Οργανωμένη σε πέντε διακριτές περιόδους, διατρέχει την αρχιτεκτονική εξέλιξη των βιβλιοθηκών σύμφωνα με τα πνευματικά και πολιτισμ...
Οργανωμένη σε πέντε διακριτές περιόδους, διατρέχει την αρχιτεκτονική εξέλιξη των βιβλιοθηκών σύμφωνα με τα πνευματικά και πολιτισμικά κριτήρια του ελληνικού κόσμου, της ρωμαϊκής εποχής, του Βυζαντίου και της Δύσης κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους και την Αναγέννηση.
Από τα αρχειοφυλάκια και τα «μουσεία», όπως ονομάστηκαν στον ελληνικό κόσμο οι πρώτες βιβλιοθήκες καθώς βρίσκονταν υπό τη σκέπη των μουσών, μέχρι την οργάνωση της Βιβλιοθήκης του Βατικανού, της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης στη Βενετία, του Μαλατέστα στην Τσεζένα και του Μιχαήλ Άγγελου στη Φλωρεντία, ο ανθρώπινος πολιτισμός, παράλληλα με τα κεντρικά προτάγματα κάθε περιόδου, μερίμνησε για τους χώρους φύλαξης και διατήρησης της γνώσης.
Αυτή την εξελικτική διαδρομή παρακολουθεί η έκθεση «Η αρχιτεκτονική των βιβλιοθηκών στον δυτικό πολιτισμό. Από τη μινωική εποχή στον Μιχαήλ Άγγελο (1600 π.Χ. - 1600 μ.Χ.)», βασισμένη στην ομώνυμη έκδοση του αρχιτέκτονα και ιστορικού του βιβλίου Κωνσταντίνου Στάικου, που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου Μπενάκη (Κουμπάρη 1).
Οργανωμένη σε πέντε διακριτές περιόδους, διατρέχει την αρχιτεκτονική εξέλιξη των βιβλιοθηκών σύμφωνα με τα πνευματικά και πολιτισμικά κριτήρια του ελληνικού κόσμου, της ρωμαϊκής εποχής, του Βυζαντίου και της Δύσης κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους και την Αναγέννηση.
Περισσότερα από 200 εκθέματα, σχολιασμένα και υπομνηματισμένα, πρωτότυπα αρχιτεκτονικά σχέδια, αναπαραστάσεις μνημείων και βιβλιοθηκών, χάρτες, φωτογραφικό υλικό και αυθεντικά χαρακτικά που χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα εμπλουτίζουν την έκθεση παρουσιάζοντας μεταξύ άλλων αναπαραστάσεις του συγκροτήματος της Σχολής του Αριστοτέλη, του Λυκείου και της Ακαδημίας του Πλάτωνα, καθώς και ανασχεδιασμού της εικόνας που είχαν οι μνημειακές βιβλιοθήκες της ρωμαϊκής εποχής, όπως αυτές της Οκταβίας και των αυτοκρατόρων Τραϊανού και Αδριανού.
Οι επισκέπτες, επιπλέον, έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν σε εικόνες των μοναστηριακών βιβλιοθηκών, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στα χριστιανικά χρόνια, και τέλος να παρακολουθήσουν την εξέλιξη των αρχιτεκτονικών σχεδίων της βιβλιοθήκης κατά την ιταλική Αναγέννηση (μέσα 15ου αιώνα), παραπέμποντας στο σκεπτικό δημιουργίας και οργάνωσης μερικών από τις σημαντικότερες της περιόδου.
Από τον 5ο αιώνα π.Χ. βιβλιοθήκες όπως τις εννοούμε σήμερα άρχισαν να συνδέονται με τις πρώτες φιλοσοφικές σχολές και συγκεκριμένα αυτήν της Μιλήτου. «Ήταν ναόσχημες, στο εσωτερικό τους πρυτάνευε το άγαλμα της θεάς Αθηνάς ή του μέντορα Απόλλωνα, τα ξύλινα βιβλιοστάσιά τους ήταν κατάλληλα διαμορφωμένα ώστε να ταξινομούνται οι παπύρινοι κύλινδροι και για την ορθή λειτουργία τους απασχολούσαν βιβλιοφύλακες και άτομα επιφορτισμένα με τη σωστή ταξινόμηση των βυβλίων (εκ του βύβλος, απ' όπου προερχόταν ο πάπυρος) και την αντιγραφή των παπύρων» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Στάικος για την πρώτη μορφή των ελληνικών βιβλιοθηκών, που στην έκθεση παρουσιάζονται μέσα από γραμμικά και προοπτικά σχέδια της εικόνας που είχε η Ακαδημία του Πλάτωνα, τα οποία κατασκευάστηκαν με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Η τυπολογία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού διατηρήθηκε έως τον 4ο μ.Χ. αιώνα για να αρχίσει να αλλάζει με την καθιέρωση του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας του ρωμαϊκού κράτους στα πρώτα βυζαντινά χρόνια καθώς η επικρατούσα πλέον θεωρία της θεόπνευστης έμπνευσης απεμπόλησε ολοκληρωτικά τις βιβλιοθήκες των εθνικών. «Πολύτιμα χειρόγραφα και βιβλία φυλάσσονται πλέον στα σκευοφυλάκια μονών και εκκλησιών, περιορίζονται σε απρόσωπους θαλάμους» λέει ο Κ. Στάικος.
Η βιβλιοθήκη, ως αυτόνομος αρχιτεκτονικός χώρος, επανέρχεται την Αναγέννηση καθώς, όπως επισημαίνει ο Κ. Στάικος, «στο πλαίσιο του ουμανιστικού κινήματος, όπου οι αρχές αποδέχονται ότι η γραμματεία των εθνικών είναι έκφραση ανθρώπων του ενός και μοναδικού δημιουργού, οι αρχιτέκτονες που καλούνται να σχεδιάσουν τη νέα τυπολογία που θα ορίζει τις βιβλιοθήκες έχουν ως πρότυπο πάλι τη ναόσχημη μορφή, κάτι ανάλογο με τους ναούς του 16ου αιώνα, και με την επιβολή του βιβλίου, προϊόντος της εφεύρεσης της τυπογραφίας, παίρνουν πλέον τη μορφή που γνωρίζουμε και σήμερα».
Αψευδής μάρτυρας αυτής της εξέλιξης, η έκθεση έρχεται να συμπυκνώσει τη γνώση που κατέκτησε ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να «στεγάσει» και να διαφυλάξει τη γνώση σε χώρους και οικοδομήματα αντάξιά της.
Πηγή: Π. Κρημνιώτη, Αυγή
Δεν υπάρχουν σχόλια