Το μυστήριο των «Κυριών του Ανάβλοχου», των σπασμένων γυναικείων ειδωλίων που βρέθηκαν σε ένα βουνό στην Κρήτη

Μερικά από τα ειδώλια που βρέθηκαν στον Ανάβλοχο της Κρήτης. [Credit: Anavlochos Project] Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στον αρχαίο οικισμό του...

Μερικά από τα ειδώλια που βρέθηκαν στον Ανάβλοχο της Κρήτης.
[Credit: Anavlochos Project]

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στον αρχαίο οικισμό του Ανάβλοχου, σε μια βουνοπλαγιά στο νησί της Κρήτης, αποκάλυψαν εκατοντάδες ειδώλια και αναθηματικές πήλινες πλάκες κρυμμένες ανάμεσα στις ρωγμές των βράχων. Όλα τους είναι γυναικεία, γι' αυτό και οι αρχαιολόγοι τους έδωσαν το παρατσούκλι «Κυρίες του Ανάβλοχου». Πρόκειται για αναθήματα από τερακότα που εναποτέθηκαν στην περιοχή μεταξύ του 900 και του 350 π.Χ. και όλα είναι σπασμένα.

Η αρχαιολόγος Florence Gaignerot-Driessen, επίκουρη καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι και επικεφαλής μιας διεθνούς ομάδας αρχαιολόγων, χρησιμοποιεί τη σύγχρονη τεχνολογία για να προσπαθήσει να ανακαλύψει πώς κατασκευάστηκαν και γιατί κατέληξαν στην κορυφή του βουνού - μια δύσκολα προσβάσιμη τοποθεσία, αλλά με εκπληκτική θέα στην κρητική ύπαιθρο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. «Το τοπίο είναι απλά απίστευτο», λέει η αρχαιολόγος, η οποία, παρά την επίπονη ανάβαση, επιμένει ότι η προσπάθεια αξίζει τον κόπο.

«Ήταν απλές προσφορές. Δεν χρειαζόταν να είσαι πλούσιος ή σημαντικός για να αποκτήσεις ένα και να το αφήσεις», εξηγεί η Gaignerot-Driessen. Στην πραγματικότητα, δεν είναι πολύτιμα για τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένα, αλλά για τις πληροφορίες που μπορούν να παρέχουν σχετικά με τη χειροτεχνία και τις πεποιθήσεις της εποχής.

Η Florence Gaignerot-Driessen διευθύνει τις ανασκαφές στον Ανάβλοχο το 2018 με την ομάδα φοιτητών και διεθνών ερευνητικών εταίρων της.
[Credit: Florence Gaignerot-Driessen]

Οι αρχαιολόγοι δεν γνωρίζουν ακόμη αν τα κομμάτια έσπασαν σκόπιμα ως μέρος μιας τελετουργίας ή αν έσπασαν με την πάροδο του χρόνου λόγω των φυσικών στοιχείων. Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, έχουν στραφεί σε καινοτόμες μεθόδους όπως η τρισδιάστατη σάρωση και εκτύπωση, μαζί με χειροκίνητες ανακατασκευές σε πηλό. Σε συνεργασία με την Sabine Sorin του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας, δημιούργησαν τρισδιάστατα ψηφιακά μοντέλα και ακριβή αντίγραφα των ειδωλίων χρησιμοποιώντας προηγμένες ρητίνες.

Το επόμενο βήμα είναι να συγκρίνουν τα σπασμένα αντίγραφα με τα πρωτότυπα για να διαπιστώσουν αν οι αρχαίοι τεχνίτες χρησιμοποιούσαν καλούπια ή διαμόρφωναν κάθε κομμάτι με το χέρι. «Αν χρησιμοποιούσαν καλούπια, η παραγωγή θα ήταν πολύ πιο γρήγορη και αποτελεσματική», σημειώνει η Gaignerot-Driessen.

Κρυφές τελετουργίες και συμβολισμοί

Ο χώρος του Ανάβλοχου κατοικήθηκε μεταξύ 1.200 και 650 π.Χ., αλλά πολλά από τα αφιερώματα κατατέθηκαν αιώνες αργότερα, όταν ο τόπος είχε ήδη εγκαταλειφθεί. Μεταξύ των ευρημάτων περιλαμβάνονται πλάκες με σφίγγες και γυναικείες μορφές ντυμένες με μακριά ενδύματα, μεταξύ των οποίων μία με πόλο (διακοσμητικό καπέλο) και μία άλλη με μανδύα που ονομάζεται επίβλημα.

Μία από τις αναθηματικές πλάκες που βρέθηκαν στον Ανάβλοχο.
[Credit: Florence Gaignerot-Driessen / Anavlochos Project]

Συνολικά, η τεχνοτροπία αντανακλά τις επιρροές της Εγγύς Ανατολής στον ελληνικό πολιτισμό. «Γνωρίζουμε ότι τον 7ο αιώνα π.Χ., εισαγόμενα αντικείμενα από την Εγγύς Ανατολή έφτασαν στην Κρήτη. Και οι μετανάστες τεχνίτες προέρχονταν επίσης από την Εγγύς Ανατολή», εξηγεί η Gaignerot-Driessen.

Αν και δεν υπάρχουν γραπτά αρχεία που να εξηγούν τις τελετουργίες που πραγματοποιήθηκαν στον Ανάβλοχο, η Gaignerot-Driessen προτείνει ότι μπορεί να συνδέονται με τελετές μύησης ή μετάβασης για νεαρές γυναίκες. «Ίσως προσέφεραν αυτά τα ειδώλια σε μια θεότητα για προστασία σε καίριες στιγμές της ζωής τους, όπως η μητρότητα ή η εφηβεία», υποθέτει.

Τους επόμενους μήνες, η Gaignerot-Driessen θα επιστρέψει στην Κρήτη με πέντε φοιτητές για να συνεχίσει τις ανασκαφές και να πειραματιστεί με τοπικούς πηλούς, προσπαθώντας να αναπαραγάγει και να σπάσει νέα ειδώλια. «Πρόκειται για πειραματική αρχαιολογία», λέει. «Δεν μελετάμε απλώς το παρελθόν - το επαναφέρουμε στη ζωή για να το κατανοήσουμε καλύτερα».

Πηγή: LBV Magazine, University of Cincinnati, Anavlochos Project