Σιβηρία: Ταφικός τύμβος 2.800 ετών που περιείχε 18 θυσιασμένα άλογα μοιάζει με σκυθικούς τάφους

Πολλοί από τους σκελετούς αλόγων είχαν ακόμα ορειχάλκινα κομμάτια ανάμεσα στα δόντια τους. [Credit: Trevor Wallace] Ένας αξιοσημείωτος τύμβο...

Πολλοί από τους σκελετούς αλόγων είχαν ακόμα ορειχάλκινα κομμάτια ανάμεσα στα δόντια τους. [Credit: Trevor Wallace]

Ένας αξιοσημείωτος τύμβος ηλικίας 2.800 ετών που αποκαλύφθηκε στη νότια Σιβηρία ρίχνει νέο φως στην προέλευση των Σκυθών, ενός νομαδικού λαού γνωστού για τον ιππικό του πολιτισμό και τις περίτεχνες ταφικές πρακτικές του.

Ο χώρος ταφής που ανακαλύφθηκε στην περιοχή Tuva, περιέχει τα λείψανα ενός εκλεκτού ατόμου που θάφτηκε μαζί με 18 θυσιασμένα άλογα και τουλάχιστον έναν άνθρωπο, πιθανώς μια γυναίκα, που μπορεί να θυσιάστηκε ως μέρος του τελετουργικού της ταφής. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η ανακάλυψη αυτή είναι ένα από τα πρώτα γνωστά παραδείγματα ταφικών εθίμων που μοιάζουν με τα σκύθικα.

Ο ταφικός τύμβος (ή κουργκάν) βρίσκεται σε μια περιοχή γνωστή ως «Σιβηρική Κοιλάδα των Βασιλέων», μια κοιλάδα γεμάτη με χιλιάδες παρόμοιους τύμβους. Μέσω της ραδιοχρονολόγησης, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι ο χώρος χρονολογείται στα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ., στη μετάβαση μεταξύ της Εποχής του Χαλκού και του Σιδήρου. Η τοποθεσία παρέχει μερικές από τις πρώτες ενδείξεις των σκυθικών ταφικών πρακτικών, οι οποίες θα παρατηρούνταν αργότερα σε σκυθικές ταφές σε όλες τις στέπες της Ευρασίας.

Ο ταφικός τύμβος που βρέθηκε στη νότια Σιβηρία χρονολογείται στα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ. [Credit: Trevor Wallace]

Σύμφωνα με τον Gino Caspari, αρχαιολόγο στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης στην Ελβετία και επικεφαλής ερευνητή της μελέτης, «η αποκάλυψη μερικών από τα πρώτα στοιχεία ενός μοναδικού πολιτιστικού φαινομένου είναι προνόμιο και ένα παιδικό όνειρο που έγινε πραγματικότητα». Ο Caspari και η ομάδα του δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Antiquity.

Οι Σκύθες, ένας νομαδικός λαός που άκμασε μεταξύ 900 και 200 π.Χ., ήταν γνωστοί για την εξαιρετική ιππασία, την τέχνη και τις πολεμικές τους ικανότητες. Έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον αρχαίο κόσμο, αλληλεπιδρώντας -και συχνά φοβούμενοι- με πολιτισμούς όπως οι Έλληνες, οι Ασσύριοι και οι Πέρσες.

Οι Σκύθες δεν άφησαν δικά τους γραπτές πηγές. Ωστόσο, αποσπάσματα, γνωστά από επιγραφές και λέξεις που παρατίθενται από αρχαίους συγγραφείς, μαζί με την ανάλυση των ονομάτων τους, υποδηλώνουν ότι η γλώσσα τους ήταν ινδοευρωπαϊκή, και συγκεκριμένα ότι ανήκε στον ιρανικό κλάδο της ινδοϊρανικής γλωσσικής οικογένειας.

Μερικά από τα ευρήματα από τον ταφικό τύμβο. Τα αντικείμενα που βρέθηκαν στην περιοχή, παρουσιάζουν ισχυρούς παραλληλισμούς με τον μεταγενέστερο πολιτισμό των Σκυθών. [Credit: Sadykov T, Blochin J, Taylor W, et al., Antiquity (2024)]

Πολλά από όσα γνωρίζουμε γι' αυτούς προέρχονται από εξωτερικές πηγές, όπως ο ιστορικός Ηρόδοτος, ο οποίος έγραψε για τις περίτεχνες τελετουργίες θυσίας και ταφής τους τον 5ο αιώνα π.Χ.. Ο Ηρόδοτος περιέγραψε πώς οι Σκύθες τιμούσαν τους νεκρούς της κοινωνικής ελίτ τους με πλούσιες τελετές, θυσιάζοντας συχνά ανθρώπους και άλογα. Σύμφωνα με τις αναφορές του, τα άλογα εκσπλαχνίζονταν, ταριχεύονταν και τοποθετούνταν μαζί με τους θυσιασθέντες ανθρώπους, ώστε να φαίνεται σαν να ιππεύουν γύρω από τον ταφικό τύμβο. Η ανακάλυψη του ταφικού τύμβου στην Tuva, με τα θυσιασμένα άλογα και τα ανθρώπινα λείψανα, ευθυγραμμίζεται στενά με αυτές τις περιγραφές, υποδηλώνοντας ότι οι ταφικές πρακτικές των Σκυθών μπορεί να έχουν βαθύτερες ρίζες στους πολιτισμούς της νότιας Σιβηρίας.

Τα ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή, όπως εξοπλισμός ιππασίας και αντικείμενα διακοσμημένα με ζώα, παρουσιάζουν επίσης ισχυρούς παραλληλισμούς με τον μεταγενέστερο πολιτισμό των Σκυθών. Πολλοί από τους σκελετούς αλόγων είχαν ακόμη ορειχάλκινα δόντια ανάμεσα στα δόντια τους και ο ταφικός τύμβος περιείχε αντικείμενα που έμοιαζαν με τα σκύθικα, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι μοναδικές πρακτικές αυτού του πολιτισμού μπορεί να είχαν αρχίσει νωρίτερα και ανατολικότερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Ο Caspari προτείνει ότι οι ταφικές παραδόσεις που παρατηρήθηκαν στη νότια Σιβηρία μπορεί να επηρέασαν τις μεταγενέστερες σκυθικές πρακτικές σε περιοχές όπως η Ουκρανία και η νοτιοδυτική Ρωσία.

Πολλοί από τους σκελετούς αλόγων είχαν ακόμα ορειχάλκινα κομμάτια ανάμεσα στα δόντια τους. [Credit: Trevor Wallace]

Είναι ενδιαφέρον ότι τα ευρήματα υποδεικνύουν επίσης συνδέσεις μεταξύ του πρώιμου πολιτισμού των Σκυθών και των πολιτισμών των αλόγων στη Μογγολία. Οι αρχαιολόγοι έχουν παρατηρήσει ομοιότητες μεταξύ του ταφικού τύμβου στην Tuva και των τάφων της Ύστερης Εποχής του Χαλκού που βρέθηκαν στη Μογγολία.

Ο Δρ Caspari και η ομάδα του πιστεύουν ότι αυτές οι ταφικές πρακτικές μπορεί να έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στους ευρύτερους πολιτιστικούς και πολιτικούς μετασχηματισμούς που σάρωσαν την Ευρασία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. «Τα ευρήματά μας αναδεικνύουν τη σημασία της Εσωτερικής Ασίας στην ανάπτυξη διηπειρωτικών πολιτιστικών συνδέσεων», δήλωσε ο Caspari, προσθέτοντας ότι η ανακάλυψη «υποδηλώνει ότι αυτές οι ταφικές πρακτικές έπαιξαν ρόλο στην εμφάνιση μεταγενέστερων ποιμενικών αυτοκρατοριών».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Sadykov T, Blochin J, Taylor W, et al. (2024). A spectral cavalcade: Early Iron Age horse sacrifice at a royal tomb in southern Siberia. Antiquity:1-20. doi:10.15184/aqy.2024.145

Πηγή: Archaeology News