Το «πράσινο φως» πήραν ομόφωνα χτες βράδυ από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) οι οριστικές μελέτες (αρχιτεκτονική, στατική-αντισεισ...
Το «πράσινο φως» πήραν ομόφωνα χτες βράδυ από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) οι οριστικές μελέτες (αρχιτεκτονική, στατική-αντισεισμική και γεωτεχνική) που αφορούν το έργο «Προμήθεια και εγκατάσταση αναβατορίου ατόμων για το Κάστρο της Μονεμβασίας».
Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική μελέτη, θα υπάρχουν δυο σταθμοί, ο άνω και ο κάτω, και μόνο ένας πυλώνας ο οποίος θα τοποθετηθεί πίσω από το τείχος της ‘Ανω Πόλης, κοντά στον σταθμό άφιξης. Ο κάτω σταθμός χωροθετείται σε σημείο που απέχει 150 μ. περίπου από την πύλη εισόδου της καστροπολιτείας, από την οποία, σύμφωνα με τους μελετητές, δεν θα είναι ορατός, ενώ η χωροθέτησή του θα είναι τέτοια ώστε το σκάμμα να είναι περιορισμένων διαστάσεων και η ένταξη στο περιβάλλον ομαλή. Αρμονικά θα εντάσσεται και ο σταθμός άφιξης (άνω), που θα έχει απόσταση από τον σταθμό εισόδου περίπου 120 μ. και δεν θα είναι ορατός από την ξηρά. Όπως επισήμαναν οι μελετητές, το σύνολο του έργου θα είναι ορατό μόνο από τη θάλασσα, ενώ από την ξηρά τα μόνα ορατά στοιχεία θα είναι ο πυλώνας και οι καμπίνες που θα αιωρούνται.
Το εναέριο αναβατόριο θα έχει δυο καμπίνες, που θα χωράει 15 άτομα η κάθε μία (10 καθήμενοι και 5 πέντε όρθιοι) ή δυο αμαξίδια ΑμεΑ με τους συνοδούς τους ή ένα φορείο ασθενοφόρου. Οι καμπίνες θα χρησιμοποιούνται από άτομα με αναπηρία και γενικά εμποδιζόμενα άτομα, καθώς και για έκτακτα περιστατικά ή και για μεταφορά υλικών. Την απόσταση των 120 μ. το αναβατόριο θα την καλύπτει σε λιγότερο από ένα λεπτό. Το έργο έχει χρονικό ορίζοντα υλοποίησης το τέλος του 2025.
Όπως έγινε επίσης γνωστό στη συνεδρίαση, παράλληλα με το εν λόγω έργο τρέχουν δυο υποέργα: Η αποκατάσταση μέρους της ανοδομής του αρχαίου τείχους που γειτνιάζει με τον άνω σταθμό και το οποίο έχει ολοκληρωθεί, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται το δίκτυο διαδρομών περιήγησης στην ‘Ανω Πόλη που εκτελεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας και θα συνδεθεί με τον χώρο τερματισμού του αναβατορίου ώστε η πρόσβαση σε ‘Ατομα με Αναπηρία ή Εμποδιζόμενα ‘Ατομα να γίνεται απρόσκοπτα.
Στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, παρεμβάσεις μέσω επιστολών έκαναν ο Σύλλογος Φίλων Μονεμβασίας που ζήτησε αναβολή του θέματος επειδή δεν είχαν γνώση της αρχιτεκτονικής μελέτης, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων που επισήμανε ότι το θέμα -που « βρίσκεται ήδη εκτός χρονοδιαγραμμάτων!»- εισάγεται προς συζήτηση εσπευσμένα, παρά «τις αντιδράσεις των πολιτών και της επιστημονικής κοινότητας», «την διαμαρτυρία της Europa Nostra» και «το ότι η υπόθεση εκκρεμεί στο ΣτΕ», καθώς και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που μεταξύ άλλων έκανε λόγο για «απειλή υποτίμησης της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας του συνολικού χώρου» λόγω του τελεφερίκ.
