Το τουρκικό θωρηκτό, που τορπιλίστηκε από τον ναύαρχο Βότση στις 18 Οκτωβρίου του 1912, είναι σε δύο κομμάτια καλυμμένο από ένα παχύ στρώμα ...
Το τουρκικό θωρηκτό, που τορπιλίστηκε από τον ναύαρχο Βότση στις 18 Οκτωβρίου του 1912, είναι σε δύο κομμάτια καλυμμένο από ένα παχύ στρώμα λάσπης – Η ιστορία του.
Πυκνά μαύρα σύννεφα σκέπαζαν τη Σελήνη σε μια βραδιά που προμηνύονταν κρύα και υγρή. Το σκοτάδι και η σιγαλιά κάλυπταν τα πάντα στη Θεσσαλονίκη. Στις 23.35 τρεις ισχυρές εκρήξεις ακούστηκαν σε όλη την πόλη και τεράστιες λάμψεις έσκασαν στη θάλασσα.
Ήταν 18 Οκτωβρίου του 1912, το βράδυ που ο ναύαρχος Νικόλαος Βότσης έριξε τρεις τορπίλες με διαφορά λίγων δευτερολέπτων στο τουρκικό θωρηκτό Φετχί Μπουλέντ και το έστειλε για πάντα στον βυθό του Θερμαϊκού. Στην ίδια θέση βρίσκεται ως σήμερα, μόλις 8 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, 300 μέτρα από το λιμάνι και 40 μέτρα από το νότιο λιμενοβραχίονα, απέναντι από την Πρώτη Προβλήτα.
Feth-i Bülent στα τουρκικά σημαίνει «Μεγάλη νίκη», αλλά το όνομα δεν δικαίωσε το πολεμικό πλοίο. Αντίθετα τη νίκη πέτυχε το ελληνικό τορπιλοβόλο Νο11 με κυβερνήτη τον Νικόλαο Βότση.
Μέχρι σήμερα είναι το μοναδικό χαρτογραφημένο ναυάγιο του Θερμαϊκού και μάλιστα τόσο κοντά στο λιμάνι, ενώ η κατάδυση αρχαιολόγων και ΟΥΚάδων που έγινε το 1999 έφερε στην επιφάνεια σημαντικά κινητά ευρήματα, πολλά περισσότερα ωστόσο βρίσκονται εντός του πλοίου καλυμμένα εδώ και 111 χρόνια από παχύ στρώμα άμμου, θαλάσσιους μικροοργανισμούς και φερτά υλικά.
Μέρος των ευρημάτων που ανασύρθηκαν εκτίθενται στο Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου, στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα της Θεσσαλονίκης και στον Ναυτικό Σταθμό Βορείου Ελλάδος, ενώ αντικείμενα από το τουρκικό θωρηκτό βρίσκονται στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ως δωρεά από τον συλλέκτη, συνταγματάρχη εν αποστρατεία και φαρμακοποιό, Βασίλη Νικόλτσιο.
Ο ίδιος ανέλαβε να πει μέσω της Voria την ιστορία του θωρηκτού Φετχί Μπουλέντ και τον τορπιλισμό του από τον ναύαρχο Βότση.
Όπως ανέφερε ο κ. Νικόλτσιος, το Φετχί Μπουλέντ ήταν βετεράνος του Ρωσο-τουρκικού Πολέμου του 1877-1878. Κατασκευάστηκε το 1868 στο βρετανικό ναυπηγείο Thames IronWorks. Είχε τέσσερα όπλα 9 ιντσών και δύναμη 3250 ίππων – σχεδόν τρεισήμισι φορές περισσότερο από την πιο ισχυρή Ferrari σήμερα. Κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο δεν θεωρήθηκε αξιόμαχο, παρόλα αυτά υπέστη μια καλή μετασκευή στην Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκε στον Θερμαϊκό για τη φύλαξη του λιμανιού της Θεσσαλονίκης.
O τορπιλισμός του Φετχί Μπουλέντ
Το τορπιλοβόλο 11, εκτοπίσματος 85 τόνων και μήκους 37,5 μέτρων, με βύθισμα 2 μέτρων και μηχανή δύναμης 1.000 ίππων κατασκευάστηκε το 1885 μαζί με άλλα πέντε αδελφά σκάφη.
Τον Οκτώβριο του 1912 βρέθηκε στον Θερμαϊκό κόλπο, μαζί με το τορπιλοβόλο 15 με σκοπό να βοηθήσουν στην ασφαλή προσέγγιση του οπλιταγωγού «Σφακτηρία» και να συμβάλλουν έτσι στον εξοπλισμό με πολεμοφόδια του στρατού στο Ελευθεροχώρι Πιερίας. Βλέποντας το Φετχί Μπουλέντ ο Βότσης τηλεγράφησε στο υπουργείο Ναυτικών ζητώντας άδεια για την επίθεση και η απάντηση που πήρε ήταν: «Εκτελέσατε επίθεσιν κατά του εν Θεσσαλονίκη ορμούντος Τουρκικού πλοίου».
Ο Βότσης σχεδίασε την επίθεση με κάθε λεπτομέρεια. Αφού ολοκληρώθηκε ο εφοδιασμός του στρατού στο Ελευθεροχώρι, το τορπιλοβόλο 11 πήρε τον δρόμο της επιστροφής για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Μικρό και ευκίνητο, κινούνταν με χαμηλή ταχύτητα κι ο ναύαρχος ήταν στη γέφυρα με τα μάτια του καρφωμένα μπροστά. Στο ύψος του Μικρού Εμβόλου ετοιμάστηκαν οι τορπιλοσωλήνες. Στις 23.30 τη νύχτα της 18ης Οκτωβρίου 1912 οι μηχανές στο ελληνικό πολεμικό πλοίο έσβησαν σε απόσταση 150 μέτρων από το Φετχί Μπουλέντ και πέντε λεπτά αργότερα οι αξιωματικοί έριξαν δύο τορπίλες με διαφορά μερικών δευτερολέπτων, ενώ μια τρίτη δεν βρήκε στόχο κι έπεσε στον λιμενοβραχιόνα.
Ο κρότος ακούστηκε σε όλη την πόλη. «Η πρώτη τορπίλη πέτυχε το εχθρικό σκάφος στη μέση και προξένησε τεράστια ρωγμή. Μια δεύτερη το πέτυχε παραπλεύρως κι ενώ το πολεμικό βυθιζόταν, μια τρίτη πέρασε πάνω από το κατάστρωμα για να εκραγεί στην προκυμαία με κρότο χιλίων κεραυνών, σπέρνοντας τον πανικό στους κατοίκους», ήταν η μαρτυρία του καπετάν Νικόλα Βλαχόπουλου, από το Λιτόχωρο. Ο Βλαχόπουλος είχε κληθεί από τον Βότση ως πλοηγός, μαζί με τον επίσης ναυτικό από το Λιτόχωρο, Μιχάλη Κουφό κι όπως περιέγραφε το 1968 «ακολούθως έγινε ενθουσιώδης υποδοχή στον ναύαρχο Βότση, τον οποίο αποκαλούσαν “νέο Κανάρη”».
Στη θάλασσα επικράτησαν σκηνές πανικού. Ένας ιμάμης, δύο αξιωματικοί και 10 ναύτες έχασαν τη ζωή τους επί τόπου, οι υπόλοιποι έπεσαν στη θάλασσα και σώθηκαν.
Ο Βότσης έστειλε τηλεγράφημα στην Αθήνα:
«Υπουργείον Ναυτικών
(λίαν επείγον) Αθήνας
11.35 εσπέρας. Χθες Πέμπτην ετορπιλίσαμεν επιτυχώς εις τον λιμένα Θεσσαλονίκης τουρκικόν θωρηκτόν «Φετχί Μπουλέντ». Πλοίον βυθιζόμενον έκλινε δεξιά. Πλήρωμα και πλοίον ημών αβλαβή.
Κυβερνήτης 11
Βότσης»
Ο τουρκικός πληθυσμός της πόλης αναστατώθηκε, ήδη άλλωστε η υποχώρηση του τουρκικού στρατού από την προέλαση του ελληνικού, έστελνε μηνύματα ήττας και καταστροφής.
