Γλυπτό των Μάγια που απεικονίζει το πρόσωπο ενός ηλικιωμένου άνδρα βρέθηκε στη Sierra Papacal

Η τοποθέτηση του γλυπτού στην είσοδο του περιβόλου υποδηλώνει ότι ο χώρος αυτός δεν λειτουργούσε ως κατοικία.  [Credit: INAH] Ειδικοί από το...

Η τοποθέτηση του γλυπτού στην είσοδο του περιβόλου υποδηλώνει ότι ο χώρος αυτός δεν λειτουργούσε ως κατοικία. [Credit: INAH]

Ειδικοί από το Εθνικό Ινστιτούτο Ανθρωπολογίας και Ιστορίας (INAH) ανακάλυψαν στο ejido της Sierra Papacal, στο Γιουκατάν, ένα πέτρινο γλυπτό με τα χαρακτηριστικά ενός ηλικιωμένου άρχοντα που χρησίμευε ως δείκτης πρόσβασης σε έναν χώρο συνάντησης της ελίτ — μια ανακάλυψη που επαναπροσδιορίζει την κατανόηση της κοινωνικής και τελετουργικής οργάνωσης των πρώιμων κοινοτήτων των Μάγια στη βορειοδυτική περιοχή της χερσονήσου. Η ανακάλυψη αποτελεί μέρος του αρχαιολογικού προγράμματος διάσωσης που συνδέεται με τα κατασκευαστικά έργα της παράκαμψης Mérida-Progreso (Τμήμα 2), ως μέρος της υποδομής μεταφοράς εμπορευμάτων του Tren Maya.

Το έργο, ένα γλυπτό από ασβεστόλιθο ύψους περίπου 0,45 μέτρων, βρέθηκε προσκολλημένο στη βόρεια πλευρά των θεμελίων ενός κτιρίου με ωοειδή κάτοψη, μήκους 5,8 μέτρων, πλάτους 4,30 μέτρων και ύψους 0,60 μέτρων. Αυτή η πλατφόρμα, που χαρακτηρίζεται από ένα διπλό τοίχο από ασβεστολιθικά πετρώματα με μέσο πλάτος ενός μέτρου, κάποτε στήριζε μια κατασκευή με φθαρτά τοιχώματα και στέγες, από την οποία σώζεται μόνο το πέτρινο θεμέλιο.

Πιθανότατα χρησιμοποιούνταν ως δείκτης για την είσοδο ενός χώρου συνάντησης. Υπολογίζεται ότι χρονολογείται από την Προκλασική περίοδο (2500 π.Χ.-200 μ.Χ.). [Credit: INAH]

Το ανθρωπόμορφο πρόσωπο, το οποίο οι ερευνητές αναγνωρίζουν ως την αναπαράσταση ενός ηλικιωμένου άρχοντα, παρουσιάζει μια εντυπωσιακή ωμότητα και εκφραστικότητα: βαθιά κοίλα μάτια, πλατιά επίπεδη μύτη και παχιά χείλη που περιγράφονται από μια κεντρική αυλάκωση, η οποία με τη σειρά της τονίζει την προεξοχή του πηγουνιού. Η θέση του στο πλαίσιο είναι καθοριστική για την ερμηνεία της λειτουργίας του. Βρέθηκε πίσω από το βόρειο παραστάτη της εισόδου του περιβόλου, προεξέχοντας από τον φαρδύ τοίχο που υποθέτουμε ότι χρησίμευε ως εσωτερικός πάγκος.

Αυτή η αρχιτεκτονική διάταξη δεν είναι προϊόν της τύχης, αλλά σχεδιάστηκε σκόπιμα για να σηματοδοτεί την είσοδο σε μια περιορισμένη περιοχή, έναν χώρο στον οποίο, σύμφωνα με τα υλικά στοιχεία, η πρόσβαση γινόταν με τελετουργικό σεβασμό.

Η κύρια είσοδος στον περίβολο βρίσκεται στη δυτική πλευρά, μια κατεύθυνση που υποδηλώνει μια βασική ευθυγράμμιση που ευνοεί την πορεία του ηλιακού φωτός. Η είσοδος, πλάτους 0,80 μέτρων, οριοθετείται από δύο μεγάλους βράχους που λειτουργούν ως παραστάτες, σχηματίζοντας ένα άνοιγμα που οδηγούσε σε έναν μικρό εσωτερικό χώρο με διαστάσεις μόλις 3 μέτρα κατά τον άξονα βορρά-νότου και 2,5 μέτρα κατά τον άξονα ανατολής-δύσης.

