Η φοκάτσια ίσως φτιαχνόταν πριν από 9.000 χρόνια στη Μεσοποταμία λένε επιστήμονες

Οι κοινότητες της Μεσοποταμίας μπορεί να άρχισαν ακόμη και να ψήνουν μεγάλα καρβέλια ψωμιού μεταξύ 7.000 και 5.000 π.Χ.. Η φοκάτσια είναι βα...

Οι κοινότητες της Μεσοποταμίας μπορεί να άρχισαν ακόμη και να ψήνουν μεγάλα καρβέλια ψωμιού μεταξύ 7.000 και 5.000 π.Χ..

Η φοκάτσια είναι βασικό στοιχείο του ιταλικού μενού τουλάχιστον από την εποχή της αρχαίας Ρώμης, αλλά νέα έρευνα δείχνει ότι η προέλευση του πλακέ ψωμιού χρονολογείται από τη Νεολιθική Εποχή και μάλιστα στη Μεσοποταμία. 

Σύμφωνα με ορισμένους αρχαιολόγους, οι κοινότητες της Μεσοποταμίας μπορεί να άρχισαν ακόμη και να ψήνουν μεγάλα καρβέλια ψωμιού μεταξύ 7.000 και 5.000 π.Χ., σε μία περιοχή που βρίσκεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις σύγχρονες ρωμαϊκές πόλεις.

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στις 5 Νοεμβρίου στο περιοδικό Scientific Reports και επικεντρώνονται σε στοιχεία που ανακτήθηκαν σε όλη την Εύφορη Ημισέληνο, την περιοχή με σχήμα ημισελήνου στη Μέση Ανατολή, που εκτείνεται στο σύγχρονο Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο, το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, την Αίγυπτο, μαζί με τη νοτιοανατολική περιοχή της Τουρκίας και τις δυτικές περιφέρειες του Ιράν. Συνεργάτες από το Universitat Autònoma de Barcelona (UAB) στην Ισπανία, το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου και το Πανεπιστήμιο Κοτς της Τουρκίας, καθώς και από το Πανεπιστήμιο La Sapienza στη Ρώμη, εξέτασαν 13 θραύσματα κεραμικών που ανακαλύφθηκαν στο Mezraa Teleilat, στο Akarçay Tepe και στο Tell Sabi Abyad. Η ομάδα πιστεύει ότι αυτά τα κομμάτια ανήκαν αρχικά σε δίσκους αποφλοίωσης - μεγάλα, οβάλ σχήματος, ταψιά ψησίματος με χαμηλά τοιχώματα φτιαγμένα από χοντρό πηλό.

Θραύσματα δίσκου που αναλύθηκαν στο ερευνητικό έργο.
[Credit: Scientific Reports]

Χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό εργαλείων όπως η στερεομικροσκόπηση και η χημική ανάλυση, οι ερευνητές εντόπισαν σημάδια χρήσης - φθοράς καθώς και ενώσεις από φυτόλιθους (υπολείμματα πυριτίου φυτών) και άλλα οργανικά υλικά. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, τα σημάδια βαθμολόγησης που ήταν «χοντροκομμένα, επαναλαμβανόμενα και ομοιόμορφα κατανεμημένα σε ολόκληρη την εσωτερική επιφάνεια του σκεύους» υποδηλώνουν επίσης κοινά σχέδια που παρατηρούνται στα ταψιά ψησίματος.

Ορισμένα από τα θραύσματα περιείχαν ακόμη και μικροσκοπικά σημάδια ζωικού λίπους και φυτικών καρυκευμάτων, των οποίων οι καταστάσεις αποδόμησης υποδηλώνουν έκθεση σε θερμοκρασίες ψησίματος έως και 420 βαθμούς Κελσίου. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της μελέτης από το UAB, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι όλα αυτά ισοδυναμούν με «σαφείς αποδείξεις» που υποστηρίζουν ότι οι δίσκοι χρησιμοποιήθηκαν για παρασκευή αρχαίων ψωμιών που έμοιαζαν με τη φοκάτσια.

Η περιοχή της Μεσοποταμίας με τις τοποθεσίες που ερευνήθηκαν από τους επιστήμονες. [Credit: Scientific Reports]

Η ποικιλία των οργανικών υλικών που βρέθηκαν στα 13 θραύσματα οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα επίσης ότι οι νεολιθικές κοινότητες πειραματίστηκαν με πολλές διαφορετικές συνταγές για τα ψωμιά που ψήνονται σε αυτούς τους δίσκους.

«Η μελέτη μας προσφέρει μια ζωντανή εικόνα των κοινοτήτων που χρησιμοποιούν τα δημητριακά που καλλιεργούσαν για να παρασκευάσουν ψωμι και 'φοκάτσια' εμπλουτισμένα με διάφορα συστατικά και καταναλώνονται σε ομάδες», δήλωσε ο Σέρτζιο Ταράντο, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και διδακτορικός ερευνητής στο UAB. Ο Ταράντο πρόσθεσε ότι η περαιτέρω χρονολόγηση των θραυσμάτων οδηγεί τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι «αυτή η γαστρονομική παράδοση της Ύστερης Νεολιθικής αναπτύχθηκε σε περίπου έξι αιώνες σε μια ευρεία περιοχή της Εγγύς Ανατολής», προτού τέτοιες πρακτικές μεταναστεύσουν αλλού όπως η Ιταλία.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Taranto, S., Barcons, A.B., Portillo, M. et al. Unveiling the culinary tradition of ‘focaccia’ in Late Neolithic Mesopotamia by way of the integration of use-wear, phytolith & organic-residue analyses. Sci Rep 14, 26805 (2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-78019-9

Πηγή: LiFO