Σταλαγμίτης αποκαλύπτει ξηρασία 13 ετών που συνέβαλε στην πτώση των Μάγια

Τουρίστες εξερευνούν το Grutas Tzabnah, το σπήλαιο στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού. Ένας σταλαγμίτης σε αυτό το σπήλαιο βοήθησε τους ερε...

Τουρίστες εξερευνούν το Grutas Tzabnah, το σπήλαιο στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού. Ένας σταλαγμίτης σε αυτό το σπήλαιο βοήθησε τους ερευνητές να εκτιμήσουν τις ξηρασίες που έπληξαν τους Μάγια κατά την τελική κλασική περίοδο. [Credit: Mark Brenner]

Ένας σταλαγμίτης βαθιά μέσα σε μια σπηλιά στην χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού υποδηλώνει ότι πολλαπλές ξηρασίες, συμπεριλαμβανομένης μιας που διήρκεσε 13 χρόνια, ενδέχεται να συνέβαλαν στην παρακμή του πολιτισμού των Μάγια στην περιοχή.

Μελετώντας τον σχηματισμό των ορυκτών, οι ερευνητές μπόρεσαν να σκιαγραφήσουν μια λεπτομερή εικόνα των βροχοπτώσεων ανά εποχή, γεγονός που επέτρεψε στους επιστήμονες να συγκρίνουν λεπτομερώς τα κλιματικά αρχεία με τα αρχαιολογικά στοιχεία αστάθειας, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances.

Ενώ η αιτία — ή οι αιτίες — της παρακμής των Μάγια στη χερσόνησο Γιουκατάν παραμένουν αβέβαιες, πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ξηρασίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Προηγούμενες μελέτες υποδηλώνουν ότι κατά τον 9ο και 10ο αιώνα, στην περιοχή που είναι γνωστή ως Τερματική Κλασική περίοδος, σημειώθηκαν ξηρασίες που διήρκεσαν πολλά χρόνια στο νότιο Μεξικό. Σύμφωνα με τη μελέτη, ο πληθυσμός των Μάγια στην περιοχή μειώθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ενώ άλλοι πληθυσμοί άνθισαν πιο βόρεια, όπου το κλίμα ήταν ξηρότερο.

Οι αρχαιολόγοι εξερευνούν την τοποθεσία Labna στο Γιουκατάν, την οποία οι Μάγια φαίνεται να εγκατέλειψαν κατά τη διάρκεια της Τελικής Κλασικής Περιόδου.
 [Credit: Mark Brenner]

«Αυτή η περίοδος στην ιστορία των Μάγια αποτελεί πηγή γοητείας εδώ και αιώνες», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο συν-συγγραφέας της μελέτης  Daniel H. James, ο οποίος διεξήγαγε την έρευνα ενώ ήταν διδακτορικός φοιτητής στο Τμήμα Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. «Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τα αίτια της κατάρρευσης, όπως η αλλαγή των εμπορικών διαδρομών, ο πόλεμος ή η σοβαρή ξηρασία, με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα που άφησαν πίσω τους οι Μάγια. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, έχουμε αρχίσει να μαθαίνουμε πολλά για το τι συνέβη στους Μάγια και γιατί, συνδυάζοντας τα αρχαιολογικά δεδομένα με ποσοτικά στοιχεία για το κλίμα».

Για να κατανοήσουν καλύτερα τα πρότυπα βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια της Τελικής Κλασικής Περιόδου, ο James και οι συνεργάτες του μελέτησαν τα ετήσια στρώματα ανάπτυξης ενός σταλαγμίτη από μια σπηλιά κοντά στο Tecoh, έναν δήμο στο Γιουκατάν. Όπως και οι δακτύλιοι των δέντρων, αυτά τα στρώματα καταγράφουν πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα νερού που έλαβε ο σταλαγμίτης από το νερό που στάζει από την οροφή του σπηλαίου σε ένα δεδομένο έτος. Οι διακυμάνσεις στη χημική σύνθεση κάθε στρώματος έδωσαν στους επιστήμονες πληροφορίες σχετικά με τις βροχοπτώσεις σε κάθε ετήσια περίοδο βροχών, η οποία διαρκεί από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο.