Η τοποθέτηση του γλυπτού στην είσοδο του περιβόλου υποδηλώνει ότι ο χώρος αυτός δεν λειτουργούσε ως κατοικία. [Credit: Erik Reséndiz / INAH]

Η περιορισμένη επιφάνεια που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η παρουσία του περιμετρικού πάγκου-τοίχου ενισχύουν την υπόθεση ότι ο χώρος αυτός δεν προοριζόταν για οικιακές ή καθημερινές δραστηριότητες, αλλά μάλλον για συναντήσεις μιας επιλεγμένης ομάδας, πιθανώς για τη συζήτηση θεμάτων συλλογικής σημασίας ή την εκτέλεση τελετουργικών πρακτικών.

Η σωστική ανασκαφή, που εκτείνεται κατά μήκος της δεξιάς πλευράς της υπό κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής και περιλαμβάνει την έρευνα μιας ομάδας τουλάχιστον 15 κτιρίων που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των δύο χιλιομέτρων από τους προηγουμένως καταγεγραμμένους αρχαιολογικούς χώρους Papacal 1 και San Francisco 1, επέτρεψε στους αρχαιολόγους να διακρίνουν διάφορες φάσεις κατασκευής και κατοίκησης στην περιοχή.

Αυτές οι επικαλυπτόμενες φάσεις υποδηλώνουν μια σειρά λειτουργικών αλλαγών στο αρχιτεκτονικό συγκρότημα και αποκαλύπτουν μια μακροπρόθεσμη εξέλιξη που ξεκίνησε, σύμφωνα με τα κεραμικά υλικά που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, κατά την Προκλασική περίοδο (2500 π.Χ.–200 μ.Χ.), χρονικό διάστημα στο οποίο πιθανώς ανήκει και το πρόσφατα ανακαλυφθέν γλυπτό.

Γλυπτό των Μάγια που απεικονίζει έναν «ηλικιωμένο άνδρα», το οποίο ανακαλύφθηκε στο ejido της Sierra Papacal, στο Γιουκατάν. [Credit: INAH]

Οι στρωματογραφικές αναλύσεις υποδηλώνουν ότι το πρώτο τεκμηριωμένο στάδιο κατασκευής αποτελούνταν από μια μεγάλη πλατεία, μήκους 13 μέτρων και πλάτους 8 μέτρων, με άξονα προσανατολισμού νότος-βορράς. Στην επιφάνεια αυτή εντοπίστηκε ίχνος άνθρακα, πιθανώς σχετιζόμενο με την παρουσία εστίας, που υποδηλώνει ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή. Σύγχρονη με αυτή την πλατεία ήταν η ωοειδής βάση όπου τοποθετήθηκε το γλυπτό, γεγονός που υποδηλώνει έναν ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό κατά την Προκλασική περίοδο.

Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τους αρχαιολόγους Manuel Pérez Rivas, Susana Echeverría Castillo, Wendy Lorena Pérez Mezquita και David Alejandro Ferman Valor, θα προχωρήσει στη μεταφορά του ευρήματος στο εργαστήριο του προγράμματος για πλήρη συντήρηση και εξειδικευμένη ανάλυση. Η εν εξελίξει έρευνα θα εμπλουτιστεί με εθνογραφικά δεδομένα και συγκριτικές μελέτες από άλλες αρχαιολογικές έρευνες που έχουν δημοσιευτεί σχετικά με δείκτες που βρέθηκαν σε τελετουργικούς χώρους ή χώρους συγκέντρωσης.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα γίνουν παραλληλισμοί με τελετουργικά αντικείμενα από μεταγενέστερες περιόδους, όπως κεραμικά θυμιατήρια με ομοιώματα που έχουν βρεθεί σε ναούς της μετακλασικής περιόδου (900-1521 μ.Χ.), τα οποία αποτελούν απτή απόδειξη της ύπαρξης τελετουργικών χώρων ή χώρων συνάθροισης από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης του πολιτισμού των Μάγια.

Αυτό το γλυπτό μνημείο του ηλικιωμένου άρχοντα δεν είναι ένα μεμονωμένο αντικείμενο, αλλά ένα βασικό στοιχείο ενός αρχιτεκτονικού συγκροτήματος που προοριζόταν για συγκεκριμένες και υψηλού επιπέδου κοινοτικές δραστηριότητες. Η ανακάλυψή του θα συμβάλει αποφασιστικά στην υποστήριξη συγκριτικών αναλύσεων, προσφέροντας μια πιο ακριβή προσέγγιση που θα βοηθήσει στην κατανόηση της χρήσης του χώρου και της φύσης των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνταν σε αυτά τα αρχιτεκτονικά συγκροτήματα, ρίχνοντας νέο φως στις κοινωνικοπολιτικές και θρησκευτικές πρακτικές των αρχαίων Μάγια της προκλασικής περιόδου στο βορειοδυτικό Γιουκατάν.

Πηγή: Heritage Daily, LBV Magazine