[Credit: Dr Jerimiah Johnston] Ένα κεραμικό κύπελλο που ανακαλύφθηκε στην Αλεξάνδρεια, με την ονομασία «Κύπελλο του Ιησού» και την επιγραφή...
 |
| [Credit: Dr Jerimiah Johnston] |
Ένα κεραμικό κύπελλο που ανακαλύφθηκε στην Αλεξάνδρεια, με την ονομασία «Κύπελλο του Ιησού» και την επιγραφή «διά Χριστοῦ ὁ γοϊσταῖς», έχει προκαλέσει συζήτηση: μήπως πρόκειται για την παλαιότερη γνωστή μη βιβλική αναφορά στον Ιησού Χριστό; Οι ειδικοί διαφωνούν ως προς τη μετάφραση, τη χρονολόγηση και τις συνέπειες.
Η ανακάλυψη και η επιγραφή
Ένα εξαιρετικά καλοδιατηρημένο κεραμικό κύπελλο που ανακαλύφθηκε το 2008 σε υποβρύχια κατάλοιπα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, αναζωπυρώνει τη συζήτηση σχετικά με το πόσο νωρίς η μορφή του Ιησού Χριστού εισήλθε στην υλική κουλτούρα εκτός των χριστιανικών κειμένων. Το αντικείμενο, που ονομάστηκε «Κύπελλο του Ιησού», φέρει μια ελληνική επιγραφή «διά Χριστοῦ ὁ γοϊσταῖς» που συχνά μεταφράζεται ως «μέσω του Χριστού ο μάγος» ή «ο μάγος από/δια του Χριστού». Αν αυτό αναφέρεται στον Ιησού Χριστό, μπορεί να είναι η παλαιότερη γνωστή μη βιβλική αναφορά σε αυτόν, αναθεωρώντας ενδεχομένως τις υποθέσεις σχετικά με την πρώιμη εξάπλωση του Χριστιανισμού.
Το κύπελλο ανακαλύφθηκε από μια ομάδα με επικεφαλής τον Γάλλο ενάλιο αρχαιολόγο Franck Goddio κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο αρχαίο Μεγάλο Λιμάνι της Αλεξάνδρειας, συγκεκριμένα κοντά στο βυθισμένο νησί Αντίρρος, το οποίο ιστορικά συνδέεται με το παλάτι της Κλεοπάτρας. Λείπει η λαβή του, αλλά κατά τα άλλα βρίσκεται σε άριστη κατάσταση. Το κύπελλο χρονολογείται μεταξύ του τέλους του 2ου αιώνα π.Χ. και των αρχών του 1ου αιώνα μ.Χ.
 |
| [Credit: Dr Jerimiah Johnston] |
Ο Franck Goddio, ο Γάλλος θαλάσσιος αρχαιολόγος που ηγήθηκε της ομάδας, υπέθεσε ότι το κύπελλο μπορεί να είχε χρησιμοποιηθεί από έναν μάντη που αναζητούσε μεγαλύτερη δύναμη επικαλούμενος το όνομα του Χριστού.
Επιστημονικές ερμηνείες και αντιπαραθέσεις
Η σημασία της επιγραφής έχει προκαλέσει ευρεία επιστημονική συζήτηση:
Άμεση αναφορά στον Χριστό: Ορισμένοι μελετητές, όπως ο ειδικός στην Καινή Διαθήκη, Δρ. Jeremiah Johnston, υποστηρίζουν ότι η επιγραφή αποτελεί μια πρώιμη αναφορά στον Ιησού, υποστηρίζοντας την άποψη ότι το όνομά του και η φήμη του εξαπλώθηκαν γρήγορα πέρα από την Ιουδαία. Ο Johnston εξήγησε σε μια συνέντευξη στο Trinity Broadcasting Network (TBN) ότι η φήμη του Ιησού ως θεραπευτή και θαυματουργού έκανε το όνομά του ισχυρό ακόμη και κατά τη διάρκεια της σύντομης διακονίας του. «Οι μαθητές ήρθαν στον Ιησού και του είπαν: «Δάσκαλε, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το όνομά σου για να εκδιώκουν δαιμόνια. Πρέπει να τους σταματήσουμε;». Ο Ιησούς απάντησε: «Όχι, ένα σπίτι που είναι διαιρεμένο εναντίον του εαυτού του δεν μπορεί να σταθεί». Ο Ιησούς, μέσα από τη σύντομη διακονία του που διήρκεσε μόλις τρία χρόνια, άλλοι επικαλούνται το όνομά του επειδή είχε τόσο μεγάλη δύναμη». Εάν είναι αυθεντική, θα αποτελεί την παλαιότερη αρχαιολογική απόδειξη για τον Ιησού Χριστό εκτός των γραφών.
