Όταν αποκατασταθεί, το Φετιχιέ Τζαμί στη Ρωμαϊκή Αγορά θα φιλοξενεί μικρές περιοδικές εκθέσεις, καθώς και μικρές εκδηλώσεις. Στην καρ...
 |
| Όταν αποκατασταθεί, το Φετιχιέ Τζαμί στη Ρωμαϊκή Αγορά θα φιλοξενεί μικρές περιοδικές εκθέσεις, καθώς και μικρές εκδηλώσεις. |
Στην καρδιά της Αθήνας δύο ακόμη από τα σημαντικότερα μνημεία της αναμένουν την ένταξή τους στο ΕΣΠΑ. Το πρώτο είναι κτισμένο με αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη από κλασικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά μνημεία, μεταξύ των οποίων ορισμένα ιωνικά κιονόκρανα. Είναι όμως το παλαιότερο οθωμανικό μνημείο της Αθήνας.
Είναι το Φετιχιέ τζαμί στη Ρωμαϊκή Αγορά και το παρακείμενό του μνημείο των Αέρηδων. Η γενική γραμματέας Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη λέει ότι θα προηγηθεί το πρώτο, το οποίο και θα αποκτήσει νέες χρήσεις όταν αποκατασταθεί. Δηλαδή, εκτός από μνημείο του ίδιου του εαυτού του, θα φιλοξενεί μικρές περιοδικές εκθέσεις, καθώς και μικρές εκδηλώσεις. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται απλώς για ένα μνημείο και επ' ουδενί για λατρευτικό χώρο, ιδιότητα που έχει πάψει να υφίσταται από την απελευθέρωση της Ελλάδας και μετά. Ο πύργος των Αέρηδων, θα ενταχθεί και αυτός σύντομα στο πρόγραμμα και αμέσως μετά τα έργα θα ξεκινήσουν.
Δύο στόχοι
Δύο χρόνια έχει αδειάσει το Φετιχιέ Τζαμί από τις αρχαιότητες που ήταν αποθηκευμένες εκεί από το 1963. Πρόσφατα εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο η μελέτη συνολικής αποκατάστασης του οθωμανικού μνημείου. Η μελέτη που συντάχθηκε από τους αρχιτέκτονες Παναγιώτη Μπίρταχα και Νίκη Σαλεμή, την πολιτικό μηχανικό Ελένη Ζαρογιάννη, τον τοπογράφο Βασίλη Μπάκα και τον φωτογράφο Συμεών Γεσαφίδη, έχει δύο στόχους, όπως οι ίδιοι υποστηρίζουν. Αφενός να αρθούν μια σειρά από προβλήματα μορφολογικού χαρακτήρα και αφετέρου να αντιμετωπιστούν φθορές και βλάβες που έχουν καταγραφεί ιδιαίτερα μετά τον μεγάλο σεισμό του 1981.
Στην πρώτη φάση του το τζαμί χτίστηκε το 1458, λίγο μετά την κατάκτηση της Αθήνας από τους Οθωμανούς και με την ευκαιρία της επίσκεψης του Μωάμεθ του Πορθητή (φετιχιέ σημαίνει πορθητής). Το σημαντικό όμως είναι ότι αυτό το πρώτο κτίσμα ανεγέρθη επάνω στα ερείπια χριστιανικής εκκλησίας (τρίκλιτης βασιλικής), η οποία με τη σειρά της είχε οικοδομηθεί επάνω σε αρχαία κατάλοιπα. Ήταν επόμενο λοιπόν πολλά στοιχεία των παλαιότερων εποχών να ενσωματωθούν στο τέμενος, ενώ στη βόρεια πλευρά του έχουν διασωθεί κάποια λείψανα της βασιλικής. Μεταξύ άλλων πάντως λέγεται ότι για το τζαμί είχε χρησιμοποιηθεί και μία από τις μαρμάρινες στήλες του Ολυμπίου Διός, την οποία ανατίναξαν προκειμένου να την κάνουν μαρμαροκονία για τους τοίχους.
Έτσι έμεινε ως το 1920-1923, οπότε απελευθερώθηκε από τις εξωτερικές προσθήκες και δέχθηκε την πρώτη αναστήλωση από τον Ορλάνδο. Από τότε άρχισε να χρησιμοποιείται - ως πριν από δύο χρόνια - ως αρχαιολογική αποθήκη. Οι μεγάλες ζημιές του προήλθαν από τον σεισμό του 1981, ενώ το 1967 σε απόπειρα εμπρησμού από αγνώστους καταστράφηκε το ξύλινο θύρωμα της πόρτας εισόδου.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα στο κτίριο είναι η στέγη. Από ρωγμές της εισχωρούν νερά, με αποτέλεσμα το Φετιχιέ τζαμί να ερειπώνεται συνολικά. Ρωγμές από τους σεισμούς έχουν ανοίξει και στους τοίχους, ιδιαίτερα στη δυτική τοιχοποιία και χρειάζονται ενέματα. Θα γίνει και αισθητική αποκατάσταση της αρχικής όψης του μνημείου, όπως λέει ο κ. Μπίρταχας. Αυτό σημαίνει ότι θα το δούμε επιχρισμένο, όπως είναι όλα τα τζαμιά «γιατί η εικόνα που βλέπουμε σήμερα είναι στρεβλή». Είναι η εικόνα που μας άφησε ο Αναστάσιος Ορλάνδος μετά την επέμβαση του, κατά το 1935-37.
Αισθητική αποκατάσταση θα γίνει και στο εσωτερικό του κτιρίου. Θα ξηλωθεί το τσιμεντένιο δάπεδο (εποχής Ορλάνδου κι αυτό) και θα αντικατασταθεί από λίθινες πλάκες. Θα προηγηθεί μικρή ανασκαφή, καθώς στα θεμέλιά του πρέπει να υπάρχουν στοιχεία από το αρχικό τέμενος του 1458 που κτίστηκε προς τιμήν του Μωάμεθ του Πορθητή όταν αυτός επισκέφθηκε την Αθήνα.
Ακόμη κι έτσι, θεωρείται το παλαιότερο δείγμα του αρχιτεκτονικού τύπου «quatrefoil». Ο τύπος αυτός απαντάται σε σπουδαία τεμένη της Κωνσταντινούπολης όπως στο Μπλε Τζαμί και θεωρείται ότι έχει ως πρότυπο τον ναό της Αγίας Σοφίας.
Οι σημερινοί μελετητές του μνημείου, σύμφωνα με τη μελέτη που προωθείται για ένταξη στο ΕΣΠΑ, θα προχωρήσουν για την αποκάλυψη και συντήρηση των τοιχογραφιών όπου υπάρχουν. Προς το παρόν έχουν βρεθεί μόνο σπαράγματα με γεωμετρικό και φυτικό διάκοσμο, όπως συνηθίζεται σε όλα τα τζαμιά.
Η αλήθεια είναι ότι το Φετιχιέ Τζαμί έχει υποστεί πολλά στο διάβα του χρόνου. Μετά την απελευθέρωση, γκρεμίστηκε ο μιναρές, χρησιμοποιήθηκε ως φρουραρχείο της φυλακής που ήταν στα κτίρια του Μεντρεσέ, κτίστηκε στη δυτική τοιχοποιία επίμηκες κτίριο για την ενδιαίτηση της φρουράς, χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη αλευριού, ακούμπησαν στα ανατολικά του οι τοίχοι των κλιβάνων του στρατιωτικού αρτοποιίου κι όλα αυτά καθαιρέθηκαν το 1920-23. Μετά την αποκατάσταση Ορλάνδου, χρησιμοποιήθηκε ως αρχαιολογική αποθήκη. Εν τω μεταξύ το 1967 μετά από απόπειρα εμπρησμού καταστράφηκε το ξύλινο θύρωμα της πόρτας εισόδου, το οποίο αντικαταστάθηκε με μεταλλικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια