H θάλασσα εισβάλλει στην Αλεξάνδρεια – Κτήρια της αρχαίας πόλης καταρρέουν

Καθώς η στάθμη της Μεσογείου ανεβαίνει, οι ακτές στην Αλεξάνδρεια υποχωρούν και το θαλασσινό νερό εισβάλλει στην ξηρά. Από την ίδρυσή της το...

Καθώς η στάθμη της Μεσογείου ανεβαίνει, οι ακτές στην Αλεξάνδρεια υποχωρούν και το θαλασσινό νερό εισβάλλει στην ξηρά.

Από την ίδρυσή της τον 4ο αιώνα π.Χ., η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η μεγαλύτερη πόλη των μεσογειακών ακτών, άντεξε σεισμούς, τσουνάμι και άλλες φυσικές καταστροφές. Σήμερα, όμως, η κλιματική αλλαγή απειλεί τα θεμέλιά της.

Μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Earth’s Future καταγράφει δραματική υποχώρηση των ακτών της Αλεξάνδρειας τις τελευταίες δεκαετίες, ένα φαινόμενο που αποδίδεται στην άνοδο της στάθμης της Μεσογείου και την εισροή θαλασσινού νερού στους υδροφόρους ορίζοντες.

Παράλληλα σημειώνεται μεγάλη αύξηση στις καταρρεύσεις παλιών κτηρίων την τελευταία δεκαετία, από περίπου μία τον χρόνο σε περίπου 40.

«Το πραγματικό κόστος αυτής της απώλειας ξεπερνά τα τούβλα και τα ντουβάρια. Γινόμαστε μάρτυρες της σταδιακής εξαφάνισης ιστορικών παράκτιων πόλεων […] Αυτό που κάποτε έμοιαζε με μακρινούς κλιματικούς κινδύνους είναι πλέον πραγματικότητα» σχολίασε σε δελτίο Τύπου ο Έσαμ Χέγκι του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Σύμφωνα με προηγούμενη μελέτη του 2022, η στάθμη της Μεσογείου ανέβηκε κατά 7 εκατοστά την περίοδο 2000-18, πολύ ταχύτερα από ό,τι τον προηγούμενο αιώνα.

Η σύγκριση παλιών και νέων φωτογραφιών αποκαλύπτει τη δραματική υποχώρηση της ακτής. [Credit: Essam Heggy, Sara Fouad]

Ακόμα και μια μικρή άνοδος κατά λίγα εκατοστά μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στις ακτές, τόνισε ο Χέγκι. «Η μελέτη μας διαψεύδει την συχνή παρανόηση ότι θα πρέπει να ανησυχήσουμε μόνο όταν η στάθμη ανέβει κατά ένα ολόκληρο μέτρο» είπε.

Οι ερευνητές ακολούθησαν τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις για να εξετάσουν τη διάβρωση των ακτών στην Αλεξάνδρεια.

Αρχικά χρησιμοποίησαν έναν λεπτομερή ψηφιακό χάρτη για να καταγράψουν τις καταρρεύσεις κτηρίων σε έξι τομείς της ιστορικής πόλης, την πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή τους. Μεταξύ άλλων καταγράφηκε η θέση, το μέγεθος, τα υλικά κατασκευής, το βάθος των θεμελίων και ο αριθμός των ορόφων,

Τα δεδομένα προήλθαν από κυβερνητικές υπηρεσίες, αρχεία εφημερίδων και εργολάβους και καλύπτουν το διάστημα 2001-31.

Παράδειγμα ετοιμόρροπου κτηρίου στην παλιά πόλη της Αλεξάνδρειας κοντά στην ακτή. [Credit: Essam Heggy, Sara Fouad]

Στη συνέχεια, οι ερευνητική ομάδα εξέτασε την υποχώρηση της ακτογραμμής συγκρίνοντας σύγχρονες δορυφορικές φωτογραφίες με ιστορικούς χάρτες του 1887, του 1959 και του 2001. Η σύγκριση αποκάλυψε ότι η ακτογραμμή της πόλης, συνολικού μήκους 50 χιλιομέτρων, έχει υποχωρήσει κατά δεκάδες μέτρα τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Υπολογίζοντας τον ρυθμό της υποχώρησης, οι ερευνητές μπόρεσαν να εκτιμήσουν την εισβολή θαλασσινού νερού στους υπόγειους ταμιευτήρες, με αποτέλεσμα να έρχεται σε επαφή με τα θεμέλια των κτηρίων.

Ακόμα, η ερευνητική ομάδα προχώρησε σε ισοτοπικές αναλύσεις μέσω των οποίων υπολογίζεται η σταθερότητα του εδάφους.

«Η ισοτοπική ανάλυση αποκάλυψε ότι τα κτήρια καταρρέουν από κάτω προς τα πάνω, καθώς η εισβολή θαλασσινού νερού διαβρώνει τα θεμέλια και αποδυναμώνει το χώμα» δήλωσε ο Ιμπραΐμ Σάλεχ του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας.

Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, ωστόσο οι ερευνητές προτείνουν τη δημιουργία αμμόλοφων και πράσινων ζωνών που θα επιβραδύνουν τη διάβρωση κατά μήκος των ακτών. Προτείνουν επίσης τη δημιουργία πλωτών καναλιών, τα οποία βοηθούν στην αντιμετώπιση πλημμυρών και άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων.

«Οι ιστορικές πόλεις όπως η Αλεξάνδρεια, οι οποίες εκπροσωπούν το λίκνο της πολιτισμικής ανταλλαγής, καινοτομίας και ιστορίας, έχουν κρίσιμη σημασία για τη διαφύλαξη της κοινής ανθρώπινης κληρονομιάς» σχολίασε ο Χέγκι.

«Καθώς η κλιματική αλλαγή επιταχύνει την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη διάβρωση των ακτών, η προστασία τους δεν αφορά μόνο τη διάσωση κτηρίων –αφορά τη διατήρηση της ταυτότητάς μας».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Fouad, S. S., Heggy, E., Amrouni, O., Hzami, A., Nijhuis, S., Mohamed, N., et al. (2025). Soaring building collapses in southern mediterranean coasts: Hydroclimatic drivers & adaptive landscape mitigations. Earth's Future, 13, e2024EF004883. https://doi.org/10.1029/2024EF004883

Πηγή: Β. Πρατικάκης, in.gr