Το μακρύ ταξίδι ενός «εθνικού θησαυρού» της Γαλλίας

Ο χειρόγραφος κύλινδρος του έργου «120 μέρες στα Σόδομα». Ολοκληρώνοντας ένα περιπετειώδες ταξίδι που ξεκίνησε το 1789 από τη Βαστίλλη, το π...

Ο χειρόγραφος κύλινδρος του έργου «120 μέρες στα Σόδομα».

Ολοκληρώνοντας ένα περιπετειώδες ταξίδι που ξεκίνησε το 1789 από τη Βαστίλλη, το περίφημο, μοναδικό χειρόγραφο του Μαρκησίου Ντε Σαντ «120 ημέρες στα Σόδομα» περιήλθε πλέον στην κυριότητα του γαλλικού κράτους. 

Οπως επίσημα ανακοινώθηκε, το κόστος της αγοράς ήταν 4,55 εκατομμύρια ευρώ και τα χρήματα προσφέρθηκαν από τον πρώην τραπεζίτη Εμανουέλ Μπουσάρ, ο οποίος ανταποκρίθηκε στην έκκληση της κυβέρνησης για χορηγία. Το ημιτελές μυθιστόρημα, τολμηρό στα όρια της πορνογραφίας, εμβληματικό για την ιστορία της γαλλικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας, συμβολικό για την ιδέα της ελευθεροτυπίας, είχε χαρακτηριστεί «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας το 2017, όταν εντοπίστηκε σε ιδιωτική συλλογή μετά πολλές δεκαετίες στην αφάνεια. Μετά την ανάκτησή του πρόκειται να αποδοθεί στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, ειδικώς στην Bibliotheque de l’ Arsenal, που διαθέτει μια αξιόλογη συλλογή βιβλίων του 18ου αιώνα.

Η είδηση έρχεται σε μια εποχή που σχετικά θέματα συζητούνται αρκετά –και θα έπρεπε να συζητούνται περισσότερο– στην καθ’ ημάς πολιτιστική επικαιρότητα. Το γεγονός θέτει ζητήματα περί του τι σημαίνει «εθνικός θησαυρός» και πώς τον διαχειρίζεται η πολιτεία, τι συμβαίνει με τα έργα τέχνης και πώς ελέγχεται η νομιμότητα στις αγοραπωλησίες τους, ποιος είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι χορηγοί στην υποστήριξη του πολιτισμού μιας χώρας και πώς ορίζεται η σχέση κράτους και ιδιωτών. 

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όλα είχαν ευτυχή κατάληξη. Το χειρόγραφο του μαρκησίου, ένας κύλινδρος μήκους δώδεκα μέτρων που αποτελείται από τριάντα τρία φύλλα κολλημένα μεταξύ τους σε συνέχεια, άρχισε να γράφεται μέσα στη φυλακή το 1785. Ο ίδιος πίστευε ότι είχε χαθεί ή καταστραφεί κατά την κατάληψη της Βαστίλλης. Στην πραγματικότητα, λίγο πριν από τις 14 Ιουλίου 1789 το φυγάδευσε ένας επαναστάτης και αγοράστηκε από έναν αριστοκράτη, τον Μαρκήσιο του Βιλνέβ. Επανεμφανίστηκε όταν ο Γερμανός ψυχίατρος Ιβαν Μπλοχ το απέκτησε και επέτρεψε να δημοσιευθεί για πρώτη φορά το 1904. 

Στη συνέχεια αγοράστηκε από ένα συλλέκτη, του το έκλεψε ένας εκδότης, που το πούλησε το 1982 σε άλλο συλλέκτη, και εντέλει το 2014 πέρασε στην ιδιοκτησία κάποιου επιχειρηματία, ο οποίος παρεμπιπτόντως έγινε στόχος οικονομικής έρευνας για απάτη. 

Πηγή: Μ. Βασιλειάδου, Καθημερινή