Εκτεταμένος ρωμαϊκός οικισμός βρέθηκε εκτός των συνόρων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Ένα μαχαίρι μήκους σχεδόν 20 εκατοστών με ένθετες ορειχάλκινες λωρίδες ήταν θαμμένο κάτω από το δάπεδο ενός μικρού κτίσματος. [Credit: LWL/A...

Η αρχαιολογία της γνώσης του Πέτρου Θέμελη

Μουσείο Μπενάκη: Τα εγκαίνια παρουσία του Ελευθέριου Βενιζέλου

Ένα μαχαίρι μήκους σχεδόν 20 εκατοστών με ένθετες ορειχάλκινες λωρίδες ήταν θαμμένο κάτω από το δάπεδο ενός μικρού κτίσματος. [Credit: LWL/A. Madziala]

Το Delbrück-Bentfeld, μια τοποθεσία στην περιφέρεια της πόλης Paderborn (βορειοδυτική Γερμανία), αποτέλεσε τον τόπο μιας σημαντικής αρχαιολογικής ανασκαφής υπό την επίβλεψη της Περιφερειακής Ένωσης Βεστφαλίας-Λίππης (LWL), αποκαλύπτοντας νέα στοιχεία για έναν εκτεταμένο οικισμό της ρωμαϊκής εποχής πέρα από τα όρια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Ο οικισμός βρίσκεται κατά μήκος του ποταμού Lippe, κοντά στην τοποθεσία του ρωμαϊκού στρατοπέδου λεγεωναρίων στο Anreppen. Χτισμένο στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ. κατά τη διάρκεια της επέκτασης της Ρώμης στη Γερμανία, το στρατόπεδο του Anreppen ήταν κατειλημμένο μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα.

Οι τρέχουσες ανασκαφές υπό την ηγεσία της Περιφερειακής Ένωσης Βεστφαλίας-Λίππης (LWL) έχουν αποκαλύψει αρκετές αγροικίες στην περιοχή Germania Magna, μια περιοχή που οι Ρωμαίοι εγκατέλειψαν ως επί το πλείστον μετά τη Μάχη του Τευτοβούργιου Δρυμού το 9 μ.Χ..

Σε απόσταση περίπου 144 χιλιομέτρων από το Limes Germanicus (το ρωμαϊκό σύνορο των συνοριακών οχυρώσεων), οι αρχαιολόγοι έχουν εντοπίσει τρεις ξεχωριστές αγροικίες, που υποδηλώνουν έναν πολύ μεγαλύτερο και πολύπλοκο οικισμό.

Ο Dr. Sven Spiong, από το LWL-Archäologie στο Bielefeld, εξηγεί ότι η λεκάνη του ποταμού Lippe περιέχει πολλαπλά ίχνη οικισμών από τους πρώτους αιώνες μετά Χριστόν. Η δυνατότητα ανασκαφών σε μια μεγάλη περιοχή επέτρεψε στους αρχαιολόγους να μελετήσουν λεπτομερέστερα την κατανομή και τα χαρακτηριστικά αυτών των αγροτικών κοινοτήτων.

Η εργαζόμενη στην ανασκαφή και φοιτήτρια Lea Rokus παρουσιάζει με υπερηφάνεια ένα όμορφα διακοσμημένο, σχεδόν δύο χιλιάδων ετών, θραύσμα κεραμικής. [Credit: S. Spiong / LWL]

Μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις ήταν η ακριβής χρονολόγηση ενός από τα αγροκτήματα που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα του χώρου. Νομίσματα και κεραμικά θραύσματα δείχνουν ότι κατοικήθηκε μεταξύ του 2ου και του 3ου αιώνα μ.Χ. Επιπλέον, εντοπίστηκαν οι κύριες κτιριακές δομές, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου κεντρικού κτιρίου που χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία, του οποίου τα αποτυπώματα στο έδαφος επιτρέπουν την ανακατασκευή της αρχικής του διάταξης. Στα βόρεια και νότια του αγροκτήματος, βρέθηκαν μικρά ημιυπόγεια παραρτήματα, που πιθανώς χρησιμοποιούνταν για δραστηριότητες όπως η υφαντουργία.

Η ανατολικότερη αγροικία αποτελείται από ένα οικιστικό κτίριο στο κέντρο μιας μεγάλης αυλής - που αποδεικνύεται από πολυάριθμες οπές στύλων, οι οποίες είναι ακόμη ορατές στο έδαφος ως σκουρόχρωμο και αποχρωματισμένο χώμα.

Μια αγροτική αυλή και ένα οικιστικό κτίριο που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά ερευνάται επί του παρόντος, όπου οι αρχαιολόγοι έχουν βρει έναν κλίβανο με ίχνη μη σιδηρούχων μετάλλων - γεγονός που υποδηλώνει ότι, εκτός από την παραγωγή υφασμάτων, η κοινότητα ασχολούνταν με τη μεταλλουργία, ιδίως με τη χύτευση χαλκού για την παραγωγή διακοσμητικών αντικειμένων. Η παρουσία θραυσμάτων τοιχωμάτων κλιβάνου που υαλοποιήθηκαν από τη θερμότητα και υπολειμμάτων μετάλλων δεν αφήνει καμία αμφιβολία για αυτή τη βιοτεχνική δραστηριότητα.

Η πρόσβαση σε πόσιμο νερό αποτελούσε θεμελιώδη ανάγκη για τους κατοίκους του οικισμού. Για να καλύψουν αυτή την ανάγκη, έσκαψαν ένα ρηχό πηγάδι, που τους επέτρεπε να φτάσουν στον υδροφόρο ορίζοντα. Σημάδια στο έδαφος δείχνουν ότι τα τοιχώματά του ήταν επενδεδυμένα με ξύλο, γεγονός που διευκόλυνε τη διατήρηση και τη χρήση του.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, τα νομίσματα και τα κεραμικά που θα βρεθούν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών θα αποτελέσουν μια σταθερή βάση για τη χρονολόγηση. Οι αρχαιολόγοι έχουν επίσης βρει αρκετά νομίσματα σε διάφορες περιοχές της ανασκαφής, τα οποία θα βοηθήσουν στην ακριβή χρονολόγηση των οικισμών μόλις αποκατασταθούν και αναλυθούν μαζί με τα ανακτηθέντα κεραμικά. Σύμφωνα με τον Spiong, αυτό θα βοηθήσει να απαντηθεί ένα από τα κύρια ερωτήματα της έρευνας: αν τα διαφορετικά αγροκτήματα συνυπήρχαν ταυτόχρονα ή αν, αντίθετα, αποτελούσαν μέρος ενός ενιαίου κτήματος που μεταφέρθηκε τουλάχιστον δύο φορές λόγω της φυσικής φθοράς των ξύλινων κατασκευών του.

«Αυτό μπορεί να αποσαφηνίσει το ερώτημά μας σχετικά με το αν οι αγροικίες υπήρχαν ταυτόχρονα ή αν ενδεχομένως επρόκειτο για μια ενιαία αγροικία της οποίας η θέση μετατοπίστηκε δύο φορές μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Οι ξύλινες μέθοδοι κατασκευής που χρησιμοποιούσαν οι άποικοι αυτής της περιόδου καθιστούσαν συχνά αναγκαία την εγκατάλειψη ενός ετοιμόρροπου κτιρίου και την ανέγερση ενός νέου σε άμεση γειτνίαση», δήλωσε ο Dr. Sven Spiong του Αρχαιολογικού Κέντρου LWL στο Bielefeld.

Αυτός ο μικρός λίθος με τον θεό Ερμή ήταν αρχικά προσαρτημένος σε δαχτυλίδι. [Credit: LWL/A. Madziala]

Μια κατασκευή που μοιάζει με κελάρι και βρέθηκε εκεί όπου είχαν καταγραφεί δύο άλλες αγροικίες, αποκάλυψε έναν λεπτοδουλεμένο πολύτιμο λίθο, χαραγμένο με την εικόνα του θεού Ερμή. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι ο πολύτιμος αυτός λίθος αποτελούσε μέρος δακτυλιδιού και ότι, δεδομένης της ρωμαϊκής του προέλευσης, χρησιμεύει ως περαιτέρω απόδειξη της συνέχισης του εμπορίου μεταξύ των ντόπιων κατοίκων και των περιοχών υπό αυτοκρατορική κυριαρχία, ακόμη και μετά την αποχώρηση των λεγεώνων.

Ένα άλλο σημαντικό εύρημα είναι ένα εντελώς άθικτο μαχαίρι με διακοσμητικές ορειχάλκινες λωρίδες, το οποίο οι αρχαιολόγοι υποθέτουν ότι μπορεί να είχε εναποτεθεί σκόπιμα με τη λεπίδα στραμμένη προς τα πάνω για να αποτρέψει το κακό και να εξυπηρετήσει λατρευτικό σκοπό, όπως μια συμβολική θυσία για την προστασία του κτιρίου, ή αν το αντικείμενο ήταν σκόπιμα κρυμμένο. Έχει διαπιστωθεί ότι το μαχαίρι είναι ρωμαϊκής προέλευσης, ενισχύοντας την ιδέα της συνέχισης των πολιτιστικών και εμπορικών επαφών μεταξύ των γερμανικών πληθυσμών και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η μελέτη του τρίτου αγροκτήματος, που βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της περιοχής ανασκαφής, έχει περιοριστεί από τα σχέδια αστικοποίησης. Παρ' όλα αυτά, τα επιφανειακά ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο οικισμός εκτεινόταν πολύ πέρα από τα σημερινά όρια του χώρου ανασκαφής, αποτελώντας μέρος ενός πολύπλοκου δικτύου χωριών κατά μήκος του ποταμού Lippe. Ακόμη και μετά την εγκατάλειψη του στρατοπέδου των Ρωμαίων στο Anreppen, το δίκτυο αλληλεπιδράσεων που είχαν δημιουργήσει με τους τοπικούς πληθυσμούς διατηρήθηκε για τουλάχιστον δύο ακόμη αιώνες, αφήνοντας ανεξίτηλο το σημάδι του στην ιστορία της περιοχής.

Πηγή: Heritage Daily, LBV Magazine