Οι αρχαίες αιγυπτιακές πυραμίδες, που θεωρούνταν ότι περιείχαν μόνο άτομα της ελίτ κοινωνίας, μπορεί επίσης να φιλοξενούσαν εργάτες χαμηλής τάξης

Αυτή η απεικόνιση ενός προσώπου προέρχεται από ένα από τα ξύλινα φέρετρα στο  Tombos. [Credit: Tombos Archaeological Project] Στην τοποθεσία...

Καταιγίδα φέρνει στο φως περίτεχνο στιλέτο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου

Το σπήλαιο Θεόπετρας μπαίνει ξανά στον πολιτιστικό χάρτη της Θεσσαλίας

Αυτή η απεικόνιση ενός προσώπου προέρχεται από ένα από τα ξύλινα φέρετρα στο Tombos. [Credit: Tombos Archaeological Project]

Στην τοποθεσία Tombos, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι οι λιγότερο εύποροι εργάτες μπορεί να θάβονταν μαζί με ανθρώπους της ανώτερης τάξης σε τάφους πυραμίδων.

Οι πυραμίδες της αρχαίας Αιγύπτου και του Σουδάν μπορεί να μην ήταν μόνο για τους πλούσιους, σύμφωνα με τις ταφές που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο Tombos στο Σουδάν.

«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι οι τάφοι των πυραμίδων, που κάποτε θεωρούνταν ο τόπος τελικής ανάπαυσης των πιο εκλεκτών, μπορεί να περιλάμβαναν επίσης προσωπικό χαμηλού κύρους αλλά υψηλής εργατικής δύναμης», έγραψαν οι αρχαιολόγοι σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου του περιοδικού Journal of Anthropological Archaeology. Η αρχαία Αίγυπτος ήλεγχε κατά καιρούς τμήματα του Σουδάν και η τοποθεσία Tombos είχε καθιερωθεί ως αιγυπτιακή αποικία.

Το προσωποειδές καπάκι ενός κεραμικού φέρετρου στο Tombos.
 [Credit: Tombos Archaeological Project]

Η Tombos βρίσκεται στον τρίτο καταρράκτη του ποταμού Νείλου στο Σουδάν. Στην αρχαιότητα, η περιοχή αυτή ήταν γνωστή ως Νουβία. Μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Αιγύπτιους γύρω στο 1.400 π.Χ., οι Αιγύπτιοι δημιούργησαν τον Tombos. «Λίγο μετά την αιγυπτιακή κατάκτηση της Νουβίας, ο Tombos κατασκευάστηκε από τους Αιγύπτιους σε αυτό που ήταν έδαφος της Νουβίας για να διευκολύνει τον αποικιακό έλεγχο», έγραψε η ομάδα στη μελέτη.

Τα πλούσια άτομα θάβονταν σε τάφους με μικρές πυραμίδες στην κορυφή τους. Στη νέα μελέτη, οι επιστήμονες εξέτασαν περίπου 110 σκελετούς στο Tombos. Ανέλυσαν το σημείο όπου οι μύες και οι σύνδεσμοι (οι οποίοι είχαν από καιρό αποσυντεθεί) προσκολλώνται στα οστά - ένα υποκατάστατο που δείχνει πόση εργασία έκαναν οι άνθρωποι.

«Καθώς το σώμα χρησιμοποιείται πιο συχνά και πιο εντατικά, οι μύες και οι σύνδεσμοι απαιτούν ισχυρότερο τρόπο πρόσδεσης», έγραψε η ομάδα στη μελέτη. «Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ευδιάκριτες κορυφογραμμές και ράχες στο οστό στο σημείο προσκόλλησης».

Αυτές οι μετατοπίσεις του οστού είναι γνωστές ως καταφυσιακές αλλαγές. Η ομάδα ανέφερε ότι οι άνθρωποι που είχαν χαμηλό ποσοστό καταφυσιακών αλλαγών ήταν πιθανώς άτομα υψηλού κύρους που εργάζονταν στη γραφειοκρατία και δεν έκαναν σκληρή εργασία. Όμως οι τάφοι περιείχαν επίσης τα λείψανα ανθρώπων που είχαν υψηλό ποσοστό καταφυσιακών αλλαγών και πιθανώς εκτέλεσαν μεγάλη ποσότητα σκληρής εργασίας.

Με άλλα λόγια, οι πυραμίδες δεν ήταν μόνο για τους πλούσιους- εργάτες κατώτερης τάξης θάφτηκαν μαζί με την ελίτ, πρότειναν οι συγγραφείς της μελέτης. Προηγουμένως, πιστευόταν ότι οι πυραμίδες χτίζονταν μόνο για τα εκλεκτά μέλη της κοινωνίας.

