Ύμνοι για τον βυζαντινό «Ουρανό»

Άγιος Γεώργιος και σκηνές του βίου του. 13ος αιώνας. Από την έκθεση «Ουρανός και Γη, η τέχνη του Βυζαντίου από ελληνικές συλλογές» Εξή...

Άγιος Γεώργιος
και σκηνές του βίου του.
13ος αιώνας. Από την
έκθεση «Ουρανός και Γη,
η τέχνη του Βυζαντίου
από ελληνικές συλλογές»

Εξήντα χιλιάδες επισκέπτες μέσα σε έναν μήνα συνιστούν επίτευγμα. Τόσοι είδαν την έκθεση «Ουρανός και Γη, η τέχνη του Βυζαντίου από ελληνικές συλλογές» που λειτουργεί στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον.

Παρότι ξεκίνησε χωρίς τυμπανοκρουσίες, χωρίς καν επίσημα εγκαίνια, καθώς συνέπεσε με το «σφράγισμα» του αμερικανικού δημοσίου, η έκθεση βρήκε μεγάλη απήχηση.

Επαινετικά είναι τα δημοσιεύματα μεγάλων αμερικανικών εφημερίδων όπως η «New York Times», η «Washington Post», η «Wall Street Journal» αλλά και ιστότοπων με επιρροή, όπως το studiointernational.com. Το τελευταίο προτρέπει τους Νεοϋορκέζους να σπεύσουν, όσο κι αν η Ουάσιγκτον τους πέφτει μακριά. Θα αισθανθούν, λέει, σαν να μπαίνουν σε ένα φωτοστέφανο.

«Ανέμενα μια μικρή διδακτική έκθεση», λέει η συγγραφέας του άρθρου, Τζιλ Σπάλντινγκ, «που θα παρουσίαζε πόσο λίγο είχε κατανοήσει η Δυτική Ευρώπη όσα δημιούργησε το Βυζάντιο μέσα σε μία χιλιετία, ενώ η ίδια έγλειφε τις πληγές της από πολέμους, εξορίζοντας τον πολιτισμό στα μοναστήρια. Στην πραγματικότητα, η συνεισφορά και η άνθηση του Βυζαντίου σε αυτό το πεδίο αναγνωρίστηκε καθυστερημένα. Τα επιτεύγματα φαίνονται στα 170 αντικείμενα της έκθεσης».

«Είμαστε ελάχιστα εξοικειωμένοι με το υλικό αυτό», παραδέχονται οι «New York Times», που χαρακτηρίζουν τα εκθέματα «συναρπαστικά». Παρουσιάζουν αναλυτικά την εξέλιξη της έκθεσης που ξεκινά από την επιρροή της αρχαίας ελληνικής και της ρωμαϊκής τέχνης και φτάνει μέχρι τον 14ο και 15ο αιώνα. Εκεί ο αρθρογράφος σταματά και προβαίνει σε εκτενείς αναφορές στις υπέροχες εικόνες που εκτίθενται.

Τόσο οι «New York Times» όσο και η «Washington Post» και η «Wall Street Journal» στέκονται ιδιαίτερα στη μεγάλη δύναμη θρησκευτική, όπως και εικαστική, των εικόνων της ορθοδοξίας. «Η δημιουργία τους απαιτεί πρώτα απ' όλα ταπεινότητα και αυτοπειθαρχία», τονίζεται.

Το συμπέρασμα είναι περίπου το ίδιο από όλους: Η Δύση διδάσκει τους μαθητές της πως το Βυζάντιο είναι ένας σκοτεινός Μεσαίωνας. Ωστόσο, είναι η δυναμική γέφυρα από την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή τέχνη προς την Αναγέννηση. Ο ενδιάμεσος χρόνος μοιάζει αφελής, άξεστος, ακόμη και απρεπής. Με τη συγκεκριμένη έκθεση της Ελλάδας γίνεται αισθητή η δύναμη της τέχνης εκείνης της περιόδου.

Αν και είναι συμπυκνωμένη, αν και περιορίζεται σε εκθέματα από την Ελλάδα, η έκθεση σκιαγραφεί αδρά τις γενικές γραμμές της σύγχρονης αντίληψης για το Βυζάντιο, σημειώνοντας τη μακρά διατήρηση της κλασικής πολιτιστικής (και τις περιστασιακές αναζωπυρώσεις) καθ' όλους τους αιώνες της βυζαντινής κυριαρχίας.

Σημειώνεται επίσης ότι παρουσιάζονται με σαφήνεια οι «γραμμές» μεταξύ της αυτοκρατορίας και του ισλαμικού κόσμου, του δυτικού κόσμου, και η εξουσία των αυτοκρατόρων και Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης.

Πηγή: Α. Κώττη, Έθνος