Εναλλακτικές ερμηνείες: Άλλοι ειδικοί επισημαίνουν ότι το «ΧΡΙΣΤΟΥ» μπορεί στην πραγματικότητα να είναι «Χρηστός», που σημαίνει «καλός» ή «ευγενικός» και δεν αναφέρεται απαραίτητα στον Ιησού. Η συνοδευτική λέξη «γοϊσταῖς» μπορεί να σημαίνει «μάγος / μαγεία / πρακτικές μαγείας» ή «ταχυδακτυλουργός», συνδέοντας την επιγραφή με μαντικές ή μαγικές τελετές που ήταν συνηθισμένες στην Αλεξάνδρεια.
Θρησκευτικός συγκρητισμός: Η Αλεξάνδρεια ήταν ένα κοσμοπολίτικο κέντρο όπου διασταυρώνονταν ο παγανισμός, ο ιουδαϊσμός και ο αναδυόμενος χριστιανισμός. Τα μαγικά κείμενα συχνά δανείζονταν θεϊκά ονόματα για να προσδώσουν κύρος στις τελετές. Έτσι, ακόμη και αν γίνεται αναφορά στον «Χριστό» είναι πιθανό να έχει χρησιμοποιηθεί ως ένα ισχυρό όνομα σε ένα ευρύτερο μαγικό πλαίσιο και όχι ως έκφραση της χριστιανικής πίστης.
Σκεπτικιστικές ερμηνείες: Κλασικοί μελετητές όπως ο Bert Smith και ο Klaus Hallof υποθέτουν ότι η επιγραφή μπορεί να σχετίζεται με μια προσωπικότητα ονόματι «Χριστός» ή με τοπικές λατρείες, πιθανώς ακόμη και με θεότητες όπως ο Ερμής, η Αθηνά ή η Ίσις. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το κύπελλο μπορεί να χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή αλοιφών, με τον όρο «διαχριστός» να αναφέρεται σε αλοιφή και όχι στον βιβλικό Χριστό.
Συνέπειες αν είναι αυθεντικό
Αν η επιγραφή αναφέρεται πράγματι στον Ιησού Χριστό, οι συνέπειες είναι τεράστιες:
Θα αποτελούσε την παλαιότερη υλική απόδειξη της επιρροής του Χριστού, που χρονολογείται στον 1ο αιώνα μ.Χ.
Θα μπορούσε να αποδείξει ότι η γνώση για τη ζωή και τα θαύματα του Ιησού έφτασε στην Αλεξάνδρεια μέσα σε λίγες δεκαετίες από το έργο του.
Θα υπογράμμιζε τον ρόλο της Αλεξάνδρειας ως κέντρου θρησκευτικής καινοτομίας, γεφυρώνοντας τις ειδωλολατρικές, εβραϊκές και χριστιανικές παραδόσεις.
Θα μπορούσε να ωθήσει τους ιστορικούς να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε πέρα από την Ιουδαία, όχι μόνο μέσω της Ρώμης, αλλά και μέσω των πολιτισμικών ανταλλαγών με την Αίγυπτο.
Προσοχή και ανάγκη για περαιτέρω μελέτη
Παρά το ενδιαφέρον που προκαλεί, οι περισσότεροι μελετητές συνιστούν προσοχή. Η συντομία της επιγραφής, η πιθανότητα εναλλακτικών μεταφράσεων και η απουσία επιβεβαιωτικών στοιχείων δεν επιτρέπουν την εξαγωγή οριστικού συμπεράσματος. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί εάν ο όρος «Χριστού» αναφέρεται στον Ιησού Χριστό, σε κάποιο άλλο πρόσωπο ή σε έναν συμβολικό όρο.
Πρόσφατες αναφορές τονίζουν ότι, αν και το «Κύπελλο του Ιησού» είναι συναρπαστικό, δεν αποτελεί ακόμη αδιάσειστη απόδειξη της πρώτης αναφοράς στον Χριστό. Οι αρχαιολόγοι συνεχίζουν να αναλύουν το εύρημα, ζητώντας προσεκτική επιγραφική μελέτη και συγκριτική ανάλυση με άλλα ευρήματα από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Συμπέρασμα
Το «Κύπελλο του Ιησού» υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της αναζήτησης της ιστορίας του πρώιμου Χριστιανισμού. Είτε αναφέρεται άμεσα στον Ιησού είτε όχι, το αντικείμενο αντανακλά τη ζωντανή θρησκευτική ζωή της Αλεξάνδρειας και την ανάμειξη των παραδόσεων στον αρχαίο μεσογειακό κόσμο. Προς το παρόν, το κύπελλο παραμένει ένα μυστήριο — ένα αντικείμενο που θα μπορούσε είτε να είναι μια πρωτοποριακή μαρτυρία για την πρώτη υλική αναφορά στον Χριστό, είτε μια μαρτυρία για τον ποικιλόμορφο και πειραματικό χαρακτήρα της θρησκευτικής πρακτικής στην Αλεξάνδρεια του 1ου αιώνα.
Πηγή: Byzantine Tales, ArkeoNews
Δεν υπάρχουν σχόλια