Αποκεφαλισμένη νεολιθική γυναίκα ανακαλύφθηκε σε αινιγματικό τάφο στη Γαλλία

Γενική άποψη της ταφής. [Credit: R. Marsac] Οι αρχαιολόγοι στο Puisserguier της νότιας Γαλλίας αποκάλυψαν μια σπάνια ταφή της Νεότερης Νεολι...

Γενική άποψη της ταφής. [Credit: R. Marsac]

Οι αρχαιολόγοι στο Puisserguier της νότιας Γαλλίας αποκάλυψαν μια σπάνια ταφή της Νεότερης Νεολιθικής περιόδου που αμφισβητεί τις συμβατικές ερμηνείες των ταφικών πρακτικών.

Η ανακάλυψη, που έγινε το 2017 κατά τη διάρκεια αξιολογήσεων ρουτίνας, αποκάλυψε τον σκελετό μιας γυναίκας σε έναν πρώην αποθηκευτικό λάκκο διαμέτρου 2,9 μέτρων. Η ραδιοχρονολόγηση τοποθετεί την ταφή στη Χαλκολιθική περίοδο (περίπου 2.700-2.600 π.Χ.), ευθυγραμμίζοντάς την με τον πολιτισμό Verazien που επικρατούσε στις περιοχές Languedoc-Roussillon και Καταλονία.

Η σορός βρέθηκε σε ύπτια θέση, με τα άκρα της γυναίκας ελαφρώς λυγισμένα προς τα αριστερά και τα χέρια της τοποθετημένα στο στήθος. Ωστόσο, αυτό που κάνει αυτή την ταφή να ξεχωρίζει είναι η σχολαστική τοποθέτηση του κομμένου κεφαλιού της γυναίκας στο στήθος της, υποστηριζόμενο από το δεξί της χέρι. Οι ερευνητές προσδιόρισαν το φύλο του σκελετού μέσω της μορφολογίας της λεκάνης, η οποία επιβεβαιώθηκε αργότερα μέσω παλαιογενετικών δοκιμών.

Τοποθεσία, κάτοψη και γενική άποψη του τάφου.
 [Credit: R. Marsac, O. Ginouvez & J. Rouquet]

Η ακριβής διάταξη του κρανίου και οι άθικτες συνδέσεις μεταξύ του κρανίου, της κάτω γνάθου και του δεξιού χεριού υποδηλώνουν έντονα σκόπιμη ενέργεια. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η τοποθέτηση δεν θα μπορούσε να προκύψει από φυσική αποσύνθεση ή τυχαία μεταθανάτια μετατόπιση οστών. Η πληρότητα της ταφής και η απουσία σημαντικής αποσυναρμολόγησης υποστηρίζουν περαιτέρω την υπόθεση του σκόπιμου αποκεφαλισμού κατά ή λίγο μετά τον χρόνο θανάτου.

Αν και η σκόπιμη αφαίρεση του κεφαλιού έχει καταγραφεί και σε άλλες ευρωπαϊκές νεολιθικές θέσεις, οι πρακτικές αυτές συχνά περιλαμβάνουν διαμελισμό σε μεταγενέστερο στάδιο ή αφαίρεση κρανίου για δευτερεύουσα χρήση, όπως επίδειξη ή προσκύνηση. Οι ερευνητές έγραψαν στην εργασία τους που δημοσιεύθηκε στο Antiquity: «Η ταφή του Puisserguier είναι ξεχωριστή στο ότι το κεφάλι τοποθετήθηκε σκόπιμα σε επαφή με τον μετακρανιακό σκελετό. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με άλλες τεκμηριωμένες περιπτώσεις, όπου ο αποκεφαλισμός ή ο διαμελισμός ακολουθείται από λιγότερο σκόπιμες ρυθμίσεις».

Αυτή η ταφή δεν έχει κανένα γνωστό ανάλογο στη νότια Γαλλία. Ενώ παρόμοιες πρακτικές στην Ευρώπη συνδέονται μερικές φορές με βίαιες τελετουργίες ή συμβολικές πράξεις αποκλεισμού, η ταφή του Puisserguier φαίνεται να αψηφά τέτοιες ερμηνείες. Η προσεκτική τοποθέτηση του σώματος και ο εμφανής σεβασμός που αποδίδεται στον νεκρό υποδηλώνουν μια τελετουργική ή συμβολική σημασία, παρά περιθωριοποίηση ή ατίμωση.

Λεπτομερής άποψη του κεφαλιού που υποστηρίζεται από το δεξί χέρι.
[Credit: R. Marsac]

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης εναλλακτικές υποθέσεις, όπως η διαδικασία αποξήρανσης που μοιάζει με τη μουμιοποίηση, αλλά τις θεώρησαν απίθανες, δεδομένου του κλιματικού και πολιτιστικού πλαισίου της τοποθεσίας. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ταφή ήταν πρωτογενής, που σημαίνει ότι τα λείψανα της γυναίκας δεν είχαν διαταραχθεί ή αλλοιωθεί μετά την αρχική ταφή.

Τα ακριβή κίνητρα πίσω από αυτή τη μοναδική ταφική μεταχείριση παραμένουν ασαφή. Ήταν ο αποκεφαλισμός μέρος μιας εξειδικευμένης τελετουργίας αποκλειστικά για αυτή την κοινότητα; Θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει μια μη καταγεγραμμένη αλλά σημαντική πολιτιστική πρακτική του πολιτισμού Verazien; Η απουσία παρόμοιων ταφών στην περιοχή περιπλέκει τις προσπάθειες για την πλαισίωση του ευρήματος στο πλαίσιο ευρύτερων νεολιθικών παραδόσεων.

Περαιτέρω έρευνα και συγκρίσεις με άλλες ταφές της περιόδου μπορεί να βοηθήσουν στην αποκάλυψη της πολιτιστικής και συμβολικής σημασίας αυτής της μοναδικής ταφικής πρακτικής.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Rouquet J, Hernandez J, Marsac R, Pruvost M, Gandelin M. (2024). The decapitated woman of Puisserguier (Hérault, France): a case study of mortuary treatment. Antiquity:1-7. doi:10.15184/aqy.2024.191

Πηγή: Archaeology Magazine