Μυστικά μηνύματα του Φαραώ Ραμσή Β' ανακαλύφθηκαν στον οβελίσκο στην πλατεία Κονκτόρτ του Παρισιού

Ο οβελίσκος της πλατείας Κονκόρτ στο Παρίσι. [Credit: Márkó Laci / Wikimedia Commons] Ο Γάλλος αιγυπτιολόγος Jean-Guillaume Olette-Pelletier...

Στρατονίκεια: εντυπωσιακή ανακάλυψη σαρκοφάγου 2.000 ετών

Ο Κομμός ως λιμάνι της Εποχής του Σιδήρου στην επικράτεια της Γόρτυνας

Ο οβελίσκος της πλατείας Κονκόρτ στο Παρίσι. [Credit: Márkó Laci / Wikimedia Commons]

Ο Γάλλος αιγυπτιολόγος Jean-Guillaume Olette-Pelletier, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris-Sorbonne και στο Καθολικό Ινστιτούτο του Παρισιού, ανακάλυψε μια σειρά από κρυφές επιγραφές στον οβελίσκο της Πλατείας Κονκόρτ. Τα κείμενα αυτά, τα οποία δεν είχαν προηγουμένως γίνει αντιληπτά, αποκαλύπτουν νέες πληροφορίες σχετικά με τη βασιλεία του Ραμσή Β', του φαραώ που ανέγειρε το μνημείο αυτό στην είσοδο του ναού του Λούξορ τον 13ο αιώνα π.Χ..

Ο Olette-Pelletier έγινε ο πρώτος αιγυπτιολόγος μετά τον Champollion που ανέβηκε στην κορυφή του οβελίσκου, κατόρθωμα που του επέτρεψε να αποκρυπτογραφήσει κρυπτογραφημένα μηνύματα μέσα στα ιερογλυφικά του. Το μνημείο, δώρο του αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή στη Γαλλία το 1828 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου Φιλίππου, διατηρούσε τα μυστικά του για σχεδόν δύο αιώνες.

Η ιστορία πίσω από αυτή την ανακάλυψη μοιάζει με περιπετειώδες μυθιστόρημα. Το 2020, κατά τη διάρκεια του πανδημικού αποκλεισμού, ο Olette-Pelletier, ειδικός στην κρυπτογραφία των ιερογλυφικών, χρησιμοποίησε τους καθημερινούς του περιπάτους για να μελετήσει το μοναδικό αιγυπτιακό κειμήλιο σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου: τον οβελίσκο του Λούξορ, που βρίσκεται στην καρδιά του Παρισιού.

Λεπτομέρεια του οβελίσκου του Λούξορ στην πλατεία Κονκόρτ στο Παρίσι.
[Credit: Mariordo Mario Roberto Duran Ortiz / Wikimedia Commons]

«Ζούσα τότε στην 8η συνοικία, οπότε πήγαινα με τα πόδια στον οβελίσκο και διάβαζα τα ιερογλυφικά για να χαλαρώσω», θυμάται ο επιγραφολόγος. «Κάποια στιγμή παρατήρησα κάτι ασυνήθιστο: η κατεύθυνση των ιερογλυφικών έδειχνε προς την είσοδο της στοάς του ναού του Λούξορ. Αλλά αυτό ήταν μόνο η αρχή».

Ο Olette-Pelletier έψαξε στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία και διαπίστωσε ότι κανείς δεν είχε τεκμηριώσει προηγουμένως αυτές τις διαφορές. Οπλισμένος με τα εργαλεία εργασίας του, συμπεριλαμβανομένου ενός ζεύγους κιάλια, επέστρεψε στον οβελίσκο και επιβεβαίωσε την υποψία του: το μνημείο περιείχε πολλαπλή ιερογλυφική κρυπτογραφία, δηλαδή κρυμμένα μηνύματα μέσα στα ίδια τα ιερογλυφικά.

Μόνο έξι αιγυπτιολόγοι στον κόσμο είναι σε θέση να διαβάσουν αυτά τα κρυπτο-ιερογλυφικά, μια μορφή μυστικής γραφής που ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του 1950 από τον Canon Étienne Drioton. «Ενώ ορισμένοι Αιγύπτιοι μπορούσαν να διαβάσουν τα ιερογλυφικά, μόνο μια ελίτ κατανοούσε τα κρυφά μηνύματα, που θεωρούνταν η γλώσσα των θεών», εξηγεί ο Olette-Pelletier.