Για το έργο, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, έχει υπογραφεί Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Μονεμβασίας και του Αναπτυξιακού Οργανισμού «Πάρνωνας».
Το Υπόμνημα του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Για το Θέμα 22 της Ημερήσιας Διάταξης
Σχετικά με την εγκατάσταση τελεφερίκ στη Μονεμβασία
Παρά τις αντιδράσεις των πολιτών και της επιστημονικής κοινότητας, παρά την διαμαρτυρία της Europa Nostra, παρά το ότι η υπόθεση εκκρεμεί στο ΣτΕ, εισάγεται σήμερα εσπευσμένα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο η μελέτη για το τελεφερίκ της Μονεμβασίας.
Με απόφασή της, η Europa Nostra, αφού μελέτησε τα δεδομένα περιέλαβε το Κάστρο της Μονεμβασίας στα 7 πλέον απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2025, λόγω της επιμονής του ΥΠΠΟ και του Δήμου Μονεμβασίας να κατασκευάσουν το τελεφερίκ που θα αλλοιώσει και θα υποβαθμίσει τόσο την ίδια την περιβαλλοντική και μνημειακή αξία της καστροπολιτείας της Μονεμβασίας, όσο και την βιωματική εμπειρία των επισκεπτών, απειλώντας την ακεραιότητα του μοναδικού αυτού μνημειακού συνόλου. Παρότι υπάρχουν όλες αυτές οι διαμαρτυρίες πολιτών και επιστημόνων, το ΥΠΠΟ επιλέγει να φέρει τη μελέτη εσπευσμένα μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα στο ΚΑΣ, χωρίς καν να την δημοσιοποιήσει ώστε να λάβουν γνώση όλοι οι ενδιαφερόμενοι.
Η βιωματική επαφή με μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων, πολλώ δε μάλλον ειδικών ομάδων κοινού (ΑμεΑ και εμποδιζόμενων ατόμων). Ωστόσο, αυτό δεν είναι, δυστυχώς, πάντα εφικτό, λόγω του φυσικά δυσπρόσιτου ή του οχυρού χαρακτήρα αρκετών μνημείων στη χώρα μας, γεγονός που έχει γίνει αποδεκτό τόσο από διεθνείς Οργανισμούς όσο και από τις διεθνείς αρχές και συμβάσεις που διέπουν τις επεμβάσεις επί των μνημείων, σύμφωνα με τις οποίες οι εργασίες οφείλουν να σέβονται τον χαρακτήρα του κάθε μνημείου, να είναι συμβατές με αυτό και να μην αλλοιώνουν τη φύση του.
Το πολιτιστικό και το φυσικό περιβάλλον, συνθέτουν την αισθητική και ιστορική αξία κάθε μνημείου ως μια ενιαία οντότητα, καθιστώντας το μοναδικό, ακριβώς εξαιτίας αυτών των χαρακτηριστικών του. Η οχυρή θέση του βράχου της Μονεμβασίας, που έδωσε άλλωστε στη «Μονοβασιά» το όνομά της, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του για πολλούς αιώνες. Το ιστορικό φορτίο χώρων όπως αυτός της Άνω Πόλης απαιτεί ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή στο κατά πόσον είναι τόσο απαραίτητος ο σχεδιασμός και η εγκατάσταση μιας τόσο μεγάλης παρέμβασης στο πολιτιστικό και φυσικό τοπίο, όσο αυτή του τελεφερίκ που σχεδιάζεται να εγκατασταθεί στα ριζά του βράχου, με χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Σημειώνεται, επίσης, ότι η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει πως σύγχρονες κατασκευές και τεχνικά έργα αυτού του είδους και μεγέθους, εκτεθειμένα στις περιβαλλοντικές συνθήκες (πχ ισχυρούς ανέμους), συχνά τίθενται εκτός λειτουργίας και το έντονο αποτύπωμά τους στα μνημεία δεν ισοσταθμίζεται με τη χρήση τους. Επιπλέον, η χωρητικότητα του τελεφερίκ (με δύο καμπίνες 15 ατόμων) και η άνοδός του στην Άνω Πόλη (όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα περιήγησης σε ΑμεΑ) δεικνύουν ότι, για άλλη μια φορά τα εμποδιζόμενα άτομα χρησιμοποιούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού ως πρόσχημα για παρεμβάσεις που αφορούν τον μαζικό τουρισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν εξετάστηκε καμία άλλη λύση ή εναλλακτική, πιο ήπια, για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ στην Κάτω Πόλη της Μονεμβασίας, όπου βρίσκονται και τα περισσότερα επισκέψιμα μνημεία.
