Στην Παταγονία βρέθηκαν τα αρχαιότερα μυστηριώδη ζωγραφικά μοτίβα ηλικίας 8.200 ετών

Σε μια σπηλιά γεμάτη αρχαία σημάδια στην Παταγονία, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι ορισμένα μοτίβα εμφανίστηκαν πολύ νωρίτερα από άλλα. [Cre...

Σε μια σπηλιά γεμάτη αρχαία σημάδια στην Παταγονία, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι ορισμένα μοτίβα εμφανίστηκαν πολύ νωρίτερα από άλλα.
[Credit: Guadalupe Romero Villanueva]

Στην έρημο της Παταγονίας στην Αργεντινή, υπάρχει μια απομακρυσμένη σπηλιά διακοσμημένη με σχεδόν 900 πίνακες ανθρώπινων μορφών, ζώων και αφηρημένων σχεδίων. Μέχρι πρόσφατα, οι αρχαιολόγοι υπέθεταν ότι η βραχογραφία σε αυτήν την τοποθεσία, γνωστή ως Cueva Huenul 1, δημιουργήθηκε τις τελευταίες χιλιάδες χρόνια.

Αλλά σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances, οι αρχαιολόγοι λένε ότι ένα από τα πιο μυστηριώδη μοτίβα του σπηλαίου, ένα μοτίβο που μοιάζει με χτένισμα, εμφανίστηκε για πρώτη φορά πριν από περίπου 8.200 χρόνια, καθιστώντας το μακράν το αρχαιότερο γνωστό παράδειγμα βραχοτεχνίας σε ένα από τα τελευταία μέρη στη Γη που πρέπει να εγκαταστάθηκε το είδος μας. Οι καλλιτέχνες των σπηλαίων συνέχισαν να σχεδιάζουν το ίδιο σχέδιο χτενοειδές σχέδιο σε μαύρη χρωστική ουσία για χιλιάδες χρόνια, μια εποχή που άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες ουσιαστικά απουσίαζαν στο χώρο. Η τέχνη των σπηλαίων παρέχει μια σπάνια εικόνα μιας κουλτούρας που μπορεί να βασίστηκε σε αυτό το σχέδιο για να μεταδώσει πολύτιμες γνώσεις μεταξύ των γενεών κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κλιμακωτικών μετατοπίσεων.

«Λάβαμε τα αποτελέσματα και ήμασταν έκπληκτοι. Αποδείχθηκε ότι είναι αρκετές χιλιετίες παλαιότερη από ό,τι περιμέναμε», δήλωσε ο Guadalupe Romero Villanueva, συγγραφέας της μελέτης και αρχαιολόγος στην κυβερνητική υπηρεσία CONICET της Αργεντινής και στο Εθνικό Ινστιτούτο Ανθρωπολογίας και Λατινικής Αμερικής στο Μπουένος Άιρες. «Μας εξέπληξε. Ήταν ένα σοκ και έπρεπε να ξανασκεφτούμε κάποια πράγματα».

Οι ερευνητές λένε ότι τα σημάδια που έμειναν στο σπήλαιο μπορεί να βοήθησαν τους αρχαίους λαούς να επικοινωνούν καθώς προσαρμόζονταν σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα. [Credit: Guadalupe Romero Villanueva]

Η Παταγονία, η οποία εκτείνεται στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής, δεν ήταν προσβάσιμη από τον άνθρωπο πριν από περίπου 12.000 χρόνια. Αυτοί οι πρώτοι κάτοικοι έζησαν στο Cueva Huenul 1 για γενιές, αφήνοντας σημάδια κατοίκησης.

Στη συνέχεια, πριν από περίπου 10.000 χρόνια, η περιοχή έγινε πιο άνυδρη και εχθρική για το ανθρώπινο είδος ως αποτέλεσμα των κλιματικών αλλαγών. Το σπήλαιο στέγνωσε για τα επόμενα αρκετές χιλιάδες χρόνια, υποδηλώνοντας ότι ο χώρος εγκαταλείφθηκε σε μεγάλο βαθμό λόγω των περιβαλλοντικών πιέσεων.

Για να προσδιορίσουν τη χρονολογία του ογκώδους έργου τέχνης, το οποίο απεικονίζει ανθρώπους, ζώα και άλλα σχέδια, οι αρχαιολόγοι απέσπασαν πολλά μικρά κομμάτια μαύρης χρωστικής  ουσίας από τα σχέδια. Δεδομένου ότι η χρωστική ουσία ήταν φτιαγμένη από φυτικό υλικό, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ραδιοχρονολόγηση για να προσδιορίσουν την ηλικία της τέχνης των σπηλαίων.

«Συνήθως είναι πολύ δύσκολο να χρονολογηθεί μία βραχογραφία εκτός αν έχει οργανικό συστατικό, διαφορετικά δεν υπάρχει πραγματικά κανένα υλικό που να μπορείς να χρονολογήσεις», ανέφερε ο αρχαιολόγος στο Καθολικό Πανεπιστήμιο Temuco στη Χιλή και στο CONICET, και συν-συγγραφέας της μελέτης Ramiro Barberena. «Το σπήλαιο δεν είναι η αρχαιότερη κατοίκηση στη Νότια Αμερική, αλλά είναι η αρχαιότερη βραχογραφία στη Νότια Αμερική με απευθείας ραδιοχρονολόγηση με βάση χρωστικές ουσίες».

Σε ολόκληρη την περιοχή του σπηλαίου, οι αρχαιολόγοι κατέγραψαν 895 μοναδικές ζωγραφιές, ομαδοποιημένες σε 446 μοτίβα ή τμήματα. Ενώ η έρευνα παραμένει ασαφής ως προς το ποιοι πολιτισμοί δημιούργησαν τις δραματικές εικόνες, οι ερευνητές πιστεύουν ότι το περίτεχνο έργο μπορεί να χρησιμοποιήθηκε για τη μετάδοση πληροφοριών μεταξύ των εικονογράφων και άλλων κοινοτήτων, καθώς και των μελλοντικών γενεών.

Τα μοτίβα της χτένας συμπίπτουν με αυτή τη μακρά περίοδο κακουχιών, σύμφωνα με τη Δρ Romero Villanueva και τους συνεργάτες της, οι οποίοι ταύτισαν την ηλικία των πινάκων με χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα. Η ομάδα ανακάλυψε επίσης ότι η μαύρη μπογιά πιθανότατα έγινε με απανθρακωμένο ξύλο, ίσως από καμένους θάμνους ή κάκτους. Το ενδιαφέρον είναι ότι το ίδιο μοτίβο καλύπτει 3.000 χρόνια ζωγραφικής, μια απόδειξη  «για τη συνέχεια της μετάδοσης πληροφοριών σε αυτές τις πολύ μικρές και πολύ μετακινούμενες κοινωνίες».

Πριν από περισσότερα από 8000 χρόνια, οι άνθρωποι στη βορειοδυτική Παταγονία ζωγράφισαν βραχογραφίες στους τοίχους του σπηλαίου Huenul.
[Credit: Guadalupe Romero Villanueva]

[Credit: Guadalupe Romero Villanueva]

«Αυτά τα σχέδια καλύπτουν λίγο πολύ 3.000 χρόνια μέσα σε ένα μόνο μοτίβο», δήλωσε ο Barberena. «Υποθέτουμε ότι υπήρξε μετάδοση πληροφοριών μεταξύ πολλών ανθρώπινων γενεών, οι οποίες κατοικούσαν στην ίδια περιοχή και στον ίδιο χώρο».

Αν και δεν είναι σαφές αν η τέχνη των σπηλαίων δημιουργήθηκε ως μέρος μιας «τελετής ή μιας συνάντησης μεταξύ ομάδων, πιστεύουμε ότι ήταν μέρος μιας ανθρώπινης στρατηγικής για τη δημιουργία κοινωνικών δικτύων σε διασκορπισμένες ομάδες, η οποία συνέβαλε στο να γίνουν αυτές οι κοινωνίες πιο ανθεκτικές απέναντι σε μια πολύ δύσκολη οικολογία», πρόσθεσε ο Barberena.

Αν και το νόημα του μοτίβου της χτένας έχει χαθεί στο χρόνο, οι ερευνητές εικάζουν ότι θα μπορούσε να συνέβαλε στη διατήρηση των συλλογικών αναμνήσεων και των προφορικών παραδόσεων των λαών που άντεξαν αυτή την ασυνήθιστα ζεστή και ξηρή περίοδο. Οι σχέσεις μεταξύ ομάδων αρχαίων ανθρώπων που ανέπτυξαν και μοιράστηκαν τέτοια τη βραχοτεχνία μπορεί να έχουν ενισχύσει τις πιθανότητες επιβίωσης σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον. Ίσως να αποτελεί, σύμφωνα με άλλους ερευνητές, την πληροφορία για το πώς οι άνθρωποι αντιμετώπισαν την κλιματική αλλαγή στο παρελθόν.

Αν και ο σκοπός του μοτίβου της χτένας είναι πιθανό να παραμείνει μυστήριο, η επίμονη παρουσία του ίδιου μοτίβου στο σπήλαιο ανοίγει ένα νέο παράθυρο στους προϊστορικούς λαούς της Παταγονίας.

Κατά τη διάρκεια του ύστερου Ολόκαινου, αυτή η περιοχή της Παταγονίας ήταν γνωστή για την πολύ ξηρή και θερμή της κατάσταση, σύμφωνα με τη μελέτη.

«Υπήρχαν μεγάλα τμήματα του τοπίου χωρίς νερό, αλλά για να επιβιώσουν ως κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες, θα έπρεπε να παραμείνουν σε επαφή. Θα ήταν δύσκολο να τα καταφέρεις μόνος σου, οπότε η ανταλλαγή πληροφοριών ήταν σημαντική» τόνισε ο Barberena.

Ενώ υπάρχουν και άλλες τοποθεσίες με βραχογραφίες στην περιοχή, οι ερευνητές δήλωσαν ότι το σπήλαιο έχει μακράν τη μεγαλύτερη συγκέντρωση.

«Είναι καταπληκτική η ποσότητα που βρήκαμε εκεί. Στις γύρω περιοχές υπάρχουν αρκετές τοποθεσίες με βραχογραφίες, αλλά καμία από αυτές δεν έχει την ποσότητα της ποικιλομορφίας σε σχήματα και χρώματα που βρέθηκε εδώ. Έτσι, είναι προφανές ότι αυτό το μέρος ήταν πιθανότατα ένα σημείο επικοινωνίας στο παρελθόν και ζωτικής σημασίας για την επιβίωση αυτών των κοινωνιών» ανέφερε ο Romero Villanueva.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Πηγή: LiFO, με πληροφορίες από ΝΥΤ, Enikos