπως η περίπτωση της αρχαίας Μεσσήνης όπου το άνοιγμά της στο ευρύ κοινό έχει προσφέρει μεγάλες δυνατότητες τοπικής ανάπτυξης. Ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης, διευθυντής του έργου αρχαίας Μεσσήνης, υπογραμμίζει ότι «η παγκοσμιοποίηση έχει φέρει τεράστιες αλλαγές, όχι μόνο στις γεωοικονομικές ισορροπίες (με τη δυναμική εμφάνιση της Κίνας και των Ινδιών), αλλά και στα μοντέλα ανάπτυξης που καλούνται να υιοθετήσουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες». Και προσθέτει ότι ο πολιτισμός σήμερα ερμηνεύεται ευρύτερα ως τρόπος ζωής και σύνολο κοινωνικών αξιών και εμπειριών, ότι «ο καταναλωτής από παθητικός δέκτης γίνεται συν-διαμορφωτής του προϊόντος που καλείται να καταναλώσει». Κινητήριες δυνάμεις στην αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας του πολιτισμού είναι η χρήση της νέας τεχνολογίας και η επιθυμία των πολιτών για απόκτηση εμπειριών και συγκινήσεων. Ο κ. Θέμελης αναφέρεται και στον ανασκαφικό τουρισμό, παρεξηγημένο στη χώρα μας, δοκιμασμένη πρακτική παγκοσμίως, τονίζοντας ότι ο Αγγελος Δεληβορριάς υπήρξε πρωτοπόρος στα ανοίγματα στο ευρύ κοινό: στις περιοδικές εκθέσεις, στις εκθέσεις εξωτερικού, στα συνέδρια, στις εκδόσεις, στα κυλικεία, στα εστιατόρια και στα πωλητήρια.

Αλλο παράδειγμα είναι η αρχαία Ελεύθερνα όπου ο τρόπος που αντιμετώπισε την ανάδειξη του χώρου ο καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης, διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης σήμερα, είναι υποδειγματικός, φωτίζοντας τα ευρήματα της νεκρόπολης, αναδεικνύοντας το φυσικό τοπίο.

Ο Αndrea Scholl από το Βερολίνο, στο κείμενό του δίνει μια εικόνα που θα έχει το Μουσείο της Περγάμου όταν επαναλειτουργήσει ανακαινισμένο το 2025.

Το εξώφυλλο της έκδοσης.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν κι άλλα θέματα, ανάμεσά τους το ζήτημα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της πολιτιστικής διαχείρισης με το οποίο καταπιάνεται η Δέσποινα Καταπότη, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, η οποία διάλεξε ως μελέτη περίπτωσης τους αρχαιολογικούς χώρους.

Ο Αγγελος Ζαρκάδας, αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, στον επίλογο συνοψίζει τις ομιλίες του συνεδρίου αλλά και δικές του αναμνήσεις από τον Αγγ. Δεληβορριά στον οποίο αφιερώνεται η έκδοση. «Ανθρωπος αναμφίβολα χαρισματικός και εξαιρετικά πολυπράγμων κατάφερε μεταξύ άλλων να επανασυνδέσει τη λέξη μουσείο με την αρχική αρχαιοελληνική της έννοια: τόπος των Μουσών, από τις οποίες άλλωστε και ο ίδιος είχε απλόχερα προικιστεί. Ετσι θα τον θυμόμαστε όλοι».

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή