Η πρώτη γνωστή μεσαιωνική γυναικεία ταφή με όπλα αποκαλύφθηκε στην Ουγγαρία

Α) Περίγραμμα του σκελετού του SH-63 (σχέδιο του Luca Kis με βάση το αρχικό σχέδιο πεδίου της Ibolya M. Nepper) Β) Απεικόνιση της ταφής με β...

Α) Περίγραμμα του σκελετού του SH-63 (σχέδιο του Luca Kis με βάση το αρχικό σχέδιο πεδίου της Ibolya M. Nepper) Β) Απεικόνιση της ταφής με βάση τα αρχαιολογικά, ανθρωπολογικά και αρχαιογενετικά δεδομένα (σχέδιο του Luca Kis). [Credit: B. Tihanyi et al. PLoS ONE (2024)]

Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν την πρώτη γνωστή περίπτωση γυναίκας που θάφτηκε με όπλα στη λεκάνη των Καρπαθίων στην Ουγγαρία, η οποία χρονολογείται στον 10ο αιώνα μ.Χ. Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο PLOS ONE από ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Δρ Balázs Tihanyi του Πανεπιστημίου του Szeged.

Η ταφή, η οποία ονομάζεται συμβατικά τάφος αριθ. 63 (SH-63), αποτελεί μέρος του νεκροταφείου Sárrétudvari-Hízóföld στην ανατολική Ουγγαρία, ενός χώρου που περιέχει 262 τάφους από την περίοδο της ουγγρικής κατάκτησης. Η εποχή αυτή συμβολίζεται με τη μετανάστευση των Μαγυάρων στη λεκάνη των Καρπαθίων και την έναρξη της εξουσίας τους σε αυτό το τμήμα της Ευρώπης. Το νεκροταφείο διερευνήθηκε τη δεκαετία του 1980 και έκτοτε έχει κατεδαφιστεί από τη γεωργική δραστηριότητα. Παρ' όλα αυτά, η εκτεταμένη έρευνα στα λείψανα έχει δώσει εξαιρετικές πληροφορίες.

Το νεκροταφείο περιείχε σχεδόν αποκλειστικά ανδρικές ταφές επιπλωμένες με όπλα και ιππικά σύνεργα και γυναικείες ταφές με κοσμήματα και οικιακά σκεύη. Η καταγραφή του SH-63 ήταν σχετικά απλή αλλά μοναδική. Περιλάμβανε ένα ασημένιο δαχτυλίδι μαλλιών με περόνη, τρία κουμπιά κουδουνιού, μια χάντρα, μια κεφαλή βέλους που διαπερνούσε πανοπλία, σιδερένια μέρη φαρέτρας και μια πλάκα τόξου από κέρατο.

Τα σκελετικά λείψανα που ανακαλύφθηκαν στον τάφο αριθ. 63. Α) Φωτογραφία που δείχνει την τρέχουσα κατάσταση διατήρησης των οστών (φωτογραφία του Luca Kis) και Β) Φωτογραφία της ταφής αριθ. 63 in situ (φωτογραφία της Ibolya M Nepper, επεξεργασία του Luca Kis). [Credit: B. Tihanyi et al. PLoS ONE (2024)]

Ο προσδιορισμός του φύλου και του πιθανού τρόπου ζωής του SH-63 απαιτούσε ένα συνδυασμό αρχαιολογικών, ανθρωπολογικών και γενετικών αναλύσεων. Αν και η διατήρηση των οστών ήταν φτωχή, η ιστολογική μελέτη του κρανίου και η γενετική αξιολόγηση κατέδειξαν ότι το άτομο ήταν γυναίκα. Η κακή διατήρηση περιόρισε τη δυνατότητα των ερευνητών να διεξάγουν λεπτομερείς ανθρωπολογικές αναλύσεις. Ωστόσο, η παρουσία οστεοπόρωσης και άλλων χαρακτηριστικών υποστήριξε έμμεσα τα συμπεράσματά τους σχετικά με το φύλο της.

Στα σκελετικά της κατάλοιπα ήταν εμφανή τα σημάδια σωματικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στη μορφολογία των αρθρώσεων και των πολλαπλών τραυμάτων. Αυτά τα σημάδια ευθυγραμμίζονται με δραστηριότητες όπως η τοξοβολία ή η ιππασία, αν και δεν την καθιστούν οριστικά πολεμίστρια. «Τα τρία σημαντικότερα τραύματα που εντοπίστηκαν στα άνω άκρα της προέκυψαν πιθανότατα από πτώσεις, γεγονός που υποδηλώνει έναν σωματικά απαιτητικό τρόπο ζωής», εξήγησε ο Δρ Tihanyi.

Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει γυναίκες θαμμένες με όπλα και σε παλαιότερες εποχές, όπως την εποχή των Σαρμάτων και των Άβαρ στην περιοχή αυτή. Αυτοί οι τάφοι είχαν ένα όπλο ή φυλαχτά, αλλά δεν αποδείκνυαν ότι οι γυναίκες ήταν στρατιώτες. Η ταφή SH-63 από την περίοδο της ουγγρικής κατάκτησης είναι διαφορετική. Δείχνει ένα μοναδικό μείγμα φύλου, ταφικών αντικειμένων και κοινωνικής πολυπλοκότητας.

Αντικείμενα που βρέθηκαν στον τάφο αριθ. 63: 1) αιχμή βέλους, 2) κουμπί κουδουνιού, 3) ασημένιο δαχτυλίδι μαλλιών σε σχήμα πένας, 4) χάντρες, 5) θραύσματα κουμπιών κουδουνιού και 6) πλάκα τόξου από κέρατο (φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τον Zoltán Faur και επεξεργάστηκε ο Luca Kis).
[Credit: B. Tihanyi et al. PLoS ONE (2024)]

Οι άνθρωποι γνωρίζουν την περίοδο της Ουγγρικής Κατάκτησης για τους έφιππους τοξότες που άλλαξαν την ιστορία της περιοχής. Αλλά η εύρεση εξοπλισμού τοξοβολίας στον τάφο μιας γυναίκας μας κάνει να αναθεωρήσουμε όσα πιστεύαμε για το φύλο και τον πόλεμο κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής.

Το εύρημα αυτό δημιουργεί νέους τρόπους να εξετάσουμε πώς ζούσαν οι γυναίκες στην Ουγγαρία του 10ου αιώνα. Η εξέταση άλλων τάφων στο νεκροταφείο Sárrétudvari-Hízóföld μπορεί να μας πει περισσότερα για το πώς λειτουργούσε η κοινωνία και τι έκαναν οι γυναίκες καθημερινά τότε.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Tihanyi B, Maár K, Kis L, Gînguță A, Varga GIB, Kovács B, et al. (2024) ‘But no living man am I’: Bioarchaeological evaluation of the first-known female burial with weapon from the 10th-century-CE Carpathian Basin. PLoS ONE 19(11): e0313963. doi:10.1371/journal.pone.0313963

Πηγή: Archaeology News