Τριάδα του Οσόρκον Β', περ. 874‒850 π.Χ. Γυαλί, μέταλλο, χρυσός, πέτρα, λαζουρίτης. Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι (E 6204). Φωτ.: Mathieu ...
 |
| Τριάδα του Οσόρκον Β', περ. 874‒850 π.Χ. Γυαλί, μέταλλο, χρυσός, πέτρα, λαζουρίτης. Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι (E 6204). Φωτ.: Mathieu Rabeau © Μουσείο του Λούβρου, Dist. RMN-Grand Palais / Art Resource, Νέα Υόρκη |
Ξεκίνησε η μεγάλη έκθεση με τίτλο «Θεϊκή Αίγυπτος» στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, μια εντυπωσιακή εξερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι απεικόνιζαν τους θεούς τους.
Οι παντοδύναμοι θεοί της αρχαίας Αιγύπτου μαζεύονται στο Upper East Side του Μανχάταν. Το σημείο συνάντησης είναι το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Έχει περάσει πάνω από μια δεκαετία από την τελευταία μεγάλη έκθεση του Met για την Αίγυπτο, οπότε η έκθεση «Divine Egypt» («Θεϊκή Αίγυπτος»), μια πλούσια εξερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι απεικόνιζαν τους θεούς τους, αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός, όπως αποδεικνύεται από τα πλήθη που κατακλύζουν την έκθεση από την έναρξή της στις 12 Οκτωβρίου. Εξάλλου, λίγα πράγματα ενθουσιάζουν το κοινό των μουσείων όσο η αρχαία Αίγυπτος, σημειώνει η Νταϊάνα Κρεγκ Πατς, επιμελήτρια αιγυπτιακής τέχνης του Met.
«Είναι μάλλον η πρώτη αρχαία κουλτούρα που μαθαίνεις στο σχολείο», λέει. «Οι πυραμίδες, οι μούμιες, ο μεγάλος τάφος του Τουταγχαμών, υπάρχουν στα βιβλία, στις ταινίες και τώρα στα βιντεοπαιχνίδια». Ωστόσο, η ίδια ελπίζει ότι οι επισκέπτες θα μάθουν κάτι πιο περισσότερο από την έκθεση, η οποία εξερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι Αιγύπτιοι, τόσο οι βασιλείς όσο και οι κοινοί θνητοί, απεικόνιζαν τους θεούς όχι μόνο στους ναούς, όπου δικαίωμα εισόδου είχαν μόνο οι γαλαζοαίματοι ή οι ιερείς, αλλά και στην καθημερινή λατρεία των απλών ανθρώπων.
 |
| Ο θεός Άμμων-Ρα, καθισμένος σε θρόνο, έχει τον μικρό Τουταγχαμών στα γόνατά του. Άποψη της έκθεσης Divine Egypt που μπορούμε να επισκεφθούμε έως τις 19 Ιανουαρίου του 2026 στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Φωτ.: Anna-Marie Kellen, ευγενική παραχώρηση του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης |
Ο αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός διήρκεσε περίπου 3.000 χρόνια. Η έκθεση, η οποία θα τρέχει μέχρι τον Ιανουάριο, καλύπτει όλες τις περιόδους και περιλαμβάνει πάνω από 200 αντικείμενα – από τεράστια αγάλματα από ασβεστόλιθο μέχρι μικροσκοπικά χρυσά ειδώλια. Περιλαμβάνει 140 έργα από τη συλλογή του Met, καθώς και άλλα που έχει δανειστεί από μουσεία σε όλο τον κόσμο. «Το πάνθεο της αρχαίας Αιγύπτου είναι υπερπλήρες – μπορεί να βρει κανείς γύρω στις 1.500 θεότητες», λέει η Πατς. Η έκθεση επικεντρώνεται σε 25 κύριες θεότητες. Ακόμα κι έτσι όμως, η έρευνα ήταν τρομακτική. Το υλικό και οι πληροφορίες σε κείμενα σχετικά με την αιγυπτιολογία είναι αποσπασματικά. Επιπλέον, οι Αιγύπτιοι συνέχιζαν να εισάγουν νέους θεούς ή να δίνουν νέους ρόλους σε ήδη καθιερωμένους. «Αυτό καθιστά το τοπίο πολύ περίπλοκο, αλλά συναρπαστικό», λέει η Πατς.
Θα περίμενε κανείς ότι ο νεαρός βασιλιάς Τουταγχαμών θα ήταν το αστέρι μιας ανάλογης έκθεσης, δεδομένου του ασύλληπτου πλούτου του τάφου του που έχει γίνει γνωστός σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, σε ένα γλυπτό που υποδέχεται τους επισκέπτες του Λούβροτ, ο θεός του ήλιου Άμμων-Ρα κάθεται σε έναν θρόνο και έχει τον πολύ μικρότερο φαραώ Τουταγχαμών κάτω από τα γόνατά του – ή μάλλον, τον προστατεύει, τα χέρια του ακουμπούν στους μικρούς ώμους του. Ο θεός ξεχωρίζει από το φτερωτό στέμμα, την κατσαρή γενειάδα και τα κοσμήματα και είναι σίγουρα το κύριο αξιοθέατο της έκθεσης.
Η πρώτη από τις πέντε γκαλερί, με τίτλο «Expressing the Divine» («Εκφράζοντας το Θείο»), επικεντρώνεται σε δύο κύριες θεότητες, τον θεό Ώρο και τη θεά Αθώρ. Ο Ώρος απεικονίζεται πάντα ως γεράκι με διπλή κορόνα, που σημαίνει ότι είναι ο επουράνιος βασιλιάς της Αιγύπτου, και συνδέεται πάντα με τον επίγειο βασιλιά. Η Αθώρ, όμως, που συμβολίζει τη γονιμότητα, τη μουσική και την άμυνα, μεταξύ άλλων, παίρνει πολλές μορφές, απαντά ως αγελάδα, ως φιγούρα με κεφάλι λιονταριού ή ως κόμπρα. Ένα άγαλμά της στην έκθεση τη δείχνει να φοράει κέρατα αγελάδας και έναν ηλιακό δίσκο.
 |
| Ο θεός Θωθ, περ. 332–30 π.Χ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. Αγορά και δωρεά στο μουσείο από τον Edward S. Harkness, 1926 (26.7.860). Φωτ.: Anna-Marie Kellen © The Metropolitan Museum of Art |
 |
| Ανάγλυφο της θεάς Μάατ, περ. 1294‒1279 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας, Φλωρεντία (2469). Φωτ.: Anna-Marie Kellen © The Metropolitan Museum of Art |
Μια άλλη γκαλερί, που εξερευνά πέντε μύθους γύρω από τη δημιουργία του κόσμου και των κατοίκων του, εξετάζει τον παντοδύναμο Ρα, το πεδίο του οποίου περιλαμβάνει τον ήλιο, τη δημιουργία, τη ζωή και την αναγέννηση. Ο Ρα συχνά συγχωνεύεται με άλλες θεότητες. «Ο Ρα κυβερνά τον κόσμο, είναι η πηγή του φωτός και της ζεστασιάς», λέει η Πατς, και σ’ αυτή την αίθουσα παρουσιάζεται ως ένας γιγάντιος σκαραβαίος. «Αυτή είναι η πρωινή του όψη», συνεχίζει. «Ένας σκαραβαίος που βγάζει τον ήλιο από τον κάτω κόσμο και τον σπρώχνει προς τον ουρανό».
Μόνο οι βασιλιάδες και οι ιερείς είχαν πρόσβαση στους ναούς όπου μπορούσαν να λατρεύουν τους θεούς τους. Τι έκαναν οι απλοί άνθρωποι; Πατς εξηγεί: «Στις γιορτές, ο θεός έβγαινε από τον ναό με μια ιερή βάρκα (ένα μικρό ιστιοφόρο) και οι άνθρωποι μπορούσαν να επικοινωνήσουν με αυτή του την εικόνα στους δρόμους και να του κάνουν ερωτήσεις». Μερικά από τα πιο εντυπωσιακά έργα τέχνης που σχετίζονται με τους αιγυπτιακούς θεούς αφορούν τον θάνατο και τη μετά θάνατον ζωή. «Η υπέρβαση του θανάτου είναι κάτι που έπρεπε να αντιμετωπίσουν τόσο οι βασιλιάδες όσο και οι κοινοί θνητοί», λέει η επιμελήτρια της έκθεσης.
 |
| Άγαλμα του θεού Μιν, περ. 3300 π.Χ. Πέτρα, ασβεστόλιθος. Μουσείο Ashmolean, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Δωρεά των Flinders Petrie και H. Martyn Kennard, 1894 (AN1894.105.e). Φωτ.: Anna-Marie Kellen © The Metropolitan Museum of Art |
 |
| Άποψη της έκθεσης Divine Egypt που θα διαρκέσει έως τις 19 Ιανουαρίου του 2026 στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Φωτ.: Anna-Marie Kellen, ευγενική παραχώρηση του Met |
 |
| Άγαλμα του Άνουβη, περ. 1390–1352 π.Χ.. Διορίτης. Ny Carlsberg Glyptotek, Κοπεγχάγη (ÆIN 33.). © The Metropolitan Museum of Art |
 |
| Αγαλματίδιο, Νιήθ, 664–380 π.Χ.. Χαλκός με ένθετα από πολύτιμα μέταλλα. Μουσείο Μητροπολιτικής Τέχνης, Νέα Υόρκη, Αγορά, Δωρεά Edward S. Harkness, 1926 (26.7.846). Φωτ.: Gustavo Camps, © Μουσείο Μητροπολιτικής Τέχνης© The Metropolitan Museum of Art |
 |
| Αγαλματίδιο του Αμούν, περ. 945–712 π.Χ., Χρυσός. Μουσείο Μητροπολιτικής Τέχνης, Νέα Υόρκη, Δωρεά του Edward S. Harkness, 1926 (26.7.1412). Φωτ.: Anna-Marie Kellen. © The Metropolitan Museum of Art |
 |
| Αγαλματίδιο του Όσιρι, 664–332 π.Χ. Μπρούντζος με μόλυβδο. Μουσείο Μητροπολιτικής Τέχνης, Νέα Υόρκη, Rogers Fund, 1961 (61.45) Φωτ.: Anna-Marie Kellen. © The Metropolitan Museum of Art |
 |
| Άποψη της έκθεσης Divine Egypt που θα διαρκέσει έως τις 19 Ιανουαρίου του 2026 στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Φωτ.: Anna-Marie Kellen, ευγενική παραχώρηση του Met |
 |
| Άποψη της έκθεσης Divine Egypt που θα διαρκέσει έως τις 19 Ιανουαρίου του 2026 στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Φωτ.: Anna-Marie Kellen, ευγενική παραχώρηση του Met |
 |
| Διπλό άγαλμα του θεού Ώρου και του βασιλιά Χορεμχέμπ, τελευταίου φαραώ της 18ης Δυναστείας της Αιγύπτου, περ. 1323–1295 π.Χ. Πέτρα, ασβεστόλιθος. Kunsthistorisches Museum, Βιέννη, Συλλογή Αιγύπτου και Εγγύς Ανατολής (AE INV 8301). Φωτ.: Anna-Marie Kellen. © The Metropolitan Museum of Art |
 |
| Η θεά Χάθωρ, ο βασιλιάς Μενκαούρε και ο θεοποιημένος Λάγος, περ. 2490–2472 π.Χ.. Πέτρα, γκρίζα άμμος. Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη (09.200). Φωτ.: © 2025 Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη |
 |
| Μαγική Στήλη του θεού Ώρου (Cippus of Horus), 360–343 π.Χ.. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη, Fletcher Fund, 1950 (50.85). Φωτ.: Anna-Marie Kellen © Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης |
Σε αυτή την ενότητα περιλαμβάνονται ο Άνουβης, που ταριχεύει τους νεκρούς και τους οδηγεί στη μετά θάνατον ζωή, η Ίσιδα και η Νέφθυ, οι αδελφές του Όσιρι που θρηνούν και προστατεύουν τους νεκρούς, και ο ίδιος ο Όσιρις, δικαστής και κυβερνήτης της μετά θάνατον ζωής. Το πιο χαρακτηριστικό αντικείμενο της έκθεσης είναι ένα εκπληκτικό αγαλματίδιο, δάνειο από το Λούβρο, που απεικονίζει την τριάδα Όσιρι, Ίσιδας και Ώρου. Είναι κατασκευασμένο από χρυσό με ένθετα από λαζουρίτη και σε αυτό απεικονίζονται ο σκεπασμένος Όσιρις, ο Ώρος με κεφάλι γερακιού και η Ίσιδα με ηλιακό δίσκο και κέρατα. Ο χρυσός αντιπροσωπεύει το δέρμα των θεών, ενώ ο γαλάζιος λίθος τα μαλλιά τους. Αν και αυτή η τελευταία ενότητα αφορά την υπέρβαση του θανάτου, «νομίζω ότι θα έχετε παρατηρήσει πως το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης αφορά τη ζωή», σημειώνει η Πατς. «Αυτό σήμαιναν όλες αυτές οι θεότητες, την υπέρβαση του θανάτου, την αιώνια ζωή».
Πηγή: LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια