Πομπηία: Ένα παγκάκι χιλιάδων ετών φέρνει στο φως το ρωμαϊκό «παιχνίδι της αναμονής»

[Credit: Υπουργείο Πολιτισμού Ιταλίας – Αρχαιολογικό Πάρκο Πομπηίας] Η ανακάλυψη αυτή επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας τελετουργίας, γνωστής ως ...

[Credit: Υπουργείο Πολιτισμού Ιταλίας – Αρχαιολογικό Πάρκο Πομπηίας]

Η ανακάλυψη αυτή επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας τελετουργίας, γνωστής ως «salutatio», που στα λατινικά σημαίνει «πρωινή επίσκεψη», η οποία επρόκειτο για ένα καλά οργανωμένο παιχνίδι επιβολής κύρους και εξουσίας.

Μια νέα σημαντική ανακάλυψη ήρθε στο φως στο Αρχαιολογικό Πάρκο της Πομπηίας: στην είσοδο της περίφημης «Βίλας των Μυστηρίων» εντοπίστηκε ένα παγκάκι ηλικίας χιλιάδων ετών.

Ο πάγκος, κατασκευασμένος από cocciopesto (ένα είδος αδιάβροχου ρωμαϊκού σκυροδέματος), δεν προοριζόταν για τους λάτρεις της τέχνης που ήθελαν να θαυμάσουν τις παγκοσμίου φήμης διονυσιακές τοιχογραφίες της βίλας. Η ανακάλυψη αυτή επιβεβαιώνει την ύπαρξη μιας διαδεδομένης συνήθειας, γνωστής ως «salutatio», που στα λατινικά σημαίνει «πρωινή επίσκεψη». Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για ένα καλά οργανωμένο «παιχνίδι» επίδειξης κύρους και εξουσίας.

Στρωματογραφία. 
[Credit: Υπουργείο Πολιτισμού Ιταλίας – Αρχαιολογικό Πάρκο Πομπηίας]

Τα πρωινά, οι πολίτες της αρχαίας Πομπηίας συνήθιζαν να σχηματίζουν ουρές έξω από τις επαύλεις, προκειμένου να ζητήσουν κάποια χάρη από τον αφέντη του σπιτιού. Άλλοι ήθελαν ημερομίσθια εργασία, ενώ κάποιοι ήταν επαίτες της πόλης.

Σημαντικότεροι για τον αφέντη του σπιτιού ήταν οι άνθρωποι κατώτερης κοινωνικής τάξης στους οποίους μπορούσε να προσφέρει νομική ή και οικονομική βοήθεια σε αντάλλαγμα πολιτικής υποστήριξης στις μελλοντικές εκλογές.

Ο κύριος της «Βίλας των Μυστηρίων» πιθανότατα απολάμβανε το αίσθημα κύρους που του προσέδιδε η καθημερινή αναμονή, όμως οι αιτούντες δεν ήταν πάντοτε υπομονετικοί, καθώς σε ορισμένα σημεία άφηναν χαραγμένα σημάδια με αιχμηρά αντικείμενα ή με κάρβουνο.

«Μερικές φορές, όσοι περίμεναν έξω δεν ήξεραν αν θα γίνονταν δεκτοί εκείνη την ημέρα», εξήγησε ο Gabriel Zuchtriegel, διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας. «Οι άνθρωποι σκότωναν την ώρα τους χαράζοντας γκράφιτι στους τοίχους — αποσπάσματα ονομάτων, ημερομηνιών ή ασήμαντων σχολίων που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα».

Graffiti 
[Credit: Υπουργείο Πολιτισμού Ιταλίας – Αρχαιολογικό Πάρκο Πομπηίας]

Η «Βίλα των Μυστηρίων», η οποία ονομάστηκε έτσι λόγω των τοιχογραφιών της που απεικονίζουν τα αινιγματικά τελετουργικά μύησης στο λατρευτικό κύκλο του Διονύσου, βρίσκεται έξω από τα τείχη της πόλης της Πομπηίας και, παραδόξως, υπέστη μόνο μικρές ζημιές κατά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., με τους περισσότερους τοίχους, τις οροφές και τις τοιχογραφίες να παραμένουν ανέπαφοι.

Η πιο πρόσφατη ανασκαφή, συνεχίζει το έργο που ξεκίνησε πριν από σχεδόν έναν αιώνα, ο Αμεντέο Μαϊούρι, επικεφαλής αρχαιολόγος στην Πομπηία από το 1924 και διευθυντής έως το 1961 (γνώριμος στην Ελλάδα από ανασκαφές στη Ρόδο), ο πρώτος που πραγματοποίησε συστηματικές ανασκαφές στην Πομπηία.

Μέχρι σήμερα, οι ανασκαφικές εργασίες έχουν αποκαλύψει την αρχική είσοδο της βίλας στην Via Superior, δωμάτια διακοσμημένα με λαμπρές τοιχογραφίες, οι οποίες χρονολογούνται στην αρχή του 1ου αιώνα μ.Χ., καθώς και τμήματα των καταλυμάτων των δούλων.

«Όσο περισσότεροι άνθρωποι περίμεναν έξω από την κεντρική είσοδο, τόσο πιο σημαντικός πρέπει να ήταν ο ιδιοκτήτης του σπιτιού», επισημαίνουν οι ερευνητές σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 10 Σεπτεμβρίου. «Βέβαια, κάτι τέτοιο αποτελεί και μια διαφορετική όψη της πραγματικότητας. Ποιος ξέρει αν οι άνθρωποι που περίμεναν μπροστά στην κεντρική πόρτα είχαν δει ποτέ στη ζωή τους αυτά τα θαυμαστά δωμάτια με τις περίτεχνες τοιχογραφίες;».

«Το παιχνίδι της αναμονής μπορούσε να είναι μακρύ και απρόβλεπτο», δήλωσε ο διευθυντής του πάρκου Gabriel Zuchtriegel. «Δεν ήξερες ποτέ αν ο κύριος θα σε δεχόταν εκείνη την ημέρα. Ίσως το προηγούμενο βράδυ είχε μείνει ξύπνιος μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και προτιμούσε να κοιμηθεί, ή είχε κάτι άλλο να κάνει», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Πάγκοι όπως αυτός δεν ήταν μοναδικοί στη Βίλα των Μυστηρίων. Παρόμοια παραδείγματα βρίσκονται έξω από άλλα σπίτια της Πομπηίας, συμβολίζοντας το κύρος των ιδιοκτητών τους. Όσο πιο γεμάτος ήταν ο πάγκος, τόσο πιο επιρροή είχε ο ιδιοκτήτης του — όπως μια πολυσύχναστη αίθουσα αναμονής σε ένα σύγχρονο ιατρείο.

«Ο πάγκος μας υπενθυμίζει ότι η βίλα δεν ήταν μόνο μια ιδιωτική κατοικία, αλλά και ένα κέντρο πολιτικής και οικονομικής εξουσίας», σημείωσαν οι ερευνητές. «Αντικατοπτρίζει πόσο έντονα η ιδιοκτησία ήταν ενσωματωμένη στην κοινότητα και στον κοινωνικό ιστό της Πομπηίας».

Αυτό που κάποτε ήταν αποκλειστικό προνόμιο της ελίτ, είναι πλέον προσβάσιμο σε εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Σήμερα, η Βίλα των Μυστηρίων είναι ένα από τα πιο επισκέψιμα αξιοθέατα της Πομπηίας, ιδιαίτερα τις Κυριακές του μήνα, όταν η είσοδος είναι δωρεάν.

Οι συνεχιζόμενες ανασκαφές έχουν ως στόχο την ολοκλήρωση της εξερεύνησης των ακόμη θαμμένων τμημάτων της βίλας, ιδιαίτερα των χώρων των υπηρετών, υποσχόμενες νέες πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, τις κοινωνικές δυναμικές και τη διαχείριση μιας από τις πιο συναρπαστικές κατοικίες της αρχαιότητας.

Πηγή: Κ. Ζωτάλη, The Huffington Post, ArkeoNews