Ο Τάφος-Ηρώον του Αριστοτέλη στα Αρχαία Στάγειρα

Με αφορμή το επετειακό έτος Αριστοτέλη 2016 για τα 2400 χρόνια από τη γέννησή του, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας σας προσκαλεί στη δ...

Με αφορμή το επετειακό έτος Αριστοτέλη 2016 για τα 2400 χρόνια από τη γέννησή του, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας σας προσκαλεί στη διάλεξη του Δρ. Κωνσταντίνου Σισμανίδη, Αρχαιολόγου, με θέμα: «Ο Τάφος-Ηρώον του Αριστοτέλη στα Αρχαία Στάγειρα», που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη, και ώρα 6 μ.μ. στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Καρδίτσας.

Ο Δρ Κ. Σισμανίδης αποτελεί εκλεκτό στέλεχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, καθώς υπηρέτησε στην ΙΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων με έδρα τη Θεσσαλονίκη και στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, από την οποία συνταξιοδοτήθηκε το 2012. Επί μια εικοσαετία διενήργησε ανασκαφές στα ερείπια της πόλης των αρχαίων Σταγείρων στη Χαλκιδική.

Τα αρχαία Στάγειρα ήταν η γενέτειρα του αρχαίου φιλοσόφου Αριστοτέλη, ο οποίος υπήρξε δάσκαλος και μέντορας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Φίλιππος ο Β’, πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αρχικά ισοπέδωσε την πόλη στον Ολυνθιακό πόλεμο το 349 π.Χ. και κατόπιν την ανοικοδόμησε ξανά προς τιμήν του Αριστοτέλη, τον οποίο εκτιμούσε ιδιαίτερα. Πιθανότερο είναι, πάντως, η πόλη να ανοικοδομήθηκε από τον ίδιο τον Μέγα Αλέξανδρο, όπως αναφέρεται σε άλλες πηγές.

Στα πλαίσια της διάλεξής του, ο Δρ. Κ. Σισμανίδης θα παρουσιάσει το πιο σπουδαίο εύρημα της ανασκαφής: ένα κτίσμα, το οποίο ο ίδιος επιχειρεί να ταυτίσει με τον τάφο του Αριστοτέλη και με το ηρώο, που είχε δημιουργηθεί προς τιμήν του από τους συμπολίτες του.

Σύμφωνα με τον ανασκαφέα, τα ανασκαφικά δεδομένα και κυρίως οι παλιές γραμματειακές πηγές (το χειρόγραφο αριθ. 257 της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης και μία αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη) συγκλίνουν στην άποψη ότι το αψιδωτό οικοδόμημα και ο βωμός σε μαρμαροθετημένο δάπεδο των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που αποκάλυψαν οι ανασκαφές στο μέσον περίπου της νότιας πλαγιάς του βορειότερου λόφου των Σταγείρων το 1996, δεν μπορεί παρά να ήταν ο τάφος και το ηρώο του Αριστοτέλη: ένα ταφικό ηρώο, όπου οι Σταγειρίτες μετέφεραν μέσα σε χάλκινη υδρία την τέφρα του φιλοσόφου αμέσως μετά τον θάνατό του στη Χαλκίδα και την εναπόθεσαν σε μεγάλο υπέργειο τάφο μέσα στην πόλη τους. Δίπλα σε αυτόν έστησαν ένα βωμό και ο χώρος στο εξής ονομάστηκε «Αριστοτέλειον», καθώς εκεί συνεδρίαζε η βουλή στο εξής.

Καθιερώθηκαν επίσης μεγάλες ετήσιες γιορτές και αγώνες, τα «Αριστοτέλεια», προς τιμήν του φιλοσόφου, ο οποίος τιμήθηκε ως ήρωας, σωτήρας, νομοθέτης και δεύτερος οικιστής της πόλης, εφόσον με δική του μεσολάβηση στον Φίλιππο Β επανιδρύθηκαν τα Στάγειρα.

Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα περίπλοκο σύμπλεγμα αρχιτεκτονικών λειψάνων, που χρονολογούνται από την αρχαϊκή μέχρι και τη βυζαντινή περίοδο. Η παρούσα ανακοίνωση επικεντρώνεται μόνο στο μεγάλο αψιδωτό οικοδόμημα, που περιβάλλει έναν τετράγωνο βυζαντινό πύργο, καθώς και σε ένα ορθογώνιο μαρμαροθετημένο δάπεδο δίπλα του, κατασκευές που είναι σύγχρονες μεταξύ τους και χρονολογούνται με ασφάλεια στους χρόνους περίπου του Μ. Αλεξάνδρου.

Όσον αφορά στο ιδιόμορφο αψιδωτό σε κάτοψη (ή πεταλόσχημο) οικοδόμημα, η λειτουργία του είναι προβληματική, αφού τα μόνα βέβαια δεδομένα που διαθέτουμε γι’ αυτό, είναι ότι δεν σχετίζεται με πύργο του αρχαϊκού ή άλλου τείχους και το σχήμα του είναι ασύμβατο για άλλες χρήσεις. Είναι χτισμένο από πολύ καλό, αλλά σε δεύτερη χρήση και ετερόκλητο οικοδομικό υλικό και με ιδιαίτερη, όπως φαίνεται, σπουδή. Επομένως, ο χαρακτήρας του είναι βεβαιωμένα δημόσιος.

Σε επαφή σχεδόν με την πρόσοψη του αψιδωτού αυτού κτίσματος και αμέσως στα ΒΑ του, αποκαλύφθηκε ένα επιμελημένο και τετράγωνο μαρμαροθετημένο δάπεδο, στο κέντρο του οποίου υπάρχει μία ορθογώνια επιφάνεια, όπου πιθανά υπήρχε αρχικά στημένος ένας βωμός.

Η επίσημη ανακοίνωση για το ταφικό μνημείο του Αριστοτέλη έγινε από τον Δρ. Κ. Σισμανίδη στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Συνεδρίου για τον Αριστοτέλη που διεξήχθη τον περασμένο Μάιο στην Θεσσαλονίκη υπό την αιγίδα της Unesco, η οποία κήρυξε το 2016 ως «Έτος Αριστοτέλη» με αφορμή τα 2.400 χρόνια από τη γέννηση του κορυφαίου φιλοσόφου και δασκάλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το θέμα του Τάφου-Ηρώου του Αριστοτέλη έχει προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον».

Η εκδήλωση είναι ανοιχτή στο κοινό.

Πηγή: ΕΡΤ