Πώς ήταν στα αλήθεια οι Ρωμαίοι; Διαφορετικοί από εμάς με πολλούς τρόπους αλλά τόσο όμοιοι στην οικογενειακή ζωή και κυρίως στην ανατροφή τ...
Το 94 μ.Χ. ο νεαρός Quintus Sulpicius Maximus πεθαίνει.
Ένα ρωμαϊκό αγόρι που έζησε μόλις 11 χρόνια, 5 μήνες και 12 ημέρες, είχε λάβει μέρος σε διαγωνισμό ποίησης για ενήλικες, ένα είδος διαγωνισμού «Ρώμη έχεις ταλέντο». Είχε συνθέσει και εκτελέσει ένα μακροσκελές ποίημα στα Ελληνικά.
Αν και δεν νίκησε στον διαγωνισμό, όλοι συμφώνησαν ότι τα είχε καταφέρει εκπληκτικά για την ηλικία του. Το μόνο λυπηρό στοιχείο στην ιστορία είναι ότι μόλις λίγους μήνες μετά πεθαίνει.
Αυτό το γνωρίζουμε σήμερα λόγω της επιτύμβιας στήλης, που αναρτήθηκε εις μνήμην του από τους τεθλιμμένους γονείς του. Ένα μικρό άγαλμα αναπαριστά τον ίδιο στο κέντρο της, ντυμένος με τόγα ενώ το ποίημα του είναι σκαλισμένο σε όλη την υπόλοιπη επιφάνεια της στήλης, ώστε όλοι να γνωρίζουν πόσο καλός ποιητής ήταν.
Πώς πέθανε; Όπως εξήγησαν οι γονείς του, κατέρρευσε λόγω της σκληρής δουλειάς του. Η επιτύμβια στήλη αναφέρει: «αρρώστεια και κούραση με έφθειραν καθώς αφιερωνόμουν στις Μούσες από το πρωί ως το βράδυ».
Ήταν λοιπόν ο Sulpicius ένα παιδί-θαύμα, που ο θάνατος «άρπαξε» από το κοινό του; Ή υπήρξε ένα θύμα καταπίεσης των πιεστικών γονιών του – όπως τα σημερινά παιδιά που «εκπαιδεύονται» από τον πατέρα τους στα μαθηματικά, προκειμένου να κατακτήσουν την κορυφή στην τάξη τους στην ηλικία των έξι ετών.
Ποιος γνωρίζει; Πιθανότατα αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση του συνδρόμου των «πιεστικών γονιών». Στην πραγματικότητα, αυτή η ρωμαϊκή οικογένεια μας υπενθυμίζει ένα διαχρονικό μάθημα ανατροφής – είναι καλή ιδέα να παρέχεις ένα διάλειμμα στα παιδιά ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Από την άλλη πλευρά, ίσως δεν θα έπρεπε να είμαστε τόσο σκληροί με τους γονείς του Sulpicius. Ακόμα περισσότερο από ότι εμείς σήμερα, οι αρχαίοι Ρωμαίοι επένδυαν σημαντικά στα παιδιά τους.
Οι θλιμμένοι γονείς που ανάρτησαν το ταφικό μνημείο για το παιδί τους ήταν απελεύθεροι σκλάβοι. Ελεύθεροι από τους αφέντες τους, είχαν πλέον την ευθύνη να επιζήσουν. Ένα διάσημος ποιητής στην οικογένεια θα προκαλούσε σίγουρα θαύματα τόσο στην οικονομική κατάσταση όσο και στο κοινωνικό γόητρο της οικογένειας.
Σε ένα κόσμο με χαμηλή ποιότητα ζωής, χωρίς συντάξεις ή κοινωνική πρόνοια, οι γονείς χρειάζονταν τα παιδιά τους να τους προσέχουν όταν μεγαλώσουν. Ωστόσο, σε μικρό ποσοστό - και σχεδόν με μεγάλο οικονομικό κόστος όσο και σήμερα – τα παιδιά έτρεφαν τους ηλικιωμένους γονείς εκτός του σπιτιού τους. Ο οικογενειακός προγραμματισμός αποτελούσε πραγματικό πονοκέφαλο για τους αρχαίους Ρωμαίους.
Οι Ρωμαίοι γιατροί συνιστούσαν την πραγματοποίηση ερωτικών επαφών του ζευγαριού ακριβώς στο μέσο του γυναικείου κύκλου προκειμένου να αποφύγουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Επίσης, έδιναν στο ζευγάρι τελείως άχρηστες αντισυλληπτικές κρέμες και φάρμακα.
Το γεγονός ήταν ότι υπήρχε μεγάλος αριθμός ανεπιθύμητων παιδιών. Χωρίς ίχνος υπερβολής, πολλά από αυτά πετάχτηκαν στα σκουπίδια για να «διασωθούν» από κάποιο περαστικό και να γίνουν σκλάβοι. Αξιοσημείωτο είναι και το τρομακτικό ποσοστό της παιδικής θνησιμότητας. Στην αρχαία Ρώμη σχεδόν τα μισά από τα παιδιά που γεννιούνταν πέθαιναν πριν καν φτάσουν την ηλικία των 10 ετών!
Άρα κατά κάποιο τρόπο ο Sulpicius δεν τα πήγε και άσχημα. Υπάρχουν χιλιάδες ταφικά μνημεία για μωρά και νήπια που χάθηκαν από αρρώστιες ή από φριχτά ατυχήματα.
Υπήρχαν πολλές οικογένειες που πίστευαν ότι αφού τα κατάφεραν με πέντε παιδιά, είχαν το δικαίωμα να αφήσουν και ένα μερικά χρόνια αργότερα. Άλλες οικογένειες αντιμετώπιζαν το ανάποδο πρόβλημα, λόγω καλής υγείας είχαν καταλήξει με οκτώ πεινασμένα στόματα. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι θα έπρεπε να βάλουν τα παιδιά τους να δουλέψουν για την επιβίωση της οικογένειας.
Αν η οικογένεια διέθετε κάποιο χρηματικό ποσό (η εκπαίδευση στην Ρώμη δεν ήταν δωρεάν) μπορεί να αποφάσιζε να αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας στέλνοντας τα παιδιά στο σχολείο. Μιλάμε για τα αγόρια πάντα καθώς ο σκοπός των κοριτσιών ήταν να αποκτήσουν μωρά, πράγμα που επιτυγχανόταν χωρίς το σχολείο.
Αν η οικογένεια δεν διέθετε χρήματα, τα παιδιά παρείχαν κάποιο είδος εργασίας. Δεν πρόκειται για εργασία μόνο στο οικογενειακό μαγαζί ή εργαστήριο αλλά για σκληρή φυσική δουλειά πιθανότατα σε βιοτεχνία καθαρισμού. Σκελετοί παιδιών ηλικίας 5 ή 6 ετών που βρέθηκαν κοντά στην Ρώμη υποδεικνύουν όλα τα παραπάνω.
Πολλοί αρχαίοι Ρωμαίοι δεν θα αναπολούσαν την παιδική τους ηλικία ως την πιο ευτυχισμένη της ζωής τους. Θα έπρεπε να ήταν σκοτεινή και θανάσιμη. Αλλά στο τέλος αναδεικνύεται η στοργή και η αγάπη των Ρωμαίων γονέων προς τα παιδιά τους καθώς και ο χαρακτήρας αυτών μέσω των ταφικών μνημείων, που είναι και το μοναδικό ίχνος που έχει απομείνει από αυτά.
Ο νεαρός Sulpicius ήταν άτακτος; Δεν θα το μάθουμε ποτέ. Σίγουρα όμως ήταν η Geminia Agathe Mater, ένα μικρό κορίτσι που πέθανε όταν ήταν 5 ετών, 7 μηνών και 22 ημερών.
Δεν πρόκειται για ένα γλυκό πλάσμα ντυμένο στα ροζ αλλά για ένα πραγματικό αγοροκόριτσο της εποχής. Σύμφωνα με την επιτύμβια στήλη το πρόσωπο της έμοιαζε με αγόρι, είχε κόκκινα μαλλιά, κοντά μπροστά και μακριά πίσω – μια μικρή ψυχή που όλοι την αγαπούσαν.
«Μην κλαίτε για μένα» αναγράφει η στήλη. Είχε πλάκα. Και μπορούμε ακόμα να την δούμε 2.000 χρόνια μετά.
Πηγή: BBC NEWS
Δεν υπάρχουν σχόλια