Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων. Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων. Διαβάστε εδώ...
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.
Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.
Διαβάστε εδώ το 3ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.
Το χρονολόγιο
Τα ευρήματα από το λατρευτικό κτίριο
Δωμάτιο Α1: Κάτω από τις πλάκες του δαπέδου του βόρειου δωματίου του ναού αποκαλύφθηκε μεγάλος αριθμός αντικειμένων- σχεδόν 650- κυκλαδικής, κορινθιακής, αττικής, ανατολικοιωνικής, κυπριακής, συριακής και αιγυπτιακής προέλευσης. Τα περισσότερα χρονολογούνται στην αρχαϊκή περίοδο (7ος αι.π.Χ. - 6ος αι.π.Χ.), ενώ αποκαλύφθηκαν και λίγα αγγεία της γεωμετρικής περιόδου (8ος αι.π.Χ). Ανήκουν σε συνήθης τύπους αναθημάτων που συναντώνται στα περισσότερα αρχαϊκά ιερά του Ελλαδικού χώρου και της Ανατολής (Δήλος, Πάρος, Κύθνος, Θάσος, Σάμος, Ρόδος κ.α.). Πολλά από αυτά βρέθηκαν ακέραια, στοιχείο που υποδηλώνει την προσεκτική και σκόπιμη απόθεσή τους.
 |
| Ειδώλιο δαιδαλικής τεχνοτροπίας από το ναό |
 |
| Διάφορα αναθηματικά αντικείμενα από τον αποθέτη του ναού |
 |
| Διάφορα αναθηματικά αντικείμενα από τον αποθέτη του ναού |
 |
| Διάφορα αναθηματικά αντικείμενα από τον αποθέτη του ναού |
 |
| Ευρήματα γεωμετρικής και αρχαϊκής περιόδου από τα κτίρια του ιερού. Από τα πολλά και ποικίλα ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή του κτιρίου Δ και της στοάς αξίζει να αναφερθούν δύο αποσπασματικά σωζόμενα αγγεία του 7ου αι.π.Χ. με γραπτή διακόσμηση, ένα πινάκιο και ένα λουτήριο. Το πινάκιο απεικονίζει μία γυναικεία μορφή στραμμένη στο πλάι, τα χαρακτηριστικά της οποίας είναι παρόμοια με αυτά του δαιδαλικού ειδωλίου που βρέθηκε στην απόθεση του ναού. Από το λουτήριο σώζεται μόνο μέρος του σώματος του, στο οποίο απεικονίζεται παράσταση έφιππων και πεζών πολεμιστών, των οποίων αναγράφονται τα ονόματα ΜΕΝΕΛ και ΣΘΕΛ. Και τα δύο αγγεία προέρχονται από παριανό εργαστήριο και αποτελούν μοναδικά παραδείγματα. |
Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την πρωιμότερη χρονολόγηση των αντικειμένων από αυτή της κατασκευής του δωματίου στο οποίο βρέθηκαν υπαγορεύουν την ερμηνεία τους ως πρωιμότερων προσφορών στο ιερό, οι οποίες κατά την ανέγερση του νέου λατρευτικού χώρου τοποθετήθηκαν μέσα σε αυτόν, ώστε να προστατευθούν και να μην καταστραφούν. Αυτή η πρακτική συναντάται και σε άλλα αρχαϊκά ιερά, αλλά η ιδιαιτερότητα στην περίπτωση του Δεσποτικού είναι ότι τα αναθήματα προστατεύθηκαν κάτω από το δάπεδο του ναού και όχι σε αποθέτες.
Τα περισσότερα από αυτά εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου.
Ευρήματα από τον ναό
Δωμάτιο Α2: Στο εσωτερικό του νότιου δωματίου του ναού βρέθηκαν τρεις μεγάλες μαρμάρινες βάσεις, δύο τετράγωνες και μία ορθογώνια. Η μία από αυτές- που συγκολλήθηκε εκ τεσσάρων θραυσμάτων- ήταν πιθανότατα η βάση του λα-τρευτικού αγάλματος του ιερού. Χρονολογείται γύρω στο 500-490 π.Χ., καθώς τυπολογικά είναι παρόμοια με τη βάση του λατρευτικού αγάλμα- τος της Άρτεμης από το παριανό Δήλιο. Κατά το γκρέμισμα της παλιάς μάντρας το 2002 βρέθηκαν εντοιχισμένα σε αυτή δύο θραύσματα από τον κορμό αγάλματος ενδεδυμένης μορφής κολοσσικού μεγέθους. Συνανήκον με τα θραύσματα πρέπει να είναι τμήμα του αριστερού κάτω άκρου ποδιού με τμήμα της πλίνθου που βρέθηκε σε μικρή απόσταση από το ναό και στο οποίο διακρίνεται το κάτυμμα (σανδάλι) με δύο οπές, μία σε κάθε πλευρά, για την ένθεση χάλκινων ιμάντων. Με βάση το μέγεθος του και τα στυλιστικά χαρακτηριστικά του πιθανολογείται πως πρόκειται για λατρευτικό άγαλμα. Δεν είναι σαφές εάν ανήκει σε γυναικεία θεότητα ή εάν αναπαριστά το θεό Απόλλωνα, ο οποίος πολλές φορές απεικονίζεται με μακρύ ένδυμα.
 |
| Εύρημα γεωμετρικής και αρχαϊκής περιόδου από τα κτίρια του ιερού |
 |
| Διάφορα ευρήματα γεωμετρικής και αρχαϊκής περιόδου από τα κτίρια του ιερού |
 |
| Διάφορα ευρήματα γεωμετρικής και αρχαϊκής περιόδου από τα κτίρια του ιερού |
Προστώο : Στο εσωτερικό του προστώου του ναού, κάτω από τη θεμελίωση του ανατολικού τοίχου του, αποκαλύφθηκαν κορινθιακά αγγεία, τα οποία είχαν τοποθετηθεί εκεί για την καλή θεμελίωση του κτιρίου- ένα είδος «απόθεσης θεμελίωσης»- καθώς και τμήμα αρχαϊκού μαρμάρινου περιρραντηρίου που φέρει στο χείλος την επιγραφή «ΜΑΡΔΙΣ ΑΝΕΘΗΚΕΝ». Το όνομα Μάρδις είναι ανατολικής προέλευσης, παρόμοιο με άλλα ανδρικά ονόματα ανατολικής προελεύσεως, όπως το όνομα Μαρδόνιος του γνωστού Πέρση στρατηγού.
Αναθήματα στο ιερό του Απόλλωνα
Αδιάψευστα τεκμήρια της ιστορίας του ιερού στο Δεσποτικό είναι τα ποικίλα και πολυάριθμα ευρήματα που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Αυτά ρίχνουν φως στην ιστορία ενός τόσο σημαντικού κυκλαδικού κέντρου λατρείας, η ύπαρξη του οποίου παρέμενε μέχρι πρότινος άγνωστη. Η χρονολόγησή τους, το είδος τους και η προέλευσή τους μαρτυρούν τη μακροχρόνια χρήση της θέσης, από τη γεωμετρική έως τη μεταβυζαντινή περίοδο, προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τις λατρευτικές πρακτικές και την καθημερινή ζωή στο ιερό, υπογραμμίζουν τη κεντρική θέση του ιερού στο λατρευτικό και πολιτικοοικονομικό δίκτυο των Κυκλάδων, καθώς και τη διαφορετική προέλευση των αναθετών. Μαρμάρινα αγάλματα, αγγεία, ειδώλια, κοσμήματα, σφραγιδόλιθοι, όπλα, εργαλεία, είναι όλα δηλωτικά της αίγλης, της εμβέλειας και της υψηλής επισκεψιμότητας ενός υπερτοπικού ιερού, ιδρυτής και διαχειριστής του οποίου ήταν η πόλη της Πάρου.
 |
| Πίθος με παράσταση χορού |
 |
| Αττική κεραμεική από το ιερό (6ος-5ος αι.π.Χ.) |
 |
| Μαρμάρινα γλυπτά: Τα πιο λαμπρά αναθήματα του ιερού |
 |
| Μαρμάρινα γλυπτά: Τα πιο λαμπρά αναθήματα του ιερού |
 |
| Μαρμάρινα γλυπτά: Τα πιο λαμπρά αναθήματα του ιερού |
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μαρμάρινα αγάλματα που βρέθηκαν στο ιερό, τα πιο λαμπρά αναθήματα στο θεό Απόλλωνα. Έχουν βρεθεί περισσότερα από 70 τμήματα αρχαϊκών γλυπτών (πόδια, μηροί, κνήμες, αστράγαλοι, κάτω άκρα με πλίνθο, βραχίονες, ωμοπλάτες και χέρια αρχαϊκών κούρων), οκτώ κεφάλια κούρων, μία κεφαλή κόρης, θραύσματα αυστηρό ρυθμικού αγάλματος αθλητή και θραύσματα κολοσικού αγάλματος, πιθανότατα του λατρευτικού. Επίσης, έχουν έρθει στο φως πολλές μαρμάρινες βάσεις αγαλμάτων και αναθηματικών κιόνων. Εκτός από τα παραπάνω έχουν βρεθεί πτερό μαρμάρινης αρχαϊκής σφίγγας, μαρμάρινα αναθηματικά κιονόκρανα αρχαϊκών και κλασικών χρόνων και μαρμάρινο ενεπίγραφο ανάγλυφο του 7ουαι.π.Χ. Στο Μουσείο της Πάρου εκτίθενται άνω κορμός αρχαϊκού κούρου και άνω κορμός αρχαϊκής κόρης του β΄μισούτου6ου αι.π.Χ.(αρ.742και 791αντίστοιχα),καθώς και τμήμα αγάλματος Νίκης του α΄μισού του 5ου αι.π.Χ.(αρ.183),τα οποία βρέθηκαν στην Αντίπαρο. Είναι πολύ πιθανό πως προέρχονται και αυτά από το ιερό του Δεσποτικού, αφού στην Αντίπαρο δεν έχει εντοπιστεί κάποιος χώρος λατρείας. Τέλος, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης βρίσκεται ένα κεφάλι ημίεργου κούρου μικρότερου του φυσικού μεγέθους (αρ.725) που αναφέρεται ως τυχαίο εύρημα από το Δεσποτικό.
Η επαναχρησιμοποίηση των μαρμάρινων γλυπτών: Σε κανένα άλλο κυκλαδικό ιερό, πλην της Δήλου, δεν έχουν βρεθεί τόσο πολλά γλυπτά. Όλα είναι σμιλεμένα από το κατάλευκο παριανό μάρμαρο -τον περίφημο λυχνίτη- και τα περισσότερα αποτελούν εξαιρετικά δείγματα της παριανής σχολής γλυπτικής που άνθισε στο β΄μισό του 6ου αι.π.Χ. Ο αριθμός και η ποιότητα τους αποτελούν αδιάσειστη απόδειξη της αίγλης, της λαμπρότητας και του πλούτου του ιερού του Απόλλωνα. Ωστόσο πολλά από αυτά καταστράφηκαν πολύ σύντομα μετά την ανάθεσή τους στο ιερό και θραύσματα τους βρέθηκαν εντοιχισμένα σε βοηθητικά κτίρια του ιερού.
 |
| Επαναχρησιμοποιημένα γλυπτά σε κτίρια της κλασικής περιόδου και της ύστερης αρχαιότητας. |
 |
| Επαναχρησιμοποιημένα γλυπτά σε κτίρια της κλασικής περιόδου και της ύστερης αρχαιότητας. |
 |
| Επαναχρησιμοποιημένα γλυπτά σε κτίρια της κλασικής περιόδου και της ύστερης αρχαιότητας. |
 |
| Επαναχρησιμοποιημένα γλυπτά σε κτίρια της κλασικής περιόδου και της ύστερης αρχαιότητας. |
 |
| Επαναχρησιμοποιημένα γλυπτά σε κτίρια της κλασικής περιόδου και της ύστερης αρχαιότητας. |
 |
| Επαναχρησιμοποιημένα γλυπτά σε κτίρια της κλασικής περιόδου και της ύστερης αρχαιότητας. |
Η σύντομη διάρκεια ζωής τους αλλά και η «ανακύκλωσή» τους μέσω της επαναχρησιμοποίησης τους ως οικοδομικού υλικού πρέπει να συνδεθεί με κάποια καταστροφή που υπέστη το ιερό, στα τέλη του 6ου αι.π.Χ./ αρχές 5ου αι.π.Χ. Έτσι, με βάση τα αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία πιθανολογείται ότι όταν ο Μιλτιάδης πολιόρκησε την Πάρο το 490/489 π.Χ. -με αφορμή το γεγονός ότι οι Πάριοι πήραν το μέρος των Περσών κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων, αλλά με βαθύτερη αιτία τον πλούτο της Πάρου και την εδραίωση της Αθηναϊκής κυριαρχίας στο Αιγαίο- επιτέθηκε και στο παριανό ιερό στο Δεσποτικό προκαλώντας καταστροφές.
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.
Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.
Διαβάστε εδώ το 3ο Μέρος του Αφιερώματος από την ΕφΑ Κυκλάδων.
Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων
Δεν υπάρχουν σχόλια