Ακρωτηριασμός ποδιού ως τιμωρία για μία αρχαία Κινέζα

Οι τραχιές απολήξεις στα οστά του κάτω δεξιού ποδιού υποδηλώνουν ότι ο ακρωτηριασμός επιβλήθηκε ως τιμωρία και δεν ήταν αποτέλεσμα ατυχήματο...

Οι τραχιές απολήξεις στα οστά του κάτω δεξιού ποδιού υποδηλώνουν ότι ο ακρωτηριασμός επιβλήθηκε ως τιμωρία και δεν ήταν αποτέλεσμα ατυχήματος ή ασθένειας. [Credit: Li Nan et al/Acta Anthropologica Sinica]

Πριν από σχεδόν 3.000 χρόνια, το πόδι μιας Κινέζας κόπηκε σε ακρωτηριασμό - πιθανότατα όχι ως ιατρική επέμβαση, αλλά ως τιμωρία για τη διάπραξη μίας εγκληματικής πράξης, σύμφωνα με μια νέα μελέτη των οστών της. Είναι από τις λίγες φορές που οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στοιχεία για το yue, μια αρχαία κινεζική τιμωρία.

Διάφορες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι το πόδι της γυναίκας κόπηκε ως yue: τα οστά της δεν δείχνουν σημάδια κάποιας ασθένειας που θα μπορούσε να κάνει έναν τέτοιο ακρωτηριασμό απαραίτητο. Επιπλέον, φαίνεται ότι ο τραυματισμός έγινε κατά προσέγγιση παρά με την ακρίβεια ενός ιατρικού ακρωτηριασμού.

Οι ερευνητές εξέτασαν κι άλλες πιθανότητες για το πώς η γυναίκα μπορεί να έχασε το πόδι της, όπως από κάποιο ατύχημα, τραυματισμό πολέμου ή χειρουργική επέμβαση, δήλωσε στο Live Science ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Li Nan, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου στην Κίνα. Αλλά «μετά από προσεκτική παρατήρηση και συζητήσεις, η ερευνητική μας ομάδα απέκλεισε άλλες πιθανότητες και συμφώνησε ότι ο τιμωρητικός ακρωτηριασμός είναι η καλύτερη ερμηνεία», είπε στο Live Science.

Η τιμωρία yue ήταν κοινή στην αρχαία Κίνα για περισσότερα από 1.000 χρόνια, έως ότου καταργήθηκε τον 2ο αιώνα π.Χ., σύμφωνα με μια μελέτη του 2019 στο Tsinghua China Law Review. Την χρονική περίοδο που ζούσε η συγκεκριμένη γυναίκα, έως και 500 διαφορετικά αδικήματα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό του ποδιού της, συμπεριλαμβανομένης της εξέγερσης, της εξαπάτησης, της κλοπής και ακόμη και του σκαρφαλώματος σε ορισμένες πύλες, σύμφωνα με τον Li Nan.

Αλλά τίποτα σχετικά με τον σκελετό της γυναίκας δεν υποδηλώνει για ποιον λόγο τιμωρήθηκε: «Δεν έχουμε ιδέα για το είδος του εγκλήματος που διέπραξε», είπε.

Ο αρχαιολόγος Li Nan (κέντρο) με άλλα μέλη της αρχαιολογικής ομάδας του Πανεπιστημίου του Πεκίνου στον αρχαιολογικό χώρο Sanxingdui στην επαρχία Sichuan της Κίνας. [Credit: Li Nan]

Πέντε τιμωρίες

Σύμφωνα με τους ιστορικούς, το yue ήταν μια από τις «πέντε τιμωρίες για τους σκλάβους» που επιβλήθηκαν από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. από αυτοκράτορες της δυναστείας Σία (Xia), της πρώτης δυναστείας της αρχαίας Κίνας.

Υπάρχουν εκτενείς ιστορικές αποδείξεις της πρακτικής, συμπεριλαμβανομένου ενός παραπόνου Κινέζου αξιωματούχου την πρώτη χιλιετία π.Χ. για την ανάγκη εύρεσης ειδικών παπουτσιών για ακρωτηριασμένους.

Τα μικρά εγκλήματα τιμωρούνταν με ξυλοδαρμούς, αλλά οι παραβάτες που διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα μπορούσαν να καταδικαστούν σε μία από τις πέντε ποινές: mo, όπου γινόταν τατουάζ στο πρόσωπο ή στο μέτωπο με ανεξίτηλο μελάνι, το yi, στο οποίο κοβόταν η μύτη του δράστη, το yue, όπου έχουμε ακρωτηριασμό των ποδιών (στους χειρότερους παραβάτες κόβονταν και τα δύο πόδια) και το gōng, ένας βίαιος πλήρης ευνουχισμός.

Το πέμπτο ήταν το da pi, η θανατική ποινή που μπορούσε να εκτελεστεί με αποκεφαλισμό, αν ο παραβάτης ήταν τυχερος — στις εναλλακτικές εκτελέσεις περιλαμβάνονταν να βράσουν ζωντανό τον παραβάτη ή να σχίστουν τα άκρα του από άλογα, σύμφωνα με μια μελέτη του 1975 στο Georgia Journal of International & Comparative Law.

Η κινεζική παράδοση αναφέρει ότι οι πέντε τιμωρίες ίσχυαν μέχρι την κατάργησή τους τον 2ο αιώνα π.Χ. από τον αυτοκράτορα Wen της δυναστείας των Χαν, ο οποίος τους αντικατέστησε με ένα σύστημα προστίμων, μαστιγώσεων, σκληρής εργασίας και εξορίας ενώ οι χειρότεροι εγκληματίες απλώς εκτελέστηκαν.

Ο Li δήλωσε ότι ο γυναικείος σκελετός βρέθηκε σε έναν τάφο στην τοποθεσία Zhouyuan στη βορειοδυτική επαρχία Shaanxi της Κίνας το 1999. Ο τάφος χρονολογείται πριν από 2.800- 3.000 έτη, όταν η Zhouyuan ήταν η μεγαλύτερη και πιο σημαντική πόλη της περιοχής.

Το πόδι που έλειπε από τον σκελετό αρχικά αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό, αλλά μια νέα εξέταση των οστέινων υπολειμμάτων αποκαλύπτει περισσότερα για τη ζωή της γυναίκας, είπε ο Li.

Μια ανατομική ανάλυση αποκάλυψε ότι η γυναίκα ήταν μεταξύ 30 και 35 ετών όταν πέθανε και ότι - εκτός από το πόδι που έλειπε - ήταν καλά στην υγεία της. Φαίνεται ότι δεν έπαθε καμία ασθένεια μετά τον ακρωτηριασμό, γεγονός που υποδηλώνει ότι τη φρόντισαν. Η ανάπτυξη των υπόλοιπων οστών στα πόδια δείχνει ότι η γυναίκα έζησε για άλλα πέντε χρόνια πριν πεθάνει.

Στον τάφο της βρέθηκαν μόνο μερικά όστρακα, κάτι που μπορεί να υποδηλώνει ότι ζούσε στη φτώχεια και πιθανότατα θάφτηκε από μέλη της οικογένειάς της, σύμφωνα με τον Li.

Τα οστά

Τα οστά της γυναίκας δεν έδειχναν σημάδια οποιασδήποτε ασθένειας που θα μπορούσε να καθιστούσε απαραίτητο τον ακρωτηριασμό του ποδιού, όπως διαβήτη, λέπρα ή καρκίνο και δεν υπήρχαν ενδείξεις κρυοπαγήματος ή εγκαυμάτων.

Επιπλέον, φαίνεται να υπάρχουν λίγες πειστικές εξηγήσεις για το πώς θα μπορούσε να έχει συμβεί από ατύχημα. «Αν δεχόταν επίθεση ή έπεφτε από ψηλό μέρος, δεν είχε νόημα να έχασε μόνο το δεξί της πόδι χωρίς άλλους τραυματισμούς», είπε ο Li.

Η ανάλυση έδειξε ότι η γυναίκα ήταν μεταξύ 30 και 35 ετών όταν πέθανε πριν από περίπου 3.000 χρόνια και ότι έζησε για περίπου πέντε χρόνια μετά τον ακρωτηριασμό. [Credit: Li Nan et al/Acta Anthropologica Sinica]

Μια κρίσιμη ένδειξη ήταν ότι ο ακρωτηριασμός φαίνεται να ήταν το αποτέλεσμα μιας άσχετης ή ίσως αμείλικτης ενέργειας - κάτι που μπορεί να φανεί στα οστά που έχουν διασωθεί, συμπεριλαμβανομένου αυτού που έχει απομείνει από την κνήμη.

«Η επιφάνεια κοπής της δεξιάς κνήμης της δεν ήταν λεία και παρατηρήθηκε σημαντική κακοήθεια [κάταγμα που είχε επουλωθεί άσχημα]», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Li. «Ένας χειρουργικός ακρωτηριασμός θα μπορούσε να ήταν πολύ καλύτερος».

Ο ακρωτηριασμός στην Zhouyuan είναι η παλαιότερη απόδειξη τιμωρίας yue που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Ωστόσο, οι ερευνητές ανέφεραν ότι είδαν ακρωτηριασμένους σκελετούς με παρόμοια τραύματα σε αρχαίους τάφους και είναι πιθανό να εντοπιστούν παλαιότερα παραδείγματα, όπως δηλώνει ο Li: «Το θέμα δεν είναι η εύρεση, αλλά η ταυτοποίηση».

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Acta Anthropologica Sinica.

Πηγή: T. Melcafe, LiveScience