Μια πανέμορφη κεφαλή Σφίγγας ήταν το εκπληκτικότερο εύρημα των ημερών στον τάφο της Αμφίπολης. Έκπληκτοι οι ανασκαφείς την είδαν χθες ...
Μια πανέμορφη κεφαλή Σφίγγας ήταν το εκπληκτικότερο εύρημα των ημερών στον τάφο της Αμφίπολης. Έκπληκτοι οι ανασκαφείς την είδαν χθες κατά τις τρεις το απόγευμα να προβάλλει από τα χώματα μιας δοκιμαστικής τομής και θαύμασαν την ομορφιά της.
Πρόκειται για την κεφαλή της Σφίγγας που στέκεται δεξιά στο υπέρθυρο της εισόδου στο μνημείο όπως το αντικρίζουμε και ήταν ένθετο.
Πώς όμως βρέθηκε εκεί αυτό το μαρμάρινο κεφάλι με το νεανικό, δροσερό και ταυτοχρόνως θλιμμένο πρόσωπο; Αυτό είναι ένα σημαντικό αίνιγμα, ένα ερώτημα για το οποίο οι απαντήσεις θα αναζητηθούν τις επόμενες ημέρες από την ομάδα.
Μέχρι στιγμής κανένα στοιχείο δεν μπορεί να εξηγήσει τη μεταφορά του κεφαλιού, το οποίο ήταν ένθετο, άρα είχε αφαιρεθεί, στον τρίτο θάλαμο, σε βάθος 15 εκατοστών κάτω από το μαρμάρινο κατώφλι. Επίσης δεν εξηγείται η διασπορά των μαρμάρινων τμημάτων από τις Σφίγγες στους θαλάμους (κάποια βρέθηκαν μαζί με το κεφάλι).
Το πρώτο που απασχολεί τους ανασκαφείς είναι πού βρίσκεται άραγε η κεφαλή της άλλης σφίγγας και αν θα τη βρουν στα χώματα του τρίτου θαλάμου. Η απάντηση θα δοθεί μονάχα όταν και αυτός ο θάλαμος αδειάσει, οπότε η ομάδα θα έχει στα χέρια της πλέον όλα τα δεδομένα. Μέχρι στιγμής δεν έχουν εντοπισθεί ούτε τα τμήματα της μαρμάρινης ψευδοροφής του δεύτερου θαλάμου τα οποία λείπουν και επίσης αναζητούνται.
Μπροστά στην είσοδο
Οι ανασκαφικές εργασίες προχώρησαν το Σάββατο και τη Δευτέρα «σε όλη την επιφάνεια στο εσωτερικό του τρίτου θαλάμου (4,5 x 6 μ.) και σε βάθος μέχρι 5,20 μ. από την κορυφή του θόλου», σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Χθες «πραγματοποιήθηκε δοκιμαστική τομή (2 x 2 μ.) στην είσοδο και σε βάθος 0,45 μ. Μπροστά στην είσοδο, στον χώρο αυτό, αποκαλύφθηκαν δύο τμήματα από το δυτικό θυρόφυλλο. Το πρώτο έχει διαστάσεις 0,89 x 1,49 x 0,15 και το δεύτερο 0,89 x 1,30 x 0,15.
 |
| Το κεφάλι της Σφίγγας όπως βρέθηκε στον τρίτο θάλαμο |
Επίσης, αποκαλύφθηκε το βόρειο τμήμα του μαρμάρινου κατωφλίου, το οποίο έχει συνολικά μήκος 2,15 μ., πλάτος 1,6 μ. και πάχος 0,25 μ. Φέρει κυρτές βαθύνσεις, για την ένθεση των μεταλλικών τροχιών που διευκολύνουν την κίνηση των μαρμάρινων θυροφύλλων. Οπως προκύπτει από τη συγκεκριμένη τομή, εδώ υπήρχε δάπεδο από πωρόλιθους, που έφεραν λευκό επίχρισμα. Και από τις δύο πλευρές του κατωφλίου εντοπίστηκαν, οι πωρόλιθοι του δαπέδου. Στην ανατολική πλευρά της τομής το δάπεδο φαίνεται ότι έχει υποστεί καθίζηση, ενώ δυτικότερα το δάπεδο είναι κατεστραμμένο και οι λίθοι του πεσμένοι στο εσωτερικό της τομής. Τις επόμενες ημέρες έχει προγραμματιστεί η αφαίρεση πεσμένων πωρόλιθων από το εσωτερικό του τρίτου χώρου καθώς και των τμημάτων της θύρας τα οποία περιγράψαμε. Συγχρόνως θα ενισχυθούν οι υποστυλώσεις προκειμένου να συνεχιστεί η ανασκαφική έρευνα στην υπόλοιπη έκταση του τρίτου χώρου».
 |
| Η αναπαράσταση και τα θυρόφυλλα. Γραφιστική απεικόνιση της ένωσης της κεφαλής με το σώμα της Σφίγγας στην είσοδο του τύμβου. |
Αυτά λέει η ανακοίνωση. Και από εδώ ξεκινούν οι πρώτες διαπιστώσεις και οι προβληματισμοί. Αν ο θάλαμος έχει αποχωματωθεί σε βάθος 5,20 μ. σημαίνει ότι μένουν προς αποχωμάτωση περίπου 2,8 μ. εφόσον δεχτούμε ότι το ύψος του ήταν 8 μ. Μέχρι στιγμής η ανασκαφή δεν έχει φτάσει στον πάτο του γεωλογικού καρότου που λήφθηκε με το χειροκίνητο γεωτρύπανο. Επομένως δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει τέταρτο θύρωμα, όπως και αν υπάρχουν έπιπλα από αυτά που συνόδευαν τους νεκρούς στους μακεδονικούς τάφους.
Δεν γνωρίζουμε επίσης αν η διαφορά ύψους από άλλους θαλάμους οφείλεται σε καθίζηση ή αν όντως υπήρχε σκάλα ή ράμπα στο δάπεδο.
Γνωρίζουμε όμως ότι εφόσον το πάτωμα είναι από πωρόλιθους, μάλλον δεν θα βρεθεί κάποια διακόσμηση στα δάπεδα. Επίσης, περιορίζονται οι πιθανότητες να εντοπισθεί ζωγραφικός διάκοσμος στους τοίχους.
Το κύριο ερώτημα που προβάλλει ωστόσο είναι: αυτή η τόσο μεγάλη αναμόχλευση στοιχείων από τη διακόσμηση, η καταστροφή στο ψηφιδωτό δάπεδο και στους πωρόλιθους του τρίτου θαλάμου, είναι δυνατόν να προέρχονται από τυμβωρύχους; Δεδομένου ότι πλέον δεν απέχει πολύ η πλήρης αποχωμάτωση και του τρίτου θαλάμου, η απάντηση θα δοθεί αρκετά σύντομα.
Κόκκινο χρώμα και κομμάτια των φτερών
Ελάχιστα πιο κάτω από το κατώφλι της θύρας στον τρίτο διαφραγματικό τοίχο εντοπίσθηκε το μαρμάρινο κεφάλι της Σφίγγας. Βρισκόταν σε βάθος 15 εκατοστών και ήταν ακέραιο, με ελάχιστη θραύση στη μύτη. Έχει ύψος 0,60 μ., ενώ το σώμα του αγάλματος έφτανε το 1,45μ. Ανήκει στην ανατολική Σφίγγα, όπου ήταν ένθετο.
Το κεφάλι στρέφεται προς την είσοδο και φέρει πόλο. Στο κάτω μέρος του λαιμού σώζεται ακέραιη η διατομή της έδρασης στο σημείο ένθεσης στον κορμό της. Έχει κυματιστούς βοστρύχους, που φέρουν ίχνη κόκκινου χρώματος, οι οποίοι πέφτουν στον αριστερό ώμο της, ενώ συγκρατούνται από λεπτή ταινία. Βρέθηκαν, επίσης, νέα θραύσματα από τα φτερά των Σφιγγών.
Το γλυπτό, που είναι εξαιρετικής τέχνης, έχει δημιουργηθεί από τον ίδιο καλλιτέχνη ή το ίδιο εργαστήριο που δημιούργησε και τις Καρυάτιδες στο προηγούμενο θύρωμα.
Νέος γρίφος για τους αρχαιολόγους η κεφαλή της Σφίγγας
Άλλο ένα κομμάτι στο παζλ ή ακόμα ένας γρίφος; Η μαρμάρινη κεφαλή της Σφίγγας, που βρέθηκε στον τρίτο θάλαμο και σε απόσταση 14 μέτρων από τον κορμό της στην είσοδο του αρχαίου τάφου της Αμφίπολης, άνοιξε νέο κύκλο συζητήσεων για το τι μπορεί να κρύβει το μνημείο, ενώ ενισχύει τη θεωρία περί σύλησής του.
«Αυτό το μνημείο θα μας τρελάνει. Είναι μη αναμενόμενο και σαφώς δυσερμήνευτο το γεγονός ότι το κεφάλι βρέθηκε τόσο μακριά από το σώμα» δήλωσε στα Νέα έμπειρος αρχαιολόγος, ενώ στέλεχος του υπουργείου Πολιτισμού προσέθετε: «Τώρα βρισκόμαστε σε πιο βαθύ σκοτάδι από ό,τι πριν, διότι δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τον λόγο που βρέθηκε το κεφάλι σε τόσο μεγάλη απόσταση».
«Πιθανότατα το κομμένο κεφάλι -που ήταν ένθετο στο σώμα- να είναι έργο τυμβωρύχων, αλλά γιατί να το πετάξουν εκεί και μάλιστα με προσοχή, ώστε να έχει υποστεί μόνο μικρές φθορές;» αναρωτιέται το στέλεχος του ΥΠΠΟ.
Μιλώντας στην εφημερίδα, η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεωργία Κοκκορού - Αλευρά έκανε λόγο για «έργο εξαιρετικής ποιότητας», σημειώνοντας: «Σε μια πρώτη ανάγνωση μπορούμε να πούμε ότι μοιάζει πολύ με τις Καρυάτιδες και ότι ενδέχεται να είναι έργο του ίδιου εργαστηρίου».
Η ίδια, ωστόσο, υπογράμμισε πως «η μεγάλη απόσταση που βρέθηκε το κεφάλι της Σφίγγας από το σώμα επιβεβαιώνει την άποψη που θεωρεί ότι το μνημείο είχε συληθεί, κάτι που ήταν προφανές και από τις τεράστιες τρύπες στους τοίχους κι από την επίχωση με άμμο μεταξύ άλλων».
Πάνος Βαλαβάνης: Iσχυρότατη ένδειξη τυμβωρυχίας τα νέα ευρήματα στην Αμφίπολη
Ως ισχυρότατη ένδειξη τυμβωρυχίας χαρακτηρίζει το μαρμάρινο κεφάλι της ανατολικής Σφίγγας που αποκαλύφθηκε σχεδόν ακέραιο την Τρίτη στο εσωτερικό του τύμβου Καστά στην Αμφίπολη, ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας Πάνος Βαλαβάνης, μιλώντας στο News247.
“Τα νέα ευρήματα συνιστούν ακόμα μία ισχυρότατη ένδειξη, που ενισχύει όλες τις προηγούμενες, με κυριότερη τη σπασμένη θύρα, ότι έχει γίνει εισβολή στον τάφο.
Είναι μια ένδειξη εισβολής με στόχο την τυμβωρυχία, για να το πούμε πιο σωστά” σημειώνει o καθηγητής και επισημαίνει πως “οι τυμβωρύχοι έσπασαν τα κεφάλια των σφιγγών στην προσπάθειά τους να αφαιρέσουν από τα γλυπτά την αποτροπαϊκή τους δύναμη, τη δύναμη που τους εμπόδιζε να μπουν στον τάφο”.
“Το γεγονός ότι το κεφάλι βρέθηκε τόσο μακριά από την αρχική του θέση δεν μπορεί εύκολα να ερμηνευτεί. Μία πρώτη σκέψη είναι ότι πιθανόν να το χρησιμοποίησαν ως δικό τους πια μαγικό σύμβολο για να προχωρήσουν στον τάφο. Ας μην ξεχνάμε ότι οι τυμβωρύχοι θα πρέπει να ήταν ιδιαιτέρως δεισιδαίμονες.
Μια άλλη σκέψη είναι μήπως χρησιμοποίησαν το βαρύ κεφάλι για να σπάσουν την μαρμάρινη πόρτα”.
Ο κ. Βαλαβάνης εξηγεί ότι δεν μπορούμε να πούμε πότε ακριβώς έγινε η τυμβωρυχία, ωστόσο τοποθετείται σαφώς στην αρχαία εποχή.
“Πρόκειται για μια πρώιμη τυμβωρυχία, εφόσον το κεφάλι βρέθηκε κοντά στο κατώφλι, κοντά στα δάπεδα, δεν μπορεί να είχε περάσει πολύ μεγάλο διάστημα από την κατασκευή του τάφου. Δεν μπορούμε όμως να προσδιορίσουμε ακριβώς τη χρονική απόσταση από την ταφή” καταλήγει.
Σύμβολο
Η Σφίγγα μπορεί μεν να ήρθε από την Αίγυπτο, αυτό όμως δεν έγινε λόγω της εκστρατείας του Αλέξανδρου. Η αμφίδρομη σχέση των δύο πολιτισμών είχε ξεκινήσει πολλούς αιώνες πριν. Στις ελληνικές αναπαραστάσεις απεικονίζεται ως φτερωτό λιοντάρι με κεφάλι γυναίκας (εν αντιθέσει με τη Σφίγγα της Αιγύπτου, που δεν έχει φτερά) ή ως γυναίκα με πέλματα και στήθη λιονταριού, ουρά ερπετού και φτερά πτηνού και πατά στα δύο πόδια της.
Για τους αρχαίους Έλληνες η σφίγγα ήταν μια αυστηρή μορφή που σχετιζόταν με τον θάνατο, μπορούσε όμως, όπως και άλλες τρομακτικές και δαιμονικές μορφές, να είναι αποτροπαϊκή, να προστατεύει δηλαδή από το κακό και να φυλάει έναν τόπο.
Δεν υπάρχουν σχόλια