Μια σφραγισμένη Ετρουσκική σαρκοφάγος της Εποχής του Σιδήρου βρέθηκε στην Ιταλία

Η λίθινη σαρκοφάγος της Εποχής του Σιδήρου, ήδη ανοιγμένη και με τον σκελετό τέλεια διατηρημένο στο εσωτερικό της. [Credit: Andrea Babbi / C...

Η λίθινη σαρκοφάγος της Εποχής του Σιδήρου, ήδη ανοιγμένη και με τον σκελετό τέλεια διατηρημένο στο εσωτερικό της. [Credit: Andrea Babbi / Cnr Ispc / LEIZA]

Το πρόγραμμα Bisenzio, μια διεθνής και διεπιστημονική πρωτοβουλία με επικεφαλής τον Andrea Babbi, ερευνητή στο CNR ISPC (Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας της Ιταλίας, Ινστιτούτο Επιστημών Πολιτιστικής Κληρονομιάς) και επί μακρόν συνεργάτη του Κέντρου Αρχαιολογίας Leibniz στο Mainz, άνοιξε ένα νέο παράθυρο στο παρελθόν του αρχαιολογικού χώρου του Bisenzio. Το έργο αυτό παρείχε θεμελιώδεις πληροφορίες για την κοινότητα που κατοικούσε στην περιοχή αυτή κατά την Εποχή του Σιδήρου.

Η θέση αυτή, που βρίσκεται στο όρος Bisenzo, κοντά στη λίμνη Bolsena της Ιταλίας, αποδείχθηκε ότι ήταν ένα σημαντικό αριστοκρατικό κέντρο που άκμασε κατά τη διάρκεια της Ανατολικής και της Αρχαϊκής περιόδου (7ος-6ος αιώνας π.Χ.), διαψεύδοντας προηγούμενες θεωρίες που το θεωρούσαν λιγότερο σημαντικό οικισμό εκείνη την εποχή.

Η πρόσφατη ανασκαφική περίοδος, που πραγματοποιήθηκε το 2024, οδήγησε σε μια αξιοσημείωτη αρχαιολογική ανακάλυψη. Κατά τη διάρκεια αυτών των ανασκαφών, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν μια νεκρόπολη που είχε διαφύγει από τους αρχαιοκάπηλους, γεγονός ασυνήθιστο, αν αναλογιστεί κανείς τις ζημιές που έχουν προκληθεί από τέτοιες πράξεις σε άλλες τοποθεσίες.

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν κτερίσματα μέσα στη σαρκοφάγο.
 [Credit: Andrea Babbi / Cnr Ispc / LEIZA]

Η ανασκαφική ομάδα ανακάλυψε αρκετούς τάφους που χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. Μεταξύ αυτού του ταφικού συνόλου, ιδιαίτερο ενδιαφέρον προσέλκυσε μια ομάδα τάφων που βρίσκεται σε μια περιοχή που προστατεύεται από έναν μερικώς διατηρημένο λίθινο περίβολο. Πιστεύεται ότι οι τάφοι αυτοί ανήκαν σε μια ευγενή οικογένεια, με βάση την ανακάλυψη μιας μεγάλης λίθινης σαρκοφάγου και των πλούσιων ταφικών κτερισμάτων που τη συνόδευαν, γεγονός που αποτελεί σαφή ένδειξη του σεβασμού και της αφοσίωσης που είχαν τα μέλη της οικογένειας για τους προγόνους τους.

Μεταξύ των αντικειμένων που βρέθηκαν έξω από τη σαρκοφάγο, ξεχωρίζει μια χάλκινη situla (τελετουργικό αγγείο), η οποία ανασύρθηκε και αποκαταστάθηκε προσεκτικά από ομάδα συντηρητών. Το εύρημα αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό λόγω της κατάστασης διατήρησής του και της τελετουργικής του σημασίας, καθώς τα αγγεία αυτά χρησιμοποιούνταν σε τελετές υψηλόβαθμων αξιωματούχων, ενισχύοντας την υπόθεση ότι τα άτομα που θάφτηκαν εδώ ανήκαν σε ανώτερη κοινωνική τάξη.

Αυτό που καθιστά την ανακάλυψη αυτή ιδιαίτερα πολύτιμη είναι η κατάσταση διατήρησης της σαρκοφάγου, ένα εξαιρετικό εύρημα στον αρχαιολογικό τομέα. Η σαρκοφάγος, φτιαγμένη από λίθο και τόφφο, βρέθηκε πλήρως σφραγισμένη και στο εσωτερικό της οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν πλήρως διατηρημένο ανθρώπινο σκελετό. Αυτό αποτελεί σπάνια περίπτωση, καθώς οι περιβαλλοντικές συνθήκες συνήθως υποβαθμίζουν τα ανθρώπινα λείψανα με την πάροδο των αιώνων.

Η χάλκινη situla που βρέθηκε στη σαρκοφάγο.
[Credit: Andrea Babbi / Cnr Ispc / LEIZA]

Χάρη σε αυτή τη μοναδική διατήρηση, οι ειδικοί μπορούν τώρα να πραγματοποιήσουν μια σειρά από οστεοαρχαιολογικές, ισοτοπικές και αρχαιογονιδιωματικές αναλύσεις στον σκελετό. Οι εξετάσεις αυτές θα βοηθήσουν στην ανασύσταση της ιστορίας του ατόμου που είναι θαμμένο σε αυτή τη σαρκοφάγο, το οποίο πιθανότατα ήταν σημαντικό πρόσωπο στο σχεδιασμό και την κατασκευή της μνημειακής υποδομής που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στην περιοχή, η οποία αναδεικνύει την άνοδο της κοινότητας Bisenzio εκείνη την εποχή.

Η ανακάλυψη αυτών των τάφων, τοποθετημένων με τρόπο που φαίνεται να υποδηλώνει στενούς οικογενειακούς δεσμούς μεταξύ των ενταφιασμένων ατόμων, παρέχει νέα στοιχεία για την κοινωνική οργάνωση του Bisenzio. Οι μερικώς επικαλυπτόμενοι τάφοι υποδηλώνουν ότι η γενεαλογική καταγωγή και η οικογενειακή ταυτότητα έπαιζαν βασικό ρόλο στον τρόπο οργάνωσης και μνήμης των νεκρών.

Το έργο Bisenzio δεν είναι σημαντικό μόνο για τα αντικείμενα και τις δομές που ανακαλύφθηκαν, αλλά και για τη διεπιστημονική προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε για την ερμηνεία τους. Στο έργο συμμετέχουν αρχαιολόγοι, συντηρητές, ανθρωπολόγοι, ειδικοί στην αρχαία γενετική και άλλοι ειδικοί, οι οποίοι, συνεργαζόμενοι, δημιουργούν ένα πιο λεπτομερές πορτρέτο της ζωής και του θανάτου στο Bisenzio.

Οι έρευνες αυτές παρέχουν νέα δεδομένα για το εμπόριο, τις πολιτικές σχέσεις και τις πολιτιστικές συνδέσεις μεταξύ του Bisenzio και άλλων περιοχών της Μεσογείου κατά τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ. Τα ευρήματα του προγράμματος Bisenzio δείχνουν ότι ο οικισμός αυτός δεν ήταν απομονωμένος, αλλά συμμετείχε ενεργά σε δίκτυα ανταλλαγών μεγάλων αποστάσεων, συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση της ανάπτυξης των προ-ρωμαϊκών κοινωνιών στην Ιταλία.

Πηγή: LBV Magazine