Κόσμημα με αμέθυστο 600 ετών που βρέθηκε στην τάφρο πολωνικού κάστρου αποκαλύπτει τα μυστικά της μεσαιωνικής αριστοκρατίας

Ένας ασημένιος αμέθυστος, που βρέθηκε σε τάφρο μεσαιωνικού κάστρου στην Πολωνία. [Credit: Lech Marek; CC BY 4.0] Αρχαιολόγοι στην Πολωνία αν...

Ένας ασημένιος αμέθυστος, που βρέθηκε σε τάφρο μεσαιωνικού κάστρου στην Πολωνία. [Credit: Lech Marek; CC BY 4.0]

Αρχαιολόγοι στην Πολωνία ανακάλυψαν ένα μοναδικό και κομψά επεξεργασμένο κόσμημα από την τάφρο του μεσαιωνικού κάστρου Kolno, που κάποτε βρισκόταν κατά μήκος ενός δουκικού συνόρου. Το ασημένιο πλαίσιο, που κοσμείται με έναν έντονο αμέθυστο και τελειώνει με επιχρύσωση, πιθανότατα ανήκε σε ιππότη ή ευγενή και μπορεί να χρησιμοποιήθηκε ως διακοσμητικό αξεσουάρ ή καρφίτσα. 

«Αυτό το καθιστά ιδιαίτερα μοναδικό στο πλαίσιο ενός μεσαιωνικού οικισμού», δήλωσε στο Live Science ο Lech Marek, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Βρότσλαβ. «Πιστεύω ότι το αντικείμενο ήταν αρχικά μέρος μιας καρφίτσας ή, λιγότερο πιθανό, ενός στέμματος ή μιας κορώνας».

Το κόσμημα, το οποίο εκτιμάται ότι είναι άνω των 600 ετών, βρέθηκε στα ιζήματα της τάφρου μεταξύ ξύλινων υποστηλωμάτων γέφυρας στη βόρεια προσέγγιση του κάστρου. Οι ανασκαφικές εργασίες στο Κάστρο Kolno ξεκίνησαν το 2010, με επικεφαλής τον Marek. Έκτοτε, η ομάδα έχει ανακτήσει στρατιωτικό εξοπλισμό του 14ου και 15ου αιώνα, αντικείμενα ιππασίας και κεραμικά. Όμως αυτό το κόσμημα είναι εξαιρετικό για το πλαίσιο και τη δεξιοτεχνία του.

Χάρτης Lidar του Stare Kolnie, θέση 4. Η θέση του ευρήματος σημειώνεται με αστέρι. [Credit: Lech Marek; CC BY 4.0]

Αν και τα μεσαιωνικά κοσμήματα βρίσκονται συνήθως σε τάφους ή θησαυρούς, η εμφάνισή τους σε ένα καθημερινό, ταξιδιωτικό περιβάλλον είναι σπάνια. Το κάστρο Kolno, το οποίο χτίστηκε αρχικά στις αρχές του 13ου αιώνα από τον δούκα Bolesław III του Brzeg, φιλοξένησε αργότερα πλούσιους ιππότες πριν καταστραφεί το 1443 κατά τη διάρκεια εμφύλιων συγκρούσεων στη Σιλεσία.

Χρησιμοποιώντας φασματοσκοπία Raman, επιβεβαιώθηκε ότι η πέτρα ήταν αμέθυστος και ο φθορισμός ακτίνων Χ αποκάλυψε ότι το μέταλλο ήταν επιχρυσωμένο ασήμι με υδράργυρο - μια δηλητηριώδης αλλά συνηθισμένη μεσαιωνική τεχνική για να δώσει χρυσή λάμψη στο ασήμι.

Ο Marek είπε ότι λόγω της συμβολικής τους σημασίας, της διαθεσιμότητας και της ομορφιάς τους, οι αμέθυστοι ήταν δημοφιλείς κατά τον Μεσαίωνα. Σε μια εργασία που συνέγραψαν με την αρχαιολόγο Beata Miazga και δημοσιεύθηκε στο Antiquity, περιέγραψαν πώς οι αμέθυστοι πίστευαν ότι είχαν υπερφυσικές δυνάμεις. Η μεσαιωνική λαογραφία υποστήριζε ότι ο αμέθυστος προστάτευε από τη μέθη και το δηλητήριο. Συμβόλιζαν επίσης την πίστη, τη σεμνότητα και το μαρτύριο.

Φωτογραφίες και σχέδα από το εύρημα του Κάστρο Kolno, με την καρφίτσα από την Środa Śląska (κάτω δεξιά) για σύγκριση. Οι κλίμακες είναι 10mm.
[Credit: N. Lenkow &amp, L. Marek]

Η Marek τόνισε ότι ο συμβολισμός των κοσμημάτων έπαιζε σημαντικό ρόλο στη μεσαιωνική κοινωνία.

Τέτοια αντικείμενα πολυτελείας θεωρούνται από τους αρχαιολόγους ως δείκτες «επιδεικτικής κατανάλωσης» - αντικείμενα που είναι κάτι περισσότερο από λειτουργικά και χρησιμεύουν ως σύμβολα θέσης και πλούτου. Όσον αφορά το κόσμημα του Kolno, η απώλεια του σε ένα ταξίδι ρουτίνας δημιουργεί ένα οδυνηρό ανθρώπινο στοιχείο: ένα στιγμιαίο σφάλμα που διατήρησε ένα αντικείμενο υψηλού κύρους για έξι αιώνες.

Αν και ο πραγματικός ιδιοκτήτης του αρχικού κομματιού παραμένει μυστήριο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι πρέπει να ανήκε σε κάποιον αριστοκράτη. Η ανάκτηση αποτελεί έναν απτό και σπάνιο σύνδεσμο με την υλική κουλτούρα -και τις κοινωνικές αξίες- των ευγενών του Μεσαίωνα.

Πηγή: Archaeology News, The History Blog