Ο ΣΕΑ υποστηρίζει πως για τις περιπτώσεις μεγάλης έκτασης τεχνικών έργων στα μνημεία απαιτείται ευρύτερος δημόσιος διάλογος, ώστε να σταθμιστούν όλες οι απαιτήσεις. Δυστυχώς η αντιμετώπιση της προσβασιμότητας των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων της χώρας είναι συγκυριακή και σημειακή και η πολιτική του Υπουργείου στο θέμα αυτό στερείται επιτελικού σχεδιασμού και ιεράρχησης, αλλά και σχεδιασμού που θα αφορά τα ίδια τα μνημεία και τα πολιτιστικά κτίρια. Περισσότερο φαίνεται να ενδιαφέρεται το Υπουργείο για την ανάθεση μεγάλων εργολαβιών, με διαδικασίες μάλιστα που απέρριψε η ΕΕΑΔΗΣΥ.
Ο Σύλλογος προτείνει την ανάπτυξη ενός γόνιμου διαλόγου με τους Φορείς των ΑμεΑ και των εμποδιζόμενων ατόμων, από τον οποίο θα προκύψει ιεράρχηση, βάσει κριτηρίων, των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων που προκρίνονται για την εξασφάλιση πλήρους προσβασιμότητας σε αυτούς.
Στο σημείο που βρισκόμαστε, θα πρέπει να προστεθεί και κάτι ακόμη: το έργο SUB 1.2.2 Προμήθεια και Εγκατάσταση Αναβατορίου ατόμων για το Κάστρο της Μονεμβασιάς, που υλοποιείται με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ως προς το υποέργο που αφορά το τελεφερίκ και υλοποιείται από τον Δήμο Μονεμβασίας, βρίσκεται ήδη εκτός χρονοδιαγραμμάτων! Ο αρχικός διαγωνισμός προχώρησε χωρίς καν εγκεκριμένη οριστική μελέτη (αφού αυτή εισάγεται σήμερα για έγκριση) και εντέλει από την ΕΕΑΔΗΣΥ. Το Ταμείο Ανάκαμψης ολοκληρώνεται το αργότερο τον Ιούνιο 2026, ενώ ως αρχικό προγραμματισμό το υποέργο του τελεφερίκ είχε χρόνο υλοποίησης 29 μήνες (έναρξη: 28/7/2023, λήξη: 31/12/2025).
Είναι προφανές ότι η εγκατάσταση τελεφερίκ σε ένα μνημείο όπως αυτό της Μονεμβασίας, με την εποπτεία που απαιτεί, δεν μπορεί να ολοκληρωθεί σε τόσο σύντομο χρόνο. Είτε το έργο θα εκτελεστεί πρόχειρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μνημείο και την ασφάλεια όσων θα χρησιμοποιούν το αναβατόριο, είτε το έργο θα μείνει ημιτελές μέχρι τη λήξη του ΤΑΑ, με κίνδυνο η χώρα να χρειαστεί να επιστρέψει τα χρήματα! Δεν μπορούν να εκτελούνται τέτοιας κλίμακας τεχνικά έργα σε μείζονος σημασίας αρχαιολογικούς χώρους με προχειρότητα και βιασύνη. Η πραγματική λύση είναι να απενταχθεί το υποέργο του τελεφερίκ και να προχωρήσει το ΥΠΠΟ, μαζί με τους πολίτες, τους επιστήμονες και τους φορείς των ΑΜΕΑ σε διάλογο για την βέλτιστη λύση της προσβασιμότητας χωρίς την φθορά του μνημείου.
Πηγή: Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ErtNews, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια