Ένα λιμάνι της Ύστερης Αρχαιότητας ανακαλύφθηκε στο βόρειο άκρο του νησιού της Κορσικής

Άποψη της ανασκαφής του νεοανακαλυφθέντος λιμανιού στην Κορσική. [Credit: Brice Chevaux / Inrap] Στο πλαίσιο ενός έργου κατασκευής μονοκατοι...

Άποψη της ανασκαφής του νεοανακαλυφθέντος λιμανιού στην Κορσική.
[Credit: Brice Chevaux / Inrap]

Στο πλαίσιο ενός έργου κατασκευής μονοκατοικίας στη μαρίνα της Meria, στη χερσόνησο Cap Corse (βορειότερο άκρο της Κορσικής), μια ομάδα αρχαιολόγων της Inrap πραγματοποίησε ανασκαφή τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2025 σε μια έκταση 300 τ.μ. Αυτή ήταν η πρώτη προληπτική αρχαιολογική παρέμβαση που πραγματοποιήθηκε σε αυτή τη χερσόνησο, που βρίσκεται στη νότια όχθη του Ruisseau de Meria, μόλις 70 μέτρα από την ακτή.

Η περιοχή της ανασκαφής, που βρίσκεται στους πρόποδες της βόρειας πλαγιάς ενός μικρού βραχώδους ακρωτηρίου με θέα τον κόλπο της Meria, αποκάλυψε ένα σχιστολιθικό υπόστρωμα που αναδύεται στο ανώτερο τμήμα του εδάφους και κατεβαίνει απότομα προς το υδατόρευμα, δημιουργώντας μια ορατή απότομη τομή ακριβώς κάτω από την ανασκαφική περιοχή.

Αυτό που τράβηξε αμέσως την προσοχή των ερευνητών ήταν η παρουσία μεγάλων όγκων σχιστόλιθου, μερικοί με μήκος πάνω από 1,50 μέτρα, τοποθετημένων με έναν φαινομενικά χαοτικό αλλά σαφώς σκόπιμο τρόπο: για να σχηματίσουν ένα τοπικό πέτρινο ανάχωμα.

Μερικοί από τους σχιστολιθικούς μονόλιθους που ανακαλύφθηκαν.
[Credit: Brice Chevaux / Inrap]

Αυτοί οι μονόλιθοι, χωρίς κονίαμα, φαίνεται ότι τοποθετήθηκαν ως βάση ενός συστήματος αναβαθμίδων που καλύφθηκε αργότερα από ένα λεπτό στρώμα υδρομορφικού ιζήματος, το οποίο πιθανότατα συνδέεται με την υπερχείλιση του ρέματος.

Πάνω σε αυτό το πρώτο στρώμα, οι αρχαιολόγοι βρήκαν εναλλασσόμενα επίπεδα λίθων -κυρίως σπασμένου σχιστόλιθου- και ιλυωδών ιζημάτων που σχημάτιζαν μια επίπεδη λιθόστρωτη επιφάνεια πλάτους 4 έως 6 μέτρων και μήκους τουλάχιστον 13 μέτρων.

Η κατασκευή αυτή, που φτάνει τα 80 εκατοστά σε πάχος, στηρίζεται απευθείας στο βραχώδες υπόστρωμα και φαίνεται ότι σχεδιάστηκε για να ανακτήσει γη από την κοίτη του ποταμού. Στο βόρειο άκρο της, μεγαλύτεροι όγκοι λειτουργούσαν ως υποστυλώματα, ενισχύοντας τη σταθερότητα ολόκληρης της κατασκευής.

Άποψη των πασσαλότρυπων που έχουν βρεθεί στο υπόστρωμα.
 [Credit: Maxime Hermsdorff, Inrap]

Εντοπίστηκαν περίπου δέκα πασσαλότρυπες - τα ίχνη που άφησαν οι ξύλινες κατασκευές που έχουν πλέον εξαφανιστεί - τόσο στην κορυφή της λιθόστρωτης επιφάνειας όσο και στο ίδιο το βραχώδες υπόστρωμα. Αυτές οι κοιλότητες, που ποικίλλουν σε διάμετρο και βάθος, υποδηλώνουν την ύπαρξη μιας ξύλινης υπερκατασκευής αγκυρωμένης στην πλατφόρμα.

Αν και η περιορισμένη έκταση της ανασκαφής εμποδίζει τον ακριβή προσδιορισμό της αρχικής του διάταξης, οι αρχαιολόγοι υποθέτουν ότι μπορεί να αποτελούσε μέρος μιας υπερυψωμένης αποβάθρας που θα διευκόλυνε την πρόσδεση και τη φόρτωση των σκαφών.

Παρά την υποτυπώδη εμφάνισή της, η κατασκευή δείχνει μια περίτεχνη τεχνική: η μεταφορά και η τοποθέτηση των σχιστολιθικών όγκων σε υγρό περιβάλλον θα απαιτούσε σημαντική υλικοτεχνική προσπάθεια καθώς και εξειδικευμένες γνώσεις. Η στρατηγική του θέση, σε συνδυασμό με τα στοιχεία της ξύλινης κατασκευής, υποδεικνύει ότι επρόκειτο για σημείο ελλιμενισμού, ίσως για προβλήτα ή χώρο εκφόρτωσης που συνδεόταν με θαλάσσιες δραστηριότητες.

Όστρακο αφρικανικής κεραμικής με την παράσταση του Τιτάνα Ωκεανού.
[Credit: Morgane Benavent, Inrap]

Κεραμικά, μέταλλα και περιβαλλοντικές ενδείξεις

Η περιοχή έχει αποδώσει περισσότερα από χίλια κεραμικά θραύσματα, η μελέτη των οποίων θα μπορούσε να ρίξει φως στην Ύστερη Αρχαιότητα, μια ελάχιστα τεκμηριωμένη περίοδο στην αρχαιολογία της Κορσικής. Επιπλέον, ανακτήθηκαν περίπου εκατό μεταλλικά αντικείμενα, μεταξύ των οποίων αξιόλογα χάλκινα καρφιά. Η αντοχή τους στην οξείδωση σε αλατούχο περιβάλλον υποστηρίζει τη θεωρία ότι αποτελούσαν μέρος της ξύλινης δομής. Βρέθηκαν επίσης εργαλεία που σχετίζονται με την αλιεία, συμπληρώνοντας ένα σώμα που παραπέμπει σε κατοίκηση που σχετίζεται με τη θάλασσα.

Αλλά ίσως η πιο ελπιδοφόρα πτυχή αυτής της ανακάλυψης έγκειται στο γεωαρχαιολογικό της δυναμικό. Όπως εξηγεί ο Marc-Antoine Vella (Inrap), οι επεμβάσεις σε αρχαίες παρόχθιες ζώνες είναι εξαιρετικές στην Κορσική, και η περιοχή αυτή προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για την ανακατασκευή της εξέλιξης του τοπίου. Οι παλυνολογικές και οι μαλακολογικές αναλύσεις, μαζί με τη μελέτη των οικολογικών αντικειμένων, θα επιτρέψουν στους ερευνητές να αποκρυπτογραφήσουν την ποτάμια και παράκτια δυναμική στην οποία ήταν ενταγμένο αυτό το πιθανό λιμάνι.

Η ανασκαφή στη Meria αποτελεί σημείο καμπής για διάφορους λόγους: είναι η πρώτη προληπτική παρέμβαση στο Cap Corse, έφερε στο φως μια άγνωστη στο παρελθόν λιμενική δομή και προσφέρει, για πρώτη φορά, ένα καλά διατηρημένο στρωματογραφικό πλαίσιο για τη μελέτη της Ύστερης Αρχαιότητας στο νησί.

Πηγή: LBV Magazine, The History Blog