Συντήρηση αγγείων από την Κινστέρνα της Νέας Μονής Χίου

Άποψη του εσωτερικού της κινστέρνας. Το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου, στην ετήσια ημερίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων, παρ...

Άποψη του εσωτερικού της κινστέρνας.

Το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου, στην ετήσια ημερίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων, παρουσιάστηκε από το Βασίλη Αγιαννίδη η συντήρηση των κεραμικών ευρημάτων από την κινστέρνα της Νέας Μονής. Η παρουσίαση έγινε στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Η κινστέρνα της Νέας Μονής

Η Νέα Μονή αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα αξιοθέατα της Χίου και μια από τις σημαντικότερες βυζαντινές εκκλησίες της χώρας. Πρόκειται για αυτοκρατορικό μοναστηριακό συγκρότημα του 11ου αιώνα το οποίο περιλαμβάνει καθολικό, κελλιά, ξενώνα, τράπεζα, κινστέρνα, παρεκκλήσια, αμυντικό πύργο, κοιμητήριο, υδραγωγείο και κρήνη.

Η ημιυπόγεια κινστέρνα χρησιμεύει για την περισυλλογή και αποθήκευση των ομβρίων υδάτων. Είναι μονόχωρο κτήριο το οποίο διατηρείται άθικτο εδώ και εννέα αιώνες. Έχει εσωτερικές διαστάσεις 17,65 Χ 10,5μ., εμφανές ύψος στην ανατολική όψη 4,80μ. και 6,35μ. περίπου στο εσωτερικό. Η οροφή αποτελείται από 15 θόλους τους οποίους φέρουν 8 μαρμάρινοι κίονες και 16 πλευρικές παραστάδες. Τη στέγη καλύπτουν πλάκες με οπές από τις οποίες εισέρχεται το νερό.

Τα αγγεία της κινστέρνας

Ανάμεσα στους θόλους και στη στέγη τοποθετήθηκαν με το στόμιο προς τα κάτω, 80 κεραμικά αγγεία. Πρόκειται για 58 αγγεία μεγάλου μεγέθους, δύο τύπων, 13 στάμνες και 9 πινάκια. Τα μεγάλα αγγεία προέρχονται από την Ισπανία και χρονολογούνται στο 15ο αιώνα, εποχή που έγινε κάποια επισκευή στο δώμα. Δύο βρέθηκαν ακέραια ενώ τα υπόλοιπα ήταν σπασμένα σε κομμάτια ο αριθμός των οποίων ποίκιλλε από 5 έως 120.

Τα εξωράχια των θόλων με τα αγγεία την περίοδο της αποκάλυψης τους.

Η συντήρηση των αγγείων

Τα ευρήματα αποκαλύφθηκαν κατά την αναστήλωση του μνημείου (1998-2000). Απομακρύνθηκαν υποστηριζόμενα από γάζες εμποτισμένες σε κόλλα (Mowilith σε ακετόνη, 1:10) και συσκευασμένα σε κουτιά με αφρολέξ. Στο εργαστήριο συντήρησης της 3ης Ε.Β.Α. πραγματοποιήθηκε μακροσκοπική εξέταση των ευρημάτων και διαπιστώθηκε πως η επιφάνεια τους ήταν σε σχετικά καλή κατάσταση. Οι γάζες υποστήριξης αφαιρέθηκαν με χρήση κομπρεσών εμποτισμένων σε ακετόνη. Τα όστρακα καθαρίστηκαν με μηχανικό τρόπο και χρήση σάπωνα (Texapon). Ακολούθησε ανάταξη, συγκόλληση με νιτρική κυτταρίνη (UHU-Hart) και εσωτερική ενίσχυση των αγγείων με ακρυλική κόλλα (Paraloid σε ακετόνη, 1:10). Κατόπιν συμπληρώθηκαν τα απολεσθέντα τμήματα με μήτρες κεριού και γύψο καλλιτεχνίας και έγινε αισθητική αποκατάσταση με χρώματα αγιογραφίας. Η γραπτή διακόσμηση, όπου υπήρχε, στερεώθηκε με τέσσερις εφαρμογές ακρυλικού γαλακτώματος (Primal σε νερό, 1:20). Η επιλογή των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν επιλέχθηκε από τον τμηματάρχη του εργαστηρίου, κύριο Τάκη Μαντζούκη.

Τα αγγεία αποτυπώθηκαν σχεδιαστικά, συμπληρώθηκαν δελτία συντήρησης για κάθε ένα από αυτά και φωτογραφήθηκαν όλα τα στάδια συντήρησης η οποία διήρκησε από το Νοέμβριο 2000 έως το Σεπτέμβριο 2002 ταυτόχρονα με άλλες εργασίες της Εφορείας.

Ένας από τους 46 αμφορείς από ροδόχροο πηλό. Το ύψος τους κυμαίνεται από 65 έως 67, 4εκ., η περίμετρος τους από 140 έως 159εκ. και η διάμετρος του στομίου τους από 10,8 έως 12εκ. Το πάχος του σώματος τους είναι 0,5 έως 1εκ. Φέρουν διακόσμηση από εγχάρακτους και εμπίεστους ομόκεντρους κύκλους ή γραπτά σχέδια.

Ένας από τους 12 πίθους από υπόλευκο λεπτόκοκκο πηλό. Το ύψος τους κυμαίνεται από 87 έως 88εκ., η περίμετρος τους από 127,9 έως 145εκ., η διάμετρος του στομίου τους από 20 έως 22εκ. και η διάμετρος της βάσης τους από 15 έως 17,8εκ. Το πάχος του σώματος τους είναι 0,4 έως 1,2εκ. Φέρουν υπόλευκο αλοίφωμα, και γραπτή διακόσμηση με κόκκινη χρωστική.

Γραπτή διακόσμηση στην επιφάνεια των αγγείων.

Συντηρημένα πινάκια από την κινστέρνα.

Κάποια από τα συντηρημένα αγγεία εκτίθενται στην Τράπεζα της Νέας Μονής και στο Βυζαντινό Μουσείο Χίου.

Oι συντηρητές Βασίλης Αγιαννίδης και Ευγενία Ροζάκη με τα αγγεία της κινστέρνας.

Η αναστήλωση της κινστέρνας παρουσιάστηκε από την Διευθύντρια της 3ης Ε.Β.Α. Όλγα Βάσση και από την αρχαιολόγο Στέλλα Φαϊτάκη στο 33ο Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, το Μάιο 2013, στην Αθήνα.

Πηγή: Απλωταριά