Ο αιγυπτιολόγος στο ικρίωμα της DRAC το 2021.
[Credit: J-G. Olette-Pelletier]

Το 2022, ο ερευνητής δημοσίευσε ένα άρθρο στο Bulletin de l'Institut français d'archéologie orientale (BIFAO) σχετικά με ένα «κρυπτογραφημένο κείμενο» στο θρόνο του βασιλιά-παιδιού Τουταγχαμών, το οποίο αποδεικνύει ότι ορισμένα μηνύματα διαβάζονται σε τρεις διαστάσεις. «Όταν ο νεαρός βασιλιάς κάθισε στο θρόνο, το σώμα του συμπλήρωσε μια κρυφή φράση: τα χέρια και τα πόδια του έγιναν ιερογλυφικά», αναφέρει αναλυτικά.

Για να επιβεβαιώσει τη θεωρία του σχετικά με τον οβελίσκο, ο Olette-Pelletier έπρεπε να μελετήσει τις επιγραφές στην κορυφή του, ύψους 30 μέτρων. Η ευκαιρία ήρθε το 2021, όταν η Περιφερειακή Διεύθυνση Πολιτιστικών Υποθέσεων (DRAC) εγκατέστησε σκαλωσιές για την αποκατάσταση του μνημείου ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024. Αφού πήρε την άδεια, ο αιγυπτιολόγος ανέβηκε επάνω και πέρασε μέρες συλλέγοντας δεδομένα.

Τα ευρήματά του ρίχνουν φως στα πρώτα χρόνια του Ραμσή Β', ενός φαραώ που προσπάθησε να νομιμοποιήσει τη βασιλεία του. Γεννημένος πριν ο πατέρας του, Σέτι Α' ανέβει στο θρόνο, ο Ραμσής δεν μπορούσε να διεκδικήσει άμεση θεϊκή καταγωγή. Στο δεύτερο έτος της θητείας του ως φαραώ, άλλαξε το όνομά του από Usermaatra («ο ισχυρός και δίκαιος του Ρα») σε Setepenra («ο εκλεκτός του Ρα»), συνδέοντας έτσι τον εαυτό του με τον θεό του ήλιου.

Μια πιθανή οπτική γωνία της δυτικής όψης του οβελίσκου, που τώρα βλέπει προς τον Σηκουάνα. [Credit: J-G. Olette-Pelletier]

«Αυτή η τροποποίηση είναι χαραγμένη στον οβελίσκο, γεγονός που μας επιτρέπει να χρονολογήσουμε τη λάξευσή του σε δύο φάσεις: μία πριν από το έτος 2 της βασιλείας του και μία μετά», εξηγεί ο Olette-Pelletier.

Ο ερευνητής εντόπισε επτά επίπεδα κρυπτογραφίας στον οβελίσκο. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά εμφανίζεται στην επάνω όψη, η οποία αρχικά ήταν προσανατολισμένη προς τον Νείλο. «Ήταν ορατό μόνο από γωνία 45 μοιρών, πιθανώς για τους ευγενείς που έφταναν με πλοίο κατά τη διάρκεια της γιορτής του Οπέτ», εξηγεί. Σε αυτή την όψη, ο Ραμσής εμφανίζεται με το ψχεντ, το αρχαίο αιγυπτιακό στέμμα που συμβολίζει την ένωση της Άνω και της Κάτω Αιγύπτου - ένα σαφές μήνυμα της απόλυτης εξουσίας του.

Επιπλέον, συνδυάζοντας ιερογλυφικά από διαφορετικά πρόσωπα, σχηματίζονται τελετουργικές φράσεις. Για παράδειγμα, στην ανατολική όψη (προς την έρημο στο Λούξορ, τώρα προς το βορρά στο Παρίσι), κέρατα ταύρου κρυμμένα στο στέμμα του Ραμσή σχηματίζουν τη λέξη ka («ζωτική δύναμη»). Μαζί με άλλα σύμβολα, η μυστική επιγραφή γράφει: «Ειδοποιήστε τη δύναμη ka του Άμμωνα», μια υπενθύμιση της ανάγκης για προσφορές για την ειρήνευση των θεών.

«Τα ευρήματα αυτά μας υπενθυμίζουν ότι, για τους Αιγυπτίους, κείμενο και εικόνα ήταν ένα και το αυτό», καταλήγει ο Olette-Pelletier, του οποίου οι ανακαλύψεις θα δημοσιευθούν σύντομα στο περιοδικό ENIM.

Πηγή: LBV Magazine