«Η γνώση της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης δεν είναι τόσο σημαντική όσο η γνώση του πώς ήταν κάθε μεμονωμένη περίοδος βροχών», δήλωσε ο James, ο οποίος είναι τώρα αρχαιολόγος στο University College London. «Η δυνατότητα να απομονώσουμε την περίοδο βροχών μας επιτρέπει να παρακολουθούμε με ακρίβεια τη διάρκεια της ξηρασίας κατά τη διάρκεια της περιόδου βροχών, η οποία είναι αυτή που καθορίζει την επιτυχία ή την αποτυχία των καλλιεργειών».

Ο συν-ερευνητής της μελέτης Daniel H. James μελετά τον ρυθμό σταγόνων σε μια σπηλιά στο Γιουκατάν. [Credit: Sebastian Breitenbach]

Η ερευνητική ομάδα βρήκε στοιχεία ότι μεταξύ του 871 και του 1021 μ.Χ. υπήρξαν οκτώ περίοδοι ξηρασίας κατά τη διάρκεια της περιόδου που διήρκεσαν περισσότερο από τρία χρόνια, μερικές από τις οποίες χωρίζονταν μόνο από ένα υγρό έτος. Αυτές οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας θα είχαν απειλήσει τη γεωργία των Μάγια και πιθανώς θα είχαν προκαλέσει λιμούς, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Αν και οι Μάγια της περιοχής διαχειρίζονταν προσεκτικά το νερό τους σε δεξαμενές και στέρνες, οι ξηρασίες ήταν πιθανώς αρκετά σοβαρές ώστε να αποσταθεροποιήσουν την περιφερειακή πρωτεύουσα Ουσμάλ, έγραψαν οι ερευνητές στη μελέτη. Οι Μάγια σταμάτησαν να χτίζουν μνημεία και να χαράζουν ημερομηνίες πάνω τους κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων ξηρασίας, και το πολιτικό σύστημα του τόπου κατέρρευσε λίγα χρόνια μετά την πιο σοβαρή ξηρασία.

Ωστόσο, άλλες περιοχές, όπως η γειτονική Chichén Itzá, κατάφεραν να αντέξουν τις ξηρασίες. Αν και η χάραξη ημερομηνιών στα μνημεία εξακολούθησε να σταματά κατά τη διάρκεια των ξηρασιών, η περιοχή ανάκαμψε, πιθανώς επειδή βασιζόταν στο εκτεταμένο εμπορικό της δίκτυο για την προμήθεια καλλιεργειών από την κεντρική Μεξικό, σημείωσαν οι ερευνητές.

Από αριστερά, οι Daniel H. James, Ola Kwiecien και David Hodell τοποθετούν έναν αυτόματο δειγματολήπτη SYP σε μια σπηλιά στο Γιουκατάν, ώστε να μπορούν να αναλύσουν τις εποχιακές αλλαγές στη χημεία των σταγόνων. 
[Credit: Sebastian Breitenbach]

Τα ευρήματα συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας σαφέστερης εικόνας της παρακμής των Μάγια στο Γιουκατάν κατά την τελική κλασική περίοδο και θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να συγκρίνουν πιο λεπτομερή κλιματικά αρχεία με αρχαιολογικά στοιχεία κοινωνικών αλλαγών.

«Δεν ήταν δυνατό να συγκρίνουμε άμεσα την ιστορία των επιμέρους αρχαιολογικών χώρων των Μάγια με όσα γνωρίζαμε μέχρι τώρα για το κλίμα», δήλωσε ο James. «Οι σταλαγμίτες μας επιτρέπουν να έχουμε πρόσβαση στις λεπτομέρειες που μας έλειπαν».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Daniel H. James et al., Classic Maya response to multiyear seasonal droughts in Northwest Yucatán, Mexico.Sci. Adv.11, eadw7661(2025). DOI:10.1126/sciadv.adw7661

Πηγή: Live Science