Η βύθιση του Φετχί Μπουλέντ ήταν ο καλύτερος οιωνός για τη μάχη των Γιαννιτσών που ξεκινούσε το πρωί της επομένης μέρας και οδήγησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912.
Ο ναύαρχος Βότσης στον Λευκό Πύργο
Όπως λέει ο κ. Νικόλτσιος, η πλώρη του βυθισμένου Φετχί Μπουλέντ είναι στραμμένη προς τον Λευκό Πύργο. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η μαρμάρινη προτομή του ναύαρχου Βότση, έργο του γλύπτη Γ. Δημητριάδη, στέκεται από το 1934 δίπλα στο μνημείο-σύμβολο της πόλης με το βλέμμα καρφωμένο στον λιμενοβραχίονα, ατενίζοντας αιώνια το σημείο όπου βύθισε την τουρκική κορβέτα.
Μετά τη βύθισή του, τα κατάρτια του Φετχί Μπουλέντ εξείχαν από το νερό, αλλά για λόγους ασφάλειας της ναυσιπλοΐας αφαιρέθηκαν και απομακρύνθηκαν. Το κεντρικό κατάρτι μεταφέρθηκε στον Λευκό Πύργο και χρησιμοποιούνταν για πολλά χρόνια ως ιστός για την ελληνική σημαία, αλλά στη συνέχεια επειδή υπέστη μεγάλη φθορά αντικαταστάθηκε με έναν σύγχρονο ιστό.
Η σημαία του Φετχί Μπουλέντ βρίσκεται στο Ιστορικό – Εθνολογικό Μουσείο της Αθήνας, ενώ θυρεοί του πλοίου εκτίθενται στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας στον Πειραιά. Σημαντικός αριθμός αντικειμένων έχουν ανασυρθεί και φυλάσσονται στον Ναυτικό Σταθμό Βορείου Ελλάδος και στο Μουσείο Λιτοχώρου.
Όσο για το τορπιλοβόλο Νο 11, στις 23 Απριλίου 1913 κι ενώ έπλεε στον όρμο του Μούδρου στη Λήμνο, έπεσε σε σφοδρή θαλασσοταραχή και προσάραξε, με αποτέλεσμα να βυθιστεί, χωρίς ευτυχώς να υπάρξουν θύματα.
Σύμφωνα με τον κ. Νικόλτσιο, το 1918 ανελκύστηκε και μετατράπηκε σε υδροφόρο και το 1920 παροπλίστηκε. Το ιστορικό πυροβόλο του εκτίθεται στο Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας μαζί με τη σημαία του.
Βότσης: Ο Υδραίος ανιψιός του Κουντουριώτη
Ο υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης (1877-1931), καταγόταν από την Ύδρα και συμμετείχε ως μέλος του θωρηκτού «Ύδρα» στον πόλεμο του 1897, ενώ στη συνέχεια έφυγε για μετεκπαίδευση στη Γαλλία.
Έχοντας τη φιλοδοξία να συνδεθεί το όνομά του με ένα μεγάλο κατόρθωμα, έγραψε στον θείο του, ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, ζητώντας του να πάρει μέρος σε μια ριψοκίνδυνη αποστολή στα Δαρδανέλια, στη Σμύρνη ή στη Θεσσαλονίκη. Η βύθιση του Φετχί Μπουλέντ τον έκανε γνωστό σε όλο το ελληνικό πολεμικό ναυτικό και όχι μόνο.
Στη συνέχεια της θητείας του έγινε κυβερνήτης στα θωρηκτά Κιλκίς και Λήμνος και διετέλεσε Ύπατος Αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1921-1922. Αποχώρησε και αποστρατεύτηκε μετά από δική του επιθυμία το 1922 σε ηλικία 45 ετών.
Πέθανε στις 21 Σεπτεμβρίου 1931 στην Αθήνα, όπου και κηδεύτηκε.
* Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από τον κ. Βασίλη Νικόλτσιο
Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Voria
Δεν υπάρχουν σχόλια