Αυτό το ουσάμπτι θάφτηκε στον τάφο του γραφέα Tiy. Οι ουσάμπτι (ή σάμπτι) θεωρούνταν ότι εργάζονταν για τον νεκρό στη μεταθανάτια ζωή.

Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι «οι κοινωνικές τάξεις δεν ήταν διαχωρισμένες, αλλά ότι μια σκληρά εργαζόμενη μη ελίτ κοινωνική τάξη θάφτηκε μαζί με μια ελίτ που απέφευγε εργασίες που οδηγούσαν σε φθορά των καταφύσεων», έγραψε η ομάδα στη μελέτη. «Δεν μπορούμε πλέον να υποθέσουμε ότι τα άτομα που θάβονται σε μεγαλοπρεπείς πυραμιδικούς τάφους είναι άτομα της κοινωνικής ελίτ. Πράγματι, τα πιο σκληρά εργαζόμενα μέλη των κοινοτήτων συνδέονται με τα πιο ορατά μνημεία».

«Υπάρχουν μερικές πιθανές εξηγήσεις για τους λόγους για τους οποίους θάφτηκαν στους τάφους των πυραμίδων άτομα που δεν ανήκαν στην ελίτ», δήλωσε η πρώτη συγγραφέας της μελέτης  Sarah Schrader, αναπληρώτρια καθηγήτρια αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν στις Κάτω Χώρες.

«Αυτή η πρακτική μπορεί να ενθαρρύνθηκε από άτομα της ελίτ προκειμένου να ενισχυθεί μια ιεραρχική κοινωνική τάξη», δήλωσε ο Schrader στο Live Science. «Θα μπορούσε επίσης να ήταν ότι άτομα με χαμηλότερο κοινωνικό οικονομικό επίπεδο μπορεί να ήθελαν να ταφούν δίπλα σε άτομα με υψηλότερο οικονομικό επίπεδο».

Ο συν-συγγραφέας της μελέτης Stuart Tyson Smith, καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, δήλωσε στο Live Science ότι «η σκέψη μας είναι ότι οι ελίτ περιβάλλουν τον εαυτό τους με άτομα από χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις που εργάζονταν με κάποια ιδιότητα γι' αυτές, αναπαράγοντας αποτελεσματικά την κοινωνική τάξη με ταφές μέσα και γύρω από τα ταφικά τους μνημεία». Οι λιγότερο εύποροι άνθρωποι «μπορεί να ήλπιζαν να επωφεληθούν από τις ενώσεις με τους εργοδότες τους όσον αφορά το κύρος, τη μαγική προστασία και την ταφική λατρεία», δήλωσε ο Smith.

Παρόλο που η εργασία επικεντρώθηκε μόνο στο Σουδάν, ο Schrader δήλωσε ότι είναι πιθανό να θάβονταν μαζί σε τάφους πυραμίδων στην Αίγυπτο άτομα της ελίτ και μη, αν και πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες για να διαπιστωθεί αυτό.

Μέρος του αρχαιολογικού χώρου του Tombos, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ταφών με μικρές πυραμίδες στην επιφάνειά τους. 
[Credit: Tombos Archaeological Project]

Οι απαντήσεις στα ευρήματα ήταν ανάμεικτες. Η Julia Budka, καθηγήτρια αιγυπτιακής αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης στο Ludwig-Maximilians-University του Μονάχου, εξήρε τη μελέτη, λέγοντας στο Live Science ότι «συνολικά πρόκειται για μια σπουδαία μελέτη που θα έχει αντίκτυπο στις μελλοντικές ερμηνείες νέων και παλαιών ανασκαφών και δεδομένων».

Ωστόσο, ο Aidan Dodson, καθηγητής Αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι θα πρέπει να προσεγγίσουμε τα ευρήματα αυτά με προσοχή. Σημείωσε ότι τα μέλη της ελίτ μπορεί επίσης να ασχολούνταν με εργασίες που απαιτούσαν σκληρή εργασία, οπότε όσοι είχαν ανεπτυγμένους μύες μπορεί στην πραγματικότητα να ανήκαν στην ανώτερη τάξη.

«Το γεγονός ότι ο Tombos ήταν ένα αποικιακό φυλάκιο μπορεί να σημαίνει ιδιαίτερα ότι η ελίτ είχε στρατιωτική και σωματική εκπαίδευση», δήλωσε ο Dodson στο Live Science.

«Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι πυραμίδες στο Tombos είναι διαφορετικές από εκείνες της Γκίζας ή της Σακκάρα», σημείωσε ο Wolfram Grajetzki, αιγυπτιολόγος και επίτιμος ανώτερος ερευνητής στο University College του Λονδίνου. «Οι πυραμίδες σε αυτές τις τοποθεσίες χτίστηκαν για τους φαραώ και τις βασίλισσές τους, ενώ οι πυραμίδες στο Tombos χτίστηκαν για μη βασιλικά άτομα».

Πηγή: Live Science