Ασημένιο φυλακτό που βρέθηκε σε τάφο της Φρανκφούρτης είναι η παλαιότερη απόδειξη του Χριστιανισμού βόρεια των Άλπεων

Ταφή του 3ου αιώνα με ασημένιο φυλαχτό στο λαιμό. [Credit: Michael Obst, Γραφείο Μνημείων της πόλης της Φρανκφούρτης στο Μάιν] Οι αρχαιολόγο...

Ταφή του 3ου αιώνα με ασημένιο φυλαχτό στο λαιμό.
[Credit: Michael Obst, Γραφείο Μνημείων της πόλης της Φρανκφούρτης στο Μάιν]

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα πρωτοποριακό τεχνούργημα σε ρωμαϊκό τάφο του 3ου αιώνα κοντά στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας, το οποίο αποτελεί την πρώτη αρχαιολογική μαρτυρία του Χριστιανισμού βόρεια των Άλπεων. 

Το τεχνούργημα, ένα ασημένιο φυλαχτό γνωστό ως «Ασημένια Επιγραφή της Φρανκφούρτης», χρονολογείται περίπου στο 230-270 μ.Χ. και προηγείται των προηγουμένως γνωστών χριστιανικών αντικειμένων από την περιοχή αυτή κατά σχεδόν 50 χρόνια.

Ανακάλυψη και σημασία

Το ασημένιο φυλαχτό βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφής του 2017-2018 σε ρωμαϊκό νεκροταφείο στην περιοχή Heilmannstraße, στη θέση της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης Νίδα. Το νεκροταφείο, το οποίο περιείχε 127 τάφους, ήταν αξιοσημείωτο για το ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό ταφών με ενταφιασμό - μια πρακτική ασυνήθιστη σε άλλα ρωμαϊκά νεκροταφεία της Φρανκφούρτης. Ανάμεσα σε αυτούς τους τάφους, ένας ξεχώριζε: ο τόπος ανάπαυσης ενός άνδρα ηλικίας 35-45 ετών. Μαζί με κτερίσματα, όπως ένα θυμιατήρι και κεραμικά, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα μικρό τυλιγμένο ασημένιο φύλλο κάτω από το πηγούνι του άνδρα. Το φυλαχτό, που πιθανότατα φοριέται σε μια κορδέλα γύρω από το λαιμό, κατατάσσεται ως φυλακτό - ένα δοχείο που έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τον κάτοχό του μέσω του περιεχομένου του.

Η επιγραφή που είναι χαραγμένη στο ασημένιο φύλλο του φυλαχτού αποκρυπτογραφήθηκε με τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας τομογραφίας υπολογιστών στο Κέντρο Αρχαιολογίας Leibniz (LEIZA) στο Mainz. Αυτή η μη επεμβατική μέθοδος επέτρεψε στους ερευνητές να «ξετυλίξουν» ψηφιακά τον εύθραυστο πάπυρο, ο οποίος θα είχε διαλυθεί αν τον χειρίζονταν με το χέρι. Η διαδικασία ψηφιακής απεικόνισης αποκάλυψε ένα λατινικό κείμενο 18 γραμμών που περιείχε αποκλειστικά χριστιανικό περιεχόμενο - μια σπανιότητα για την εποχή του.

Αργυρό φυλαχτό, περίπου 230-260 μ.Χ. [Credit: U. Dettmar, AMF]

Μετάφραση και ερμηνεία

Το κείμενο της ασημένιας επιγραφής της Φρανκφούρτης μεταφρασμένο από τα αγγλικά:

(Στο όνομα;) του Αγίου Τίτου.

Άγιος, άγιος, άγιος!

Στο όνομα του Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού!

Ο Κύριος του κόσμου

αντιστέκεται με όλες του τις [ικανότητες;]

όλες τις κατασχέσεις(;)/ανατροπές(;).

Ο θεός(;) χορηγεί ευημερία

Αποδοχή.

Αυτή η συσκευή διάσωσης(;) προστατεύει

το άτομο που

παραδίδεται στη θέληση

του Κυρίου Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού,

από πριν από τον Ιησού Χριστό

λυγίζουν όλα τα γόνατα: τα ουράνια,

οι γήινοι και

οι υπόγειοι, και κάθε γλώσσα

να ομολογήσει (στον Ιησού Χριστό).

Το κείμενο αρχίζει με μια αναφορά στον Άγιο Τίτο, μαθητή του Αποστόλου Παύλου, και περιλαμβάνει επικλήσεις όπως «Άγιος, άγιος, άγιος!» και «Στο όνομα του Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού». Ενσωματώνει επίσης στοιχεία της χριστιανικής λειτουργίας, συμπεριλαμβανομένης μιας σχεδόν αυτολεξεί παράθεσης από την επιστολή του Παύλου προς τους Φιλίππους (Φιλ. 2:10-11). Ο καθηγητής δρ  Markus Scholz του Πανεπιστημίου Γκαίτε της Φρανκφούρτης, ο οποίος ηγήθηκε της διαδικασίας αποκρυπτογράφησης, παρατήρησε ότι η πολυπλοκότητα του κειμένου υποδηλώνει ότι δημιουργήθηκε από έναν περίτεχνο γραφέα, ενώ το αμιγώς χριστιανικό περιεχόμενό του είναι εξαιρετικό για την περίοδο αυτή, όπου ο θρησκευτικός συγκρητισμός ήταν πιο συνηθισμένος.

Επιγραφή ψηφιακά ξετυλιγμένη. [Credit: LEIZA. / Prof. Dr. Markus Scholz]

Συνήθως, τα φυλαχτά αυτής της εποχής περιείχαν ένα μείγμα χριστιανικών, εβραϊκών και παγανιστικών στοιχείων. Ωστόσο, η απουσία αναφορών στον Γιαχβέ, στους αγγέλους ή σε παγανιστικές θεότητες σε αυτή την επιγραφή υπογραμμίζει τον αποκλειστικά χριστιανικό χαρακτήρα της. Αυτή η μοναδικότητα όχι μόνο αναδεικνύει την αφοσίωση του φέροντος, αλλά εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με το ρόλο του χριστιανισμού στη Νίδα, μια πόλη που κάποτε ήταν πολιτιστικό και διοικητικό κέντρο της ρωμαϊκής Γερμανίας.

Ευρύτερες επιπτώσεις

Η ανακάλυψη έχει σημαντικές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς, όπως η αρχαιολογία, η θεολογία και η ρωμαϊκή ιστορία. Αναβάλλει το χρονοδιάγραμμα για τα στοιχεία του χριστιανισμού στην περιοχή κατά αρκετές δεκαετίες. Οι ιστορικές πηγές είχαν υπαινιχθεί χριστιανικές κοινότητες στη Γαλατία και την Άνω Γερμανία ήδη από τα τέλη του 2ου αιώνα, αλλά οι απτές αποδείξεις βόρεια των Άλπεων περιορίζονταν προηγουμένως στον 4ο αιώνα.

Τεχνολογικές εξελίξεις και συνεργασία

Η σχολαστική συντήρηση και ανάλυση του φυλαχτού αποτελούν παράδειγμα των πλεονεκτημάτων της συνεργασίας μεταξύ των ιδρυμάτων. Στο έργο συμμετείχαν διάφοροι οργανισμοί και εταίροι του έργου, μεταξύ των οποίων η πόλη της Φρανκφούρτης στον Μάιν, το Αρχαιολογικό Μουσείο Φρανκφούρτης (AMF), το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικισμού της Φρανκφούρτης, η LEIZA, το Πανεπιστήμιο Johann Wolfgang Goethe της Φρανκφούρτης, το Πανεπιστήμιο της Βόννης και το Αρχαιολογικό Δίκτυο Ρήνου-Μάιν (VARM).

Ο Dr. Ivan Calandra από το LEIZA υπογράμμισε τις προκλήσεις που προέκυψαν από την ηλικία και την κατάσταση του φυλαχτού, σημειώνοντας: «Η πρόκληση στην ανάλυση του τεχνουργήματος ήταν ότι το ασημένιο φύλλο δεν ήταν μόνο τυλιγμένο, αλλά, μετά από περίπου 1.800 χρόνια, ήταν επίσης τσαλακωμένο και συμπιεσμένο. Χρησιμοποιώντας τον αξονικό τομογράφο, μπορέσαμε να το σαρώσουμε σε πολύ υψηλή ανάλυση και να δημιουργήσουμε ένα τρισδιάστατο μοντέλο».

Αποκαλύπτοντας τον τάφο.
[Credit: Michael Obst, Γραφείο Μνημείων της πόλης της Φρανκφούρτης στο Μάιν]

Ένα παράθυρο στον πρώιμο χριστιανισμό

Η ανακάλυψη της ασημένιας επιγραφής της Φρανκφούρτης αποτελεί την πρώτη αρχαιολογική μαρτυρία του Χριστιανισμού βόρεια των Άλπεων και υπογραμμίζει τη διασύνδεση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η Νίδα, που βρισκόταν στην ενδοχώρα του Άνω Γερμανικού Λιμνίου, απέχει πολύ από ένα περιφερειακό φυλάκιο- ήταν ένα ζωντανό κέντρο που επηρεαζόταν από ποικίλα πολιτιστικά και θρησκευτικά ρεύματα. Το εύρημα προσκαλεί σε περαιτέρω έρευνα για το πώς ο χριστιανισμός αναδύθηκε και ευδοκίμησε σε ένα τόσο δυναμικό περιβάλλον κατά τον 3ο αιώνα.

Πηγή: